• صفحه اصلی
  • طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه ای

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : EARQ-2401-1962 بازدید : 51 صفحه: 121 - 148

نوع مقاله: پژوهشی

طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه ای

محورهای موضوعی : مدیریت آموزشی

اکبر زارع 1 (گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)
عباداله احمدی 2 (استادیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، مرودشت، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/10/17 تاریخ پذیرش : 1402/12/21 تاریخ انتشار : 1403/03/19

کلید واژه: طراحی, الگو, ارزیابی, آزمون های عملی, فنی و حرفه ای.,

چکیده مقاله :

آزمون‌های عملی در سازمان فنی حرفه‌ای ابزار حیاتی برای ارزیابی و اندازه‌گیری مهارت‌ها و دانش فنی کارکنان و داوطلبان محسوب می‌شوند. این آزمون‌ها به‌عنوان ابزار اصلی ارزیابی، معیارهای استاندارد و علمی را برای سنجش توانمندی‌های شغلی فراهم می‌کنند و در فرآیندهای جذب نیروی انسانی، ارتقاء کارکنان، و بهبود کیفیت خدمات، نقش مؤثری ایفا می‌کنند. هدف این پژوهش، طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه‌ای بوده است. روش پژوهش آمیخته (کمی و کیفی) است. حوزه پژوهش در بخش کیفی شامل صاحب‌نظران، متخصصان و مربیانی بوده است که تجربه در آزمون‌های عملی فنی و حرفه‌ای دارند. در این بخش از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و با استفاده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته داده‌ها جمع‌آوری شده‌اند. جامعه آماری در بخش کمی مشتمل بر مربیان و مهارت‌آموزان سازمان فنی حرفه‌ای استان فارس بوده و تعداد 306 نفر بر اساس جدول مورگان و به روش به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. از پرسشنامه‌های ساخته‌شده برای جمع‌آوری داده‌های کمی استفاده شده و روایی و پایایی ابزار با استفاده از روش‌های معتبر ارزیابی شده است. تحلیل داده‌ها در هر دو بخش با استفاده از روش‌های مختلف انجام شده است؛ در بخش کیفی، از کدگذاری باز و محوری و در بخش کمی از تحلیل عاملی و معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل‌ها نشان می‌دهد که الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه‌ای باید تأکید بیشتری بر ابعاد مالی و تأمین بودجه، زیرساخت‌ها، مدیریت، طراحی و ساختار، ارزیابی و طرح‌های ارزیابی داشته باشد. ا

چکیده انگلیسی:

Practical exams in technical and vocational organizations are vital tools for assessing and measuring the skills and technical knowledge of employees and volunteers. Serving as the primary assessment tool, these exams provide standard and scientific criteria for measuring occupational competencies and play a crucial role in human resource recruitment, employee development, and service quality improvement processes. The objective of this research was to design a pattern for the evaluation of practical exams in technical and vocational organizations. The research method was mixed (quantitative and qualitative). In the qualitative section, the participants included experts, trainers, and practitioners with experience in technical and vocational practical exams. Purposeful sampling was used in this section, and data were collected through semi-structured interviews. The quantitative sample consisted of trainers and learners from the technical and vocational organization in Fars province, totaling 306 individuals selected randomly using the Morgan table. Constructed questionnaires were utilized to collect quantitative data, and the validity and reliability of the tool were assessed using valid evaluation methods. Data analysis was performed using various methods in both sections; qualitative analysis employed open and axial coding, while quantitative analysis utilized factor analysis and structural equation modeling. The results of the analyses indicate that the pattern for evaluating practical exams in technical and vocational organizations should place more emphasis on financial dimensions, budgeting, infrastructure, management, design, structure, evaluation, and assessment schemes. These findings will assist officials and policymakers in technical and vocational education in designing a more comprehensive and effective evaluation pattern.

منابع و مأخذ:
متن کامل:


 

 

 

 

طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه ای

        اکبر زارع1، عباداله احمدی2

تاریخ دریافت: 17/10/1402                                تاریخ پذیرش: 21/12/1402

 

چکیده

آزمون‌های عملی در سازمان فنی حرفه‌ای ابزار حیاتی برای ارزیابی و اندازه‌گیری مهارت‌ها و دانش فنی کارکنان و داوطلبان محسوب می‌شوند. این آزمون‌ها به‌عنوان ابزار اصلی ارزیابی، معیارهای استاندارد و علمی را برای سنجش توانمندی‌های شغلی فراهم می‌کنند و در فرآیندهای جذب نیروی انسانی، ارتقاء کارکنان، و بهبود کیفیت خدمات، نقش مؤثری ایفا می‌کنند. هدف این پژوهش، طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه‌ای بوده است. روش پژوهش آمیخته (کمی و کیفی) است. حوزه پژوهش در بخش کیفی شامل صاحب‌نظران، متخصصان و مربیانی بوده است که تجربه در آزمون‌های عملی فنی و حرفه‌ای دارند. در این بخش از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و با استفاده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته داده‌ها جمع‌آوری شده‌اند. جامعه آماری در بخش کمی مشتمل بر مربیان و مهارت‌آموزان سازمان فنی حرفه‌ای استان فارس بوده و تعداد 306 نفر بر اساس جدول مورگان و به روش به‌صورت تصادفی ساده  انتخاب شدند. از پرسشنامه‌های ساخته‌شده برای جمع‌آوری داده‌های کمی استفاده شده و روایی و پایایی ابزار با استفاده از روش‌های معتبر ارزیابی شده است. تحلیل داده‌ها در هر دو بخش با استفاده از روش‌های مختلف انجام شده است؛ در بخش کیفی، از  کدگذاری باز و محوری و در بخش کمی از  تحلیل عاملی و معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل‌ها نشان می‌دهد که الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی حرفه‌ای باید تأکید بیشتری بر ابعاد مالی و تأمین بودجه، زیرساخت‌ها، مدیریت، طراحی و ساختار، ارزیابی و طرح‌های ارزیابی داشته باشد. این یافته‌ها به مسئولین و سیاست‌گذاران در زمینه آموزش فنی و حرفه‌ای کمک خواهد کرد تا الگوی ارزیابی را به‌صورت کامل‌تر و کارآمدتری طراحی نمایند.

واژه­های کلیدی:طراحی، الگو، ارزیابی،آزمون های عملی، فنی و حرفه ای.

 

 

Designing a Pattern for the Evaluation of Practical Exams in Technical and Vocational Organizations

 

Abstract:

Practical exams in technical and vocational organizations are vital tools for assessing and measuring the skills and technical knowledge of employees and volunteers. Serving as the primary assessment tool, these exams provide standard and scientific criteria for measuring occupational competencies and play a crucial role in human resource recruitment, employee development, and service quality improvement processes. The objective of this research was to design a pattern for the evaluation of practical exams in technical and vocational organizations. The research method was mixed (quantitative and qualitative). In the qualitative section, the participants included experts, trainers, and practitioners with experience in technical and vocational practical exams. Purposeful sampling was used in this section, and data were collected through semi-structured interviews. The quantitative sample consisted of trainers and learners from the technical and vocational organization in Fars province, totaling 306 individuals selected randomly using the Morgan table. Constructed questionnaires were utilized to collect quantitative data, and the validity and reliability of the tool were assessed using valid evaluation methods. Data analysis was performed using various methods in both sections; qualitative analysis employed open and axial coding, while quantitative analysis utilized factor analysis and structural equation modeling. The results of the analyses indicate that the pattern for evaluating practical exams in technical and vocational organizations should place more emphasis on financial dimensions, budgeting, infrastructure, management, design, structure, evaluation, and assessment schemes. These findings will assist officials and policymakers in technical and vocational education in designing a more comprehensive and effective evaluation pattern.

 

Keywords: Design, Pattern, Evaluation, Practical Exams, Technical and Vocational.

 

 

 

 

 

مقدمه 

از ديرباز بهینه سازی سیستم های آموزشي موضوعي چالش بر انگيز براي متفکران دانش مديريت آموزشي و مديران اجرايي آموزش و پرورش بوده است. به ويژه در دهه­هاي اخير با گسترش روزافزون نهادهای آموزشي در همه جوامع، موضوع كارآمدسازي آنها بيش از  همیشه مورد توجه بوده و توسعه و اصلاح و ارائه مدل هایی جهت بهینه سازی نظام­هاي آموزشي با به كارگيري روش هایی متفاوت در شمار اولويت­هاي اغلب جوامع قرار گرفته است (Navidi & et al, 2015).

یکی از نهادهای آموزشی که در راستای بهینه سازی نظام آموزشی خود در تلاش است آموزش فنی و حرفه­ای است. آموزش فنی و حرفه ای  با توجه به پتانسیل آن در آماده سازی و آموزش کارگران و فارغ التحصیلان برای پاسخگویی به نیازهای مهارتی کشورها، نقش به سزایی را ایفا می کند(Chinedu & et al, 2023) آموزش فنی و حرفه ای همچنین تامین کننده نیروی کار ماهر برای کشورها است(Amegah, 2023) بنابر تعريف يونسكو، آموزش فني وحرفه ای علاوه بر دانش عمومي تمام اَشكال و سطوح فرايند آموزشي، شامل مطالعة فناوري و علوم مربوط به آن، كسب مهارت­هاي عملي، توانايي و نگرش را دربرمي گيرد و مسائل مرتبط با اشتغال را در بخش­هاي مختلف اقتصادي و اجتماعي زندگي برعهده دارد (Agrawal & et al, 2017). به عبارتی، آموزش فني و حرفه­اي مرتبط كردن آموزش با دنياي كار براي بهبود وضعيت اشتغال جوانان و كاهش ميزان بيكاري است كه در اين ميان مرتبط ساختن هرچه بيشتر آموزش با نيازهاي اقتصادي و به روز مهم می باشد. چرا كه عدم وجود ارتباط بين مطالب آموزشي و نيازهاي اقتصادي و بازار كار باعث بروز مشکلات عدیده ای شده است. از آن جا كه يكي از عوامل عمده رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعي هر جامعه، تربيت نيروي انساني كارامد مي باشد و سازمان آموزش فني و حرفه­اي نيز يكي از مؤسسات تربيت كننده نيروي انساني متخصص است، چنان چه نظام آموزش­هاي فني و حرفه اي، هنرجويان دوره ديده اي داشته باشد كه جايگاه روشن و مشخصي در بازار كار و نظام اشتغال نداشته باشند، بخش عمده­اي از سرمايه گذاري­هاي شخصي و دولتي به بازدهي مطلوب منجر نمي شود و به نوعي به اتلاف سرمايه تبديل مي­گردد (مقصودی، 1393). (Maghsoodi, 2014) از آنجایی که یکی از دلایل بیکاری در کشور ، فقدان مهار ت های مورد نیاز بازار کار از سوی جویندگان کار است، انتظار می رود سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور که بر اساس ماده 107 و 108 قانون کار، متولی آموز ش های فنی و حرفه ای غیررسمی/ کوتاه مدت (آموزش های مهارتی) در بخش های صنعت ، خدمات و کشاورزی می باشد، بتواند نقش بسزایی را در کاهش نرخ بیکاری ایفا کند و این مسئله از مهم ترین دغدغه های سیاستگزاران در جوامع در حال توسعه از جمله ایران می باشد .(Amiri, 2004)  در این راستا با توجه به گراني هزينه هاي آموزش هاي فني و حرفه اي و براي جلوگيري از خسارت هاي مادي و معنوي لازم است كه چگونگي رابطه اين گونه آموزش ها و میزان یادگیری آنان در عمل مورد بررسي و آزمون قرارگيرد تا نقاط قوت و ضعف مشخص گردد.

آزمون وسیله یا روشی است نظام دار برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است. (Ecton & et al, 2023).از آنجا كه در آموزش های فنی و حرفه ای هدف ارتقاء سطح دانش؛ مهارت و نگرش فرد می باشد؛ بنابراین، هدف های آموزشی در سازمان به دو بخش تقسیم می شوند:

الف) اهدافی كه به سطح دانش فراگیر مربوط می شود كه با آزمون های كتبی سنجش می شود.

