کیفیت ارتباط لفظ و معنی در پهنة هنر حافظ

محورهای موضوعی : حماسه

مهدی ماحوزی ¹

1 - عضو هیأت علمی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن، ایران.

تاریخ دریافت : 1390/11/02 تاریخ پذیرش : 1390/12/16 تاریخ انتشار : 1390/12/01

کلید واژه: حافظ ـ سنخیت لفظ و معنی ـ زبان فاخر ـ رندی ـ پیر مغان ـ جام‌جم,

چکیده مقاله :

آن‌چه هنر حافظ را به صورتی متمایز و غیرقابل تعبیر نشان می‌دهد، سنخیّت لفظ و معنی و پوشیدگی نجیبانة مشترکی است که در نسوج آن دو حلول کرده است. مفاهیم و معانی بدیع و بلندی که پرده‌نشین ضمیر اوست در قالب الفاظی حلول کرده است که غالباً جانشین‌پذیر نیست. نه لفظ عایق معنی است و نامحرم و نه معنی‌ رَمَنده و گریزان از لفظ و قالب. گویی الفاظ و معانی در دیوان این گویندة بزرگ، پیوندی ذاتی دارد. در این نوشته کوشش نگارنده برآن است که از ره‌گذر شواهدی گویا این سنخیّت شناخته آید.

چکیده انگلیسی:

What distinguishes the art of Hafez and makes it untranslatable is the harmony between the word and sense and the common sincere concealment breathed into their veins.  Concepts and novel sublime meanings emanated from his mind have incarnated in the form of words which are more often irreplaceable.  It is that neither the word disguises the meaning and foreign to it, and neither meaning fugitive of the word and its form.  It is as if the words and their senses in the divan of this great poet have in essence an eternal connection.  Attempt is made in this article to demonstrate the harmony between word and meaning by setting forth vivid evidence.

منابع و مأخذ:

1. آیینة جام، عباس زریاب خویی، انتشارات علمی، تهران، 1368 شمسی.


2. دیوان حافظ، قزوینی/غنی، دفتر نشر داد، تهران، 1375 شمسی.


3. شرح دیوان حافظ، بهاءالدین خرم‌شاهی، انتشارات نیلوفر، 1375 شمسی.


4. کاخ ابداع، علی دشتی، انتشارات زوّار، تهران، 1385 شمسی.


5. مکتب حافظ، منوچهر مرتضوی، انتشارات ستوده، تهران، 1384 شمسی.


6. نقش از حافظ، علی‌ دشتی، انتشارات زوّار، 1390 شمسی.