بررسی تحلیلی تطبیقی اسطورههای پرواز ( کیکاووس، نمرود، ووئی،ایکاروس و اتنه )
محورهای موضوعی : حماسه
محمود رضایی دشت ارژنه
1
(دانشگاه شیراز)
حمیده پروان
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز)
کلید واژه: اسطوره پرواز, کیکاووس, نمرود, ووئی, ایکاروس, اتنه,
چکیده مقاله :
پرواز به آسمان یکی از آرزوهای دیرینة بشر بوده که در اسطوره‌ها به زیبایی تبلور یافته است. در این جستار به واکاوی پنج اسطوره (کیکاووس در روایات ایرانی، نمرود در روایـات سامی، ووئی در روایـات چینی، ایـکاروس در روایات یونانی و اتنـه در روایات بین النّهرینی) که وجه غالب آن ها پرواز است، پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی هم‌گونی های این روایات با یک‌دیگر و پاسخ به این پرسش است که آیا ممکن است هم‌گونی های شگرف برخی از این روایات، دال بر تأثیر و تأثّر برخی ازاین روایات از یک‌دیگر باشد یا کنش برخی از شخصیّت‌های یاد شده به دیگری نسبت داده شده باشد؟ با بررسی این پنج روایت روشن شد که داستان‌های کیکاووس، نمرود و اتنه بیش ترین هم‌گونی را با یک‌دیگر دارند و در واقع گویی به سبب هم‌سانی برخی حوادث زمان پادشاهی کیکاووس و نمرود، داستان پرواز کیکاووس به نمرود نسبت داده شده است؛ هرچند قدمت روایت اتنه، نسبت به دیگر روایات بیش تر و امکان تأثّر دیگر روایات از آن قوی تر است.
Flight to heavens had been one of the ancient wishes of man which finds expression in its utmost beauty in myths. This article deals with analysis of five myths namely Kaykavus in Persian narratives, Namrud in Sami narratives, Vuei in Chinese, Iccarus in Greek, and finally Atne in Mesopotamian ones whose dominant common feature is flight. The main purpose of this research is to study the similarities of these narratives with one another and to answer this question that whether the striking similarities found in some of these narratives are the result of their mutual influence and impact on one another or whether the action of certain characters mentioned are attributed to others in the narrative. The study shows that the stories of Kaykavus, Namrud, and Atne have the most likenesses and in fact it is as if due to certain similarities in the events in the reign of Kaykavus and Namrud, the story of Kaykavus’s flight is attributed to Namrud’s. Nevertheless, the narrative of Atneh is the most ancient one and the probability of its influence over the other narratives is quite strong.
- آذرفرنبغ دادگی. (1378). بندهش، برگردانِ مهرداد بهار، تهران: توس.
- کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید). (1383). ترجمۀ فاضل‌خان همدانی و ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران: اساطیر.
- ابن‌اثیر، علی بن محمد. (1383). الکامل فی التاریخ، ترجمۀ سیّد حسین روحانی، تهران: اساطیر.
- ارفعی، مجید. (1369). «اِتنه، افسانۀ نخستین پرواز»، فرهنگ، پاییز، ص191.
- بلعمی، ابوعلی محمّد بن محمّد. (1353). تاریخ بلعمی، تکلمه و ترجمۀ تاریخ طبری تالیف ابوجعفر محمّد بن جریر طبری، تصحیح مرحوم محمّدتقی بهار«ملک الشّعراء»، به کوشش محمّد پروین گنابادی، تهران: کتابفروشی زوّار.
- بیرونی، ابوریحان. ( 1321).آثارالباقیه، تـرجمۀ علی‌اکبر دانا سرشت، تهران: کتابخانه خیّام.
- پورداود، ابراهیم. (2536). یشت‌ها، به کوشش دکتر بهرام فره‌وشی، تهران: دانشگاه تهران.
- ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل. (1368).تاریخ ثعالبی مشهور به غرر اخبار ملوک فرس و سیرهم، ترجمۀ محمّد فضائلی، بی‌جا: نقره.
- جعفری دهقی، محمود. (1384). «پرواز کیکاووس، مقایسۀ گزارش دینکرد با شاهنامه»، نامة پارسی، سال دهم، شمارة اول. صص13-28.
- خالقی مطلق، جلال. (1382). سخن‌های دیرینه، تهران: افکار.
- دوستی، مینا. (1395)، «بررسی تطبیقی الگوی پرواز در دو اسطوره سیمرغ و ایکاروس»، 9/11/95، filmnevesht.org.
- دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه، تهران: مؤسّسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- دهقانیان، جواد و محمّد خسروی شکیب. (1389). «نگاهی تازه به داستان کیکاووس بر اساس نظریة ساختشکنی»، مجلة تاریخ ادبیات، شمارة 65، صص101-118.
- دینوری، احمد بن داود. (1364). اخبار الطوال، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی.
- راشد محصل، محمّدتقی. (1385). وزیدگی‌های زادسپرم، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- طبری، محمّد بن جریر. (1356). ترجمۀ تفسیر طبری، به تصحیح حبیب یغمایی، تهران: توس
- طبری، محمد بن جریر. (1375). تاریخ طبری، تهران: اساطیر.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، ج2، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- کریستی، آنتونی. (1384). اساطیر چین، ترجمۀ محمّدحسین باجلان فرخی، تهران: اساطیر
- گری، جان. ( 1378). شناخت اساطیر خاور نزدیک (بین‌النّهرین)، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
- لنسلین گرین، راجر (1368). افسانة تروا، ترجمۀ عبّاس آقاجانی، تهران: سروش
- مجمل‌التواریخ و القصص. (1318). به تصحیح ملک‌الشعرای بهار. تهران: چاپ‌خانۀ خاور
- مقدسی، مطهر بن طاهر. (1374). آفرینش و تاریخ، مقدّمه، ترجمه، تعلیقات از محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه .
- مککال، هنریتا. (1373). اسطورههای بین‌النّهرین، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
- میبدی، احمد بن محمد. (1371). کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، به اهتمام علیاصغر حکمت، تهران: امیرکبیر
- میر‌فخرایی، مهشید. (1390). روایت پهلوی، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- میر‌فخرایی، مهشید. (1369). «اسطورة کاووس در گذر زمان»، فرهنگ، شمارۀ7، صص197-215.
- مینوی خرد. (1354). ترجمة احمد تفضّلی، تهران: رز.
- نیشابوری، ابوبکر عتیق. (1365). قصص قرآن مجید، به اهتمام یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
- هاکس، جیمز. (1377). قاموس کتاب مقدس، تهران: اساطیر.
- هینلز، جان. (1384).شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: بابل
- Darmesteter. J (1885). “La Fleche De Nemorod”, journal Asiatique, Parise: societe Asiatique, 220-229.
- Toorn k.Vander.and P.W.Van Der Horst. Nimrod Before and after the Bible, Harvard theological Rewiew H. Theolo. Rewiew 83.1(1990):1-29.