ب) اهدافی كه به سطح مهارت، نگرش و نحوه انجام یك كار یا تكلیف مربوط می شود كه با آزمون های عملی (مهارت های شغلی) مورد سنجش واقع می شود؛ لذا، هدف از آزمون عملی عبارت است از:

- سنجش میزان توانایی و مهارت اجرای وظایف یك شغل در چارچوب توانائی های مندرج در استاندارد آن شغل؛

- سنجش هر نوع فعالیت رفتاری و تكنیكی داوطلب بطور مستقیم و مشاهده­ای؛

- تشخیص صلاحیت های ورودی به شغل و تعیین درجه مهارت داوطلب؛

در آزمون­های عملی فرایند یا محصول و یا تركیبی از این دو مورد سنجش واقع می شود؛ بنابراین ماهیت عملكرد مورد سنجش، نوع فرایند آزمون عملی را مشخص می كند .عملكردهایی كه منجر به تولید محصول نمی شود باید در حین انجام فعالیت؛ مورد سنجش واقع شود؛ بنابراین، آزمون عملی فرصتی می شود جهت ارائه و به نمایش گذاشتن دانش تئوری کارآموز و ارائه مهارت های وی (Sohrabi & et al, 2016).

در آموزش فنی حرفه ای،  مشخصات دقیق آنچه که باید اندازه گیری شود، به خوبی درک نشده است. اخیراً، درک تازه‌ای از اینکه چگونه نتیجه یادگیری آزمایشی با فعالیت آموزشی مرتبط است، برای اندازه‌گیری در نظر گرفته شده است. توسعه آزمون‌های عملی به منظور ارزیابی عملکرد یادگیری مهارت آموزان  در فنی و حرفه ای برای تحقیق و عمل مفیدتر است.. ضرورت ساخت چنین آزمون هایی را نمی توان بدون بحث از تأثیر یک عامل پیشرفت در بسیاری از جنبه های مهارت های حرفه ای مهارت آموزان در فنی و  حرفه ای درک کرد. بنابراین، ساخت و توسعه یک آزمون مناسب برای سنجش عملکرد مهارت آموزان ، کیفیت نتایج یادگیری را افزایش می‌دهد(Mabed & Köhler, 2018).

به طور کلی، آزمون های عملی سازمان های فنی حرفه ای ابزار ارزشمندی هستند که می توانند به طور موثر توانایی های داوطلبان را در یک مجموعه مهارت خاص ارزیابی کنند. برای جلوگیری از هرگونه سوگیری یا عدم دقت در فرآیند ارزیابی، اطمینان از مرتبط، دقیق، عینی، دقیق، سازگار، استاندارد و به موقع این آزمون ها ضروری است  (Huang & et al, 2022)

اما در هر صورت این مهارت ها و توانمندی های شغلی و عملی باید مورد ارزشیابی قرار گیرد. در مجموع هدف ارزشیابی به طور عمده به شناسایی نقاط ضعف و قوت کارآموزان و ارائه بازخورد به آنها، اصلاح و بازبینی شیوه های تدریس، اصلاح برنامه درسی، ارائه گزارش به ذینفعان و مدیران نظام آموزشی و تهیه داده های مورد نیاز برای تصمیم گیری ها و تعیین نمره کارآموزان مربوط می شود  (Eisner, 1994; Seraji & et al, 2014).

ارزشيابي مهارت شغلی (آزمون عملی) نیز به منظور تشخيص صلاحيت هاي ورودي به شغل و تعيين درجه مهارت کارآموز و نيروي کار انجام مي­گيرد و در صورت کسب حد نصاب هاي تعيين شده، به کارآموز گواهينامه صلاحيت اشتغال در شغل معيني داده مي­شود افرادي که دراين سطح حد نصاب قبولي راکسب نكنند، می بايست نسبت به ترميم مهارت هاي خود اقدام کند سپس در ارزشيابي مجدد  «ارزشيابي مهارت هاي شغلي» شرکت کنند. مسئوليت اين نوع ارزشيابي در ادارات کل آموزش فنی وحرفه ای استان­ها به عهده­ي حوزه ي سنجش و ارزشيابی مهارت می باشد و دفتر ارزشيابي مهارت سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، مسئوليت سازماندهي ارزشيابي

مهارت هاي شغلي را بر عهده دارد. ارزشيابي آزمون عملی به صورت: پروژه اي، کتبی- عملی، نمونه کار، حل مساله، آزمايشگاهی و يا عمليات ميدانی برگزار می شود (Azad & et al, 2016). اما نکته ای که وجود دارد این است که این ارزشیابی ها باید به نحو صحیح  و منطبق با اصول پذیرفته شده ی علمی انجام شود.

نتایج پژوهش یاسوپ و همکاران Yusop & et al, 2022) نشان داد که ارزیابی‌های آزمون های عملی در آموزش فنی و حرفه‌ای (TVET) بازخورد دقیقی در مورد اینکه آیا مهارت آموزان  با موفقیت به نتایج یادگیری دست یافته‌اند یا خیر، ارائه می‌دهد که این خود می تواند کیفیت تدریس را بهبود بخشد و هرجویان، مربیان و ذینفعان را برای اقدام توانمند کند.

ا نتایج پژوهش توکندا و همکاران& et al, 2022)  Atukunda) نشان داد که سیاست‌گذاران باید بر مدیریت آموزش فنی و حرفه‌ای اصرار کنند تا آموزش‌های تخصصی ضمن خدمت را برای توسعه حرفه‌ای مربیان در زمینه طراحی آزمون ها ارائه دهند و زیرساخت‌ها و تجهیزات را ارتقا دهند. همچنین مربیان باید از روش‌های ارزیابی متنوع برای بهبود عملکرد مهارت آموزان  استفاده کنند.

 سلیمی و همکاران Salimi & et al, 2014))پژوهشی در زمینه آزمون های عملی فنی حرفه ای انجام دادند آنها دو بعد اصلي آمادگي براي سنجش و بعد سنجش عملي مهارت  را شناسایی کردند و به زعم آنها این ابعاد می تواند در سياست گذاري، طراحي و بهسازي نظام سنجش مهارت هاي عملي آموزش فني و حرفه اي كشور  راه گشا باشد و مورد استفاده قرار گيرد.

مروري بر مطالعات داخل و خارج کشور  در زمینه آزمون­های عملی سازمان فنی حرفه ای نشان می دهد که چندان مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است و توجه زیادی به آن مبذول نگردیده است. لذا، پژوهش حاضر جهت پر نمودن این خلا پژوهشی صورت گرفته است. ا با توجه به آنچه بیان شد و با توجه به ضرورت آزمون های عملی فنی و حرفه ای و نیاز به ارزشیابی آنها و فقدان مدل در این زمینه، مسئله پژوهش حاضر طراحی الگویی جهت ارزیابی آزمون های عملی سازمان فنی و حرفه ای می­باشد. .

 

روش شناسی پژوهش

این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و روش آن با توجه به اهداف پژوهش به صورت روش تحقیق آمیخته(کیفی- کمی) بود. در این رویکرد ابتدا داده های کیفی گرداوری و تحلیل می شوند، سپس در مرحله دوم داده های کمی گردآوری و تحلیل شد . در نهایت هردو تحلیل کیفی و کمی یکجا مورد بررسی قرار گرفت. حوزه پژوهش در بخش کیفی در برگیرنده صاحب نظران، متخصصان و مربیانی بود که در ارتباط با آزمون های عملی فنی و حرفه ای تجربه داشته اند و در در ارزیابی آزمون ها از مهارت کافی برخوردار بودند. برای تعیین حجم نمونه، از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. ابزار اصلی پژوهش مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته بود، پس از 15 مصاحبه، طی  دو مرحله مرحله ی کدگذاری باز، کدگذاری محوری، داده ها به اشباع رسید. منظور از اشباع حالتی است که پژوهشگر در آن به طور ذهنی به این نتیجه می‌رسد‌ که داده‌های جدید اطلاعات جدید یا شناخت بیشتری نسبت به تدوین مقوله‌ها به دست نمی‌دهند(Bazargan, A; Hejazi, E; Sarmad, 2014 ).مصاحبه ها تا جایی ادامه پیدا کردکه مشخص شد یافته‌ها تکرار می‌شوند و مصاحبه‌های جدید شناخت بیشتری نسبت به تدوین مقوله‌ها به دست نمی‌دهند. با توجه به این مطلب که تأیید همکاران تحقیق، مهمترین ملاک برای ایجاد اعتبار در تحقیقات کیفی است. در پژوهش حاضر، تأیید همکاران تحقیق به دو شکل رسمی و غیررسمی انجام شد. برای مثال در پایان مصاحبه، محقق آنچه که گفته شده بود را خلاصه می کرد و می پرسید: آیا یادداشت های محقق بطور صحیح، منعکس کننده وضعیت شخص هستند یا خیر؟ سپس پیشنویس گزارش تحقیق با اعضاء برای ارائه نظر به اشتراک گذاشته می شد. همچنین سعی شد تا با اختصاص زمان مناسب جهت جمع آوری داده ها، تلفیق روشها و بازنگری مشارکت کنندگان این اصل مهم رعایت شود. بازنگری مشارکت کنندگان به این ترتیب بود که برگه هایی حاوی متن مصاحبه در اختیار مصاحبه شوندگان قرار گرفت تا هر جا که لازم است توضیحی به آن اضافه و یا هر عبارتی که به نظر آنان منطبق بر اظهاراتشان نیست حذف و یا اصلاح کنند. به منظور رعایت اصل تأیید پذیری داده ها، تلاش شد تا از هرگونه سوگیری در فرایند مصاحبه و استخراج نتایج خودداری شود و در نهایت جهت افزایش قابلیت اطمینان که عبارتند از کفایت روند تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری، از راهنمایی و نظارت اساتید صاحب نظر استفاده شود. 

جامعه آماری پژوهش در بخش کمی (آزمون مدل) دربرگیرنده مربیان و مهارت آموزان سازمان فنی و حرفه ای استان فارس بوده است از طریق جدول کرجسی مورگان و به روش نمونه گیري تصادفی طبقه اي  تعداد 306 نفر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده‌های کمی این پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. پرسشنامه بر پایه دستاورد مرحله کیفی پژوهش و مدل پیشنهادی ارزیابی آزمون های عملی فنی و حرفه ای پژوهشگر ساخته شد. روایی همگرا3 این پرسشنامه نیز محاسبه شده است. هرگاه یک یا چند خصیصه از طریق دو یا چند روش اندازه گیری شوند همبستگی بین این اندازه گیری ها دو شاخص مهم اعتبار را فراهم می‌سازد. اگر همبستگی بین نمرات آزمون هایی که خصیصه‌ی واحدی را اندازه گیری می کند بالا باشد، پرسشنامه دارای اعتبار همگرا می باشد.وجود این همبستگی برای اطمینان از این که آزمون آنچه را که باید سنجیده شود می‌سنجد، ضروری است. برای روایی همگرا میانگین واریانس استخراج4 (AVE) و پایایی مرکب5 (CR) محاسبه می‌شود. باید روابط زیر بر قرار باشد:

CR>0.7

CR>AVE

AVE>0.5

جدول 1-   روایی همگرا و پایایی متغیرهای تحقیق

 

آلفای کرونباخ

AVE

CR

بعد مالی و تامین بودجه

0.836

0.611

0.820

بعد زیرساختی

0.908

0.633

0.733

بعد ارزیابی

0.837

0.667

0.745

بعد طراحی و ساختار

0.839

0.623

0.766

بعد مدیریتی

0.740

0.679

0.831

مقوله اصلی

0.765

0.625

0.759

آلفای کرونباخ تمامی متغیرها بزرگتر از 6/0 بوده بنابراین از نظر پایایی تمامی متغیرها مورد تایید است. مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE) همواره بزرگتر از 5/0 است بنابراین روایی همگرا نیز تایید می‌شود. مقدار پایایی مرکب (CR) نیز بزرگتر از AVE است. همچنین به منظور تجزیه تحلیل داده ها در بخش کمی از آزمون آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، تحلیل عاملی و معادلات ساختاری استفاده گردید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یافته ها

جدول2-مضمون های مرتبط با ارزیابی آزمون­های عملی سازمان فنی حرفه ای

کد مشارکت کنندگان

مضامین پایه

مضامین سازمان دهنده سطح اول

مضامین سازمان دهنده سطح دوم

مضمون فراگیر

مصاحبه 3 و 13

تخصیص و هزینه مبالغ مورد لزوم برای برگزاری و ارزیابی آزمون‌های عملی

‌تامین مالی خرید تجهیزات و امکانات مورد نیاز

 

تخصیص بودجه مکفی به برگزاری آزمون

 

اعطای پاداش‌های مادی و معنوی به مربیان و آزمون‌گیران

بعد مالی  و تامین بودجه

ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی و حرفه‌ای

مصاحبه 5 و 10

تامین مواد مصرفی جهت آزمون‌های عملی

مصاحبه 4 و 10

رفع کمبود ‌ مواد مصرفی جهت اجرای آزمون

مصاحبه 1 و 6

پرداخت حقوقی مکفی به مربیان

مصاحبه 1 و 13

تشویق آزمون‌گیران و دادن انگیزه به آنها

مصاحبه 8 و9 و 14

انتخاب مربی با انگیزه خوب و بدون مشکل مالی‌، جسمی و روحی

مصاحبه 7 و 4

تخصص و تجربه کافی داوران برگزارکننده آزمون

‌اجرا و مدیریت آزمون

برگزاری آزمون عملی با نقشه کار

  برگزاری آزمون‌های عملی با در نظر گرفتن کلیه موارد قانونی مربوط به ماموریت‌های آموزشی

بعد مدیریتی

ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی و حرفه‌ای

مصاحبه 3

برگزاری هدفمند آزمون

مصاحبه 4 و 1و2 و 5

استفاده از مربی یا مربیان آموزشی در این زمینه‌

مصاحبه 1 و 3و 4و 5و 13

اعطای وقت(زمان) کافی در برگزاری آزمون‌های عملی

مصاحبه 4 و 8

شفاف‌سازی منابع آموزشی حرفه‌ای تدریس شده در مراکز دولتی و آموزشگاه ازاد ‌

مصاحبه 8 و14

برقراری رابطه بین مراکز فنی و حرفه‌ای ودانشگاه‌ها و اصناف بازار در استفاده از افراد متخصص

مصاحبه 8

تهیه نقشه کار و مواد مصرفی مورد نیاز هر کار آموز

مصاحبه 8 و 10

استفاده از آزمون گران برون سازمانی و فعال در محیط واقعی ‌

مصاحبه 8 و 10

به‌روزرسانی اطلاعات آزمون گران و پروژه‌های آزمون عملی

توانمندسازی نیروی انسانی

 

مدیریت دانش

 

شناسایی نقاط ضعف و قوت در حرفه توسط افراد متخصص ‌

 

 

نظارت دقیق و شفاف بر نحوه اجرای آزمون‌

 

 

اهمیت فضا و امکانات محیطی در برگزاری آزمون

 

بعد زیرساختی

ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی و حرفه‌ای

مصاحبه 10 و 13

بروز رسانی تکنولوژی تجهیزات طبق بازار کار و اشتغال

مصاحبه 13 و 15

اصلاح محتوا‌، روش‌ها و تجهیزات آموزشی

مصاحبه 15 و 8

ایجاد انگیزه و رغبت دربین افراد برگزارکننده ‌ آزمون عملی ‌

مصاحبه 8 و 9

استفاده بهینه از مواد مصرفی آزمون عملی

مصاحبه 8

تغییر مداوم اعضای کمیسیون آزمون‌ها

مصاحبه 6 و 7 و 8

استفاده از افراد باتجربه و با دانش کافی برون سازمانی ‌

مصاحبه 6 و 7 و 8

استفاده از افراد متخصص و متعهد برای اجرای آزمون‌های عملی

مصاحبه 7 و 14

ایجاد فضای مناسب و تامین امکانات لازم

مصاحبه 13 و 11

تعیین یک یا چند نفر سرگروه (ناظر) برای هررشته آموزشی از بین مربیان با سابقه و اعزام به مراکز دیگر جهت ارزیابی میدانی

استفاده از افراد متخصص و کاردان در طراحی آزمون‌های عملی

تشکیل کمیته‌های طراحی و بازنگری آزمون‌های عملی فنی و حرفه‌ای در شهرستان و اداره کل

طراحی مناسب و استاندارد آزمون‌های عملی

 

بررسي ساختار كنوني سنجش در سازمان (نقاط ضعف و قوت ها)

بعد  طراحی و ساختار

ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی و حرفه‌ای

مصاحبه 13

انتخاب درست و هدف گذاری ‌

مصاحبه 13

بکار گیری ظرفیت‌های موجود در کارگاهها

مصاحبه 13 و 15

تشکیل جلسه مجریان و ناظران آزمون‌های عملی توسط ادارات کل با هماهنگی مراکز و تشکل‌ها ‌

مصاحبه 8 و 9 و 13

توجیه نمودن نسبت به موضوع و ارائه راهکارهای عملی لازم ‌ با توجه به ابتکارات منطقه ‌

مصاحبه 2 و 13

‌برگزاری آزمون‌های عملی در اسرع وقت

مصاحبه 9 و 13

‌ ایجاد تنوع و انعطاف پذیری در طرح پیشنهادی ‌ برگزاری آزمون‌های عملی ‌

مصاحبه 6 و 8 و 9 و 13

ارزیابی آزمون‌های عملی ‌ مطابق با توانایی‌های مشخص شده در استاندارد مهارت آموزشی

مدیریت و ارزیابی عملکرد

ارزیابی نهائی بازخوردها و برآیندها


 نظارت و ارزیابی آزمونهای عملی به صورت ویژه و با برنامه توسط اداره سنجش و ارزشیابی مهارت اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای‌


افزایش سطح کیفی و کمی آموزش

 

بعد ارزیابی

ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی و حرفه‌ای

مصاحبه 2 و 13

سنجش میزان توانایی شغل مورد نظر

مصاحبه 9 و 13

انعطاف پذیری عوامل ارزیابی و توجه به آموزش‌های صورت گرفته و نیازهای منطقه‌ای‌

مصاحبه 5 و 13

تخصیص‌ اعتبار جهت تحقیق و ارزیابی‌

مصاحبه 13

اقدامات تشویقی مناسب جهت بهترین نتایج ارزیابی آزمون‌های عملی‌

مصاحبه 3 و 5

حمایت مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای از موسسان و مدیران آموزشگاه

مصاحبه 7 و 8

ارزیابی میزان تسلط مربی به مهارت انتقال دانش به کار آموز

مصاحبه 7 و 9

ارزیابی اشتیاق کارآموز به حرفه‌ای

مصاحبه 10 و 15

سنجش برمبنای پروژه‌های مورد نیاز بازار کار

مصاحبه 8 و 9 و 10

وجود مبنایی برای سنجش مهارت و توانایی‌های فنی

مصاحبه 8

چرخش کمیسیون آزمون یا تغییر در کمیسیون

مصاحبه 1 و 3 و 4

تعامل بامراکز آموزشی کشورهای پیشرفته و الگوبرداری از آنها

نحوه گرفتن آزمون‌ها و بالابردن اعتبار گواهینامه‌ها

مصاحبه 1 و 3 و 4

اشتغال کارآموزان با استعداد و ورود به بازار کار

شبکه مضامین

در نهایت شبکه مضامین در شکل زیر ترسیم شده است:  img0

شکل 1- شبکه مضامین

 

در این پژوهش از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف6 برای آزمون نرمال بودن داده‌ها استفاده شده است. اگر توزیع داده‌ها نرمال باشد می‌توان از آزمون‌های آماری استنباطی استفاده کرد. برای بررسی نرمال بودن داده‌ها فرض صفر مبتنی بر این است که توزیع داده‌ها نرمال است. این آزمون در سطح خطای 5% تست می‌شود. اگر مقدار معناداری بزرگتر مساوی سطح خطای 05/0 بدست آید، دلیلی برای رد فرض صفر وجود نخواهد داشت. بنابراین توزیع داده‌ها نرمال خواهد بود.

 

جدول 3.آزمون نرمال بودن داده‌ها

متغیرها

آماره کلموگروف اسمیرنوف

سطح معناداری

نتیجه آزمون

بعد مالی و تامین بودجه

847/0

183/0

نرمال

بعد زیرساختی

968/0

345/0

نرمال

بعد ارزیابی

857/0

245/0

نرمال

بعد طراحی و ساختار

910/0

117/0

نرمال

بعد مدیریتی

108/1

098/0

نرمال

براساس نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف در تمامی موارد مقدارمعناداری بزرگتر از سطح خطا (05/0) بدست آمده است. بنابراین دلیلی برای رد فرض صفر وجود ندارد و توزیع داده‌ها نرمال است.

در این بخش با استفاده از اطلاعات گرد آوری شده از طریق پرسشنامه اي که بر اساس شاخص هاي شناسایی شده طراحی شد و در بین نمونه آماري از جامعۀ مورد مطالعه توزیع گردید، شاخص هاي مربوط به مؤلفه ها از لحاظ کمی مورد تجزیه و تحلیل آماري قرار گرفتند که نتایج در ادامه آمده است.

پیش از اقدام به استفاده از روش تحلیل عامل باید از کافی بودن حجم نمونه جهت تحلیل عاملی اطمینان حاصل شود. یکی از روش‌های بررسی کفایت نمونه جهت تحلیل عاملی محاسبه شاخص کفایت نمونه7 است که آن را با نماد KMO نمایش می‌دهند. برونداد نرم‌افزار SPSS برای آماره KMO مانند زیر است:

جدول 4: برونداد نرم‌افزار SPSS برای KMO 

0.868

ضریب کی ام او برای تعیین بسندگی حجم نمونه

1123.154

آماره کای اسکور

آماره آزمون بارتلت

216

درجه آزادی

0.000

سطح معناداری

 

اگر مقدار شاخص KMO بیش از 7/0 باشد حجم نمونه برای تحلیل عاملی مناسب است. مقدار KMO نیز 868/0 و در بازه مورد قبول بدست آمد، بنابراین مرحله دوم شروع می‌شود

 

نتایج تحلیل عاملی بعد مالی و تأمین بودجه

 این مقیاس شامل 3 متغیر پنهان و 6 متغیر قابل مشاهده می باشد  بار عاملی مشاهده در تمامی موارد مقداری بزرگتر از 3/0 دارد که نشان می‌دهد همبستگی بین متغیرهای پنهان (ابعاد هر یک از سازه‌های اصلی) با متغیرهای قابل مشاهده قابل قبول است. پس از اینکه همبستگی متغیرها شناسائی گردید باید آزمون معناداری صورت گیرد. جهت بررسی معنادار بودن رابطه بین متغیرها از آماره t-value استفاده می‌شود. چون معناداری در سطح خطای 05/0 بررسی می‌شود بنابراین اگر آماره آزمون t-value از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر باشد، رابطه معنادار است. براساس نتایج شاخص‌های سنجش هر یک از مقیاس‌های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می‌باشد که نشان می‌دهد همبستگی‌های مشاهده شده معنادار است.

 

نتایج تحلیل عاملی مقیاس‌ بعد مدیریتی

 این مقیاس شامل 3 متغیر پنهان و 8 متغیر قابل مشاهده می باشد.بار عاملی مشاهده در تمامی موارد مقداری بزرگتر از 3/0 دارد که نشان می‌دهد همبستگی بین متغیرهای پنهان (ابعاد هر یک از سازه‌های اصلی) با متغیرهای قابل مشاهده قابل قبول است. پس از اینکه همبستگی متغیرها شناسائی گردید باید آزمون معناداری صورت گیرد. جهت بررسی معنادار بودن رابطه بین متغیرها از آماره t-value استفاده می‌شود. چون معناداری در سطح خطای 05/0 بررسی می‌شود بنابراین اگر آماره آزمون t-value از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر باشد، رابطه معنادار است. براساس نتایج شاخص‌های سنجش هر یک از مقیاس‌های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می‌باشد که نشان می‌دهد همبستگی‌های مشاهده شده معنادار است.

نتایج تحلیل عاملی مقیاس‌ بعد زیرساختی

 این مقیاس شامل 5 متغیر پنهان و 10 متغیر قابل مشاهده می باشد. بار عاملی مشاهده در تمامی موارد مقداری بزرگتر از 3/0 دارد که نشان می‌دهد همبستگی بین متغیرهای پنهان (ابعاد هر یک از سازه‌های اصلی) با متغیرهای قابل مشاهده قابل قبول است. پس از اینکه همبستگی متغیرها شناسائی گردید باید آزمون معناداری صورت گیرد. جهت بررسی معنادار بودن رابطه بین متغیرها از آماره t-value استفاده می‌شود. چون معناداری در سطح خطای 05/0 بررسی می‌شود بنابراین اگر آماره آزمون t-value از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر باشد، رابطه معنادار است. براساس نتایج شاخص‌های سنجش هر یک از مقیاس‌های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می‌باشد که نشان می‌دهد همبستگی‌های مشاهده شده معنادار است.

 

نتایج تحلیل عاملی مقیاس‌ بعد طراحی و ساختار

این مقیاس شامل 4متغیر پنهان و 8 متغیر قابل مشاهده می باشد. بار عاملی مشاهده در تمامی موارد مقداری بزرگتر از 3/0 دارد که نشان می‌دهد همبستگی بین متغیرهای پنهان (ابعاد هر یک از سازه‌های اصلی) با متغیرهای قابل مشاهده قابل قبول است. پس از اینکه همبستگی متغیرها شناسائی گردید باید آزمون معناداری صورت گیرد. جهت بررسی معنادار بودن رابطه بین متغیرها از آماره t-value استفاده می‌شود. چون معناداری در سطح خطای 05/0 بررسی می‌شود بنابراین اگر آماره آزمون t-value از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر باشد، رابطه معنادار است. براساس نتایج شاخص‌های سنجش هر یک از مقیاس‌های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می‌باشد که نشان می‌دهد همبستگی‌های مشاهده شده معنادار است.

نتایج تحلیل عاملی مقیاس‌ بعد ارزیابی

این مقیاس شامل 4متغیر پنهان و 14 متغیر قابل مشاهده می باشد. بار عاملی مشاهده در تمامی موارد مقداری بزرگتر از 3/0 دارد که نشان می‌دهد همبستگی بین متغیرهای پنهان (ابعاد هر یک از سازه‌های اصلی) با متغیرهای قابل مشاهده قابل قبول است. پس از اینکه همبستگی متغیرها شناسائی گردید باید آزمون معناداری صورت گیرد. جهت بررسی معنادار بودن رابطه بین متغیرها از آماره t-value استفاده می‌شود. چون معناداری در سطح خطای 05/0 بررسی می‌شود بنابراین اگر آماره آزمون t-value از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر باشد، رابطه معنادار است. براساس نتایج شاخص‌های سنجش هر یک از مقیاس‌های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می‌باشد که نشان می‌دهد همبستگی‌های مشاهده شده معنادار است.

 

 

 

 

 

 

جدول 5 آماره تی ابعاد آزمون های عملی سازمان فنی حرفه ای

ابعاد

کد باز

بار عاملی

وضعیت

 

بعد مالی و تأمین بودجه

تخصیص و هزینه مبالغ مورد لزوم برای برگزاری و ارزیابی آزمون‌های عملی

0.81

مورد تائید

تامین مواد مصرفی جهت آزمون‌های عملی

0.75

مورد تائید

رفع کمبود ‌ مواد مصرفی جهت اجرای آزمون

0.67

مورد تائید

پرداخت حقوقی مکفی به مربیان

0.78

مورد تائید

تشویق آزمون‌گیران و دادن انگیزه به آنها

0.59

مورد تائید

انتخاب مربی با انگیزه خوب و بدون مشکل مالی‌، جسمی و روحی

0.32

مورد تائید

 

 

بعد مدیریتی

تخصص و تجربه کافی داوران برگزارکننده آزمون

0.65

مورد تائید

برگزاری هدفمند آزمون

0.71

مورد تائید

استفاده از مربی یا مربیان آموزشی در این زمینه‌

0.72

مورد تائید

اعطای وقت(زمان) کافی در برگزاری آزمون‌های عملی

0.68

مورد تائید

شفاف‌سازی منابع آموزشی حرفه‌ای تدریس شده در مراکز دولتی و آموزشگاه ازاد ‌

0.70

مورد تائید

برقراری رابطه بین مراکز فنی و حرفه‌ای ودانشگاه‌ها و اصناف بازار در استفاده از افراد متخصص

0.72

مورد تائید

تهیه نقشه کار و مواد مصرفی مورد نیاز هر کار آموز

0.59

مورد تائید

استفاده از آزمون گران برون سازمانی و فعال در محیط واقعی ‌

0.63

مورد تائید

 

 

 

بعد زیر ساختی

به‌روزرسانی اطلاعات آزمون گران و پروژه‌های آزمون عملی

0.73

مورد تائید

بروز رسانی تکنولوژی تجهیزات طبق بازار کار و اشتغال

0.69

مورد تائید

اصلاح محتوا‌، روش‌ها و تجهیزات آموزشی

0.48

مورد تائید

ایجاد انگیزه و رغبت دربین افراد برگزارکننده ‌ آزمون عملی ‌

0.42

مورد تائید

استفاده بهینه از مواد مصرفی آزمون عملی

0.43

مورد تائید

تغییر مداوم اعضای کمیسیون آزمون‌ها

0.48

مورد تائید

استفاده از افراد باتجربه و با دانش کافی برون سازمانی ‌

0.66

مورد تائید

استفاده از افراد متخصص و متعهد برای اجرای آزمون‌های عملی

.0.70

مورد تائید

ایجاد فضای مناسب و تامین امکانات لازم

0.62

مورد تائید

 

 

بعد طراحی و ساختار

تعیین یک یا چند نفر سرگروه (ناظر) برای هررشته آموزشی از بین مربیان با سابقه و اعزام به مراکز دیگر جهت ارزیابی میدانی

0.56

مورد تائید

انتخاب درست و هدف گذاری ‌

0.70

مورد تائید

بکار گیری ظرفیت‌های موجود در کارگاهها

0.60

مورد تائید

تشکیل جلسه مجریان و ناظران آزمون‌های عملی توسط ادارات کل با هماهنگی مراکز و تشکل‌ها ‌

0.73

مورد تائید

توجیه نمودن نسبت به موضوع و ارائه راهکارهای عملی لازم ‌ با توجه به ابتکارات منطقه ‌

0.69

مورد تائید

‌برگزاری آزمون‌های عملی در اسرع وقت

0.71

مورد تائید

‌ ایجاد تنوع و انعطاف پذیری در طرح پیشنهادی ‌ برگزاری آزمون‌های عملی ‌

0.69

مورد تائید

 

 

 

 

 

بعد ارزیابی

ارزیابی آزمون‌های عملی ‌ مطابق با توانایی‌های مشخص شده در استاندارد مهارت آموزشی

0.56

مورد تائید

سنجش میزان توانایی شغل مورد نظر

0.70

مورد تائید

انعطاف پذیری عوامل ارزیابی و توجه به آموزش‌های صورت گرفته و نیازهای منطقه‌ای‌

0.58

مورد تائید

تخصیص‌ اعتبار جهت تحقیق و ارزیابی‌

0.75

مورد تائید

اقدامات تشویقی مناسب جهت بهترین نتایج ارزیابی آزمون‌های عملی‌

0.70

مورد تائید

حمایت مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای از موسسان و مدیران آموزشگاه

0.70

مورد تائید

ارزیابی میزان تسلط مربی به مهارت انتقال دانش به کار آموز

0.58

مورد تائید

ارزیابی اشتیاق کارآموز به حرفه‌ای

0.61

مورد تائید

سنجش برمبنای پروژه‌های مورد نیاز بازار کار

0.64

مورد تائید

وجود مبنایی برای سنجش مهارت و توانایی‌های فنی

0.57

مورد تائید

چرخش کمیسیون آزمون یا تغییر در کمیسیون

0.62

مورد تائید

تعامل بامراکز آموزشی کشورهای پیشرفته و الگوبرداری از آنها

0.46

مورد تائید

نحوه گرفتن آزمون‌ها و بالابردن اعتبار گواهینامه‌ها

0.61

مورد تائید

اشتغال کارآموزان با استعداد و ورود به بازار کار

0.55

مورد تائید

تمامی بارهای عاملی از 3/0 بالاتر می باشند، برای بیان مقبولیت مدل از شاخص های برازش هنجار شده بنتلر-بونت، برازش نسبی، برازش افزایشی، شاخص های تطبیقی و مجذور كامل استفاده شده است كه نتایج بدست آمده از مدل در جدول 6 نمایش داده شده است.

 

جدول6: شاخص های برازش

ابعاد

مدل

X2/df

RMSEA

NFI

CFI

GFI

IFI

RFI

SRMR

AGFI

 

بعد مالی و تأمین بودجه

میزان قابل قبول

1-3

1/0>

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

09/0<

8/0<

محاسبه شده

40/2

078/0

99/0

99/0

95/0

97/0

94/0

14/0

98/0

 

بعد مدیریتی

میزان قابل قبول

1-3

1/0>

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

09/0<

8/0<

محاسبه شده

754/1

070/0

98/0

99/0

95/0

96/0

94/0

13/0

88/0

 

بعد زیرساختی

میزان قابل قبول

1-3

1/0>

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

09/0<

8/0<

محاسبه شده

697/1

094/0

93/0

96/0

99/0

95/0

93/0

21/0

89/0

 

بعد طراحی و ساختار

میزان قابل قبول

1-3

1/0>

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

09/0<

8/0<

محاسبه شده

917/1

098/0

98/0

99/0

99/0

95/0

99/0

26/0

87/0

بعد ارزیابی

 

میزان قابل قبول

1-3

1/0>

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

9/0<

09/0<

8/0<

محاسبه شده

750/۱

013/0

94/0

97/0

95/0

98/0

94/0

26/0

88/0

 

به منظور ارزیابی و برازش مدل از معیار R SQUARE استفاده می‌شود. معیاری است که برای متصل کردن بخش اندازه‌گیری و بخش ساختاری مدل‌سازی معادلات ساختاری به کار می‌رود و نشان از تأثیری دارد که یک دگرگونی برون‌زا بر یک دگرگونی درون‌زا می‌گذارد. نکته‌ی حیاتی در این‌جا این است که   تنها برای سازه‌های درون‌زا (وابسته) مدل محاسبه می‌گردد و در مورد سازه‌های برون‌زا مقدار این معیار صفر است. هر چه قدر مقدار  مربوط به سازه‌های درون‌زا یک مدل بیشتر باشد نشان از برازش بهتر مدل است. چین8 ۱۹۹۸ سه مقدار ۰.۱۹-۰.۳۳-۰.۶۷ را به عنوان ضعیف، متوسط، قوی بودن مدل را تعیین می‌کنند. مقدار برای سازه‌های مدل ۰.226 که در شکل مشخص شده است (مقوله اصل، راهبردها، پیامدها). با توجه به سه مقدار ملاک مناسب بودن برازش مدل ساختاری را تأیید می‌سازد.

Picture 

مقدار برای سازه‌های مدل

 

 

برازش کلی مدل (معیارGOF ) 

این معیار مربوط به بخش کلی مدل‌های معادلات ساختاری است. بدین معنی که توسط این معیار، محقق می‌تواند پس از بررسی برازش بخش اندازه‌گیری و بخش ساختاری مدل کلی پژوهش خود برازش بخش کلی را نیز کنترل نماید. معیار  9GOFتوسط تِنِن هاوس و همکاران 10(۲۰۰۵) ابداع گردید و طبق فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

 

Communalities نشانه میانگین مقادیر اشتراکی هر سازه و  نیز مقدار میانگین واریانس تبیین شده سازه­های درو­ن­زای مدل می‌باشد.

وتزِلس و همکاران11 (۲۰۰۹)، سه مقدار ۰.۰۱،-۰.۰۲۵-۰.۳۶ را به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی نموده اند. محاسبه معیار GOF :

 () =0.438

 

بنابراین براساسGOF  نیز مدل مورد تأیید است.

 

کیفیت مدل ساختاری توسط شاخص افزونگی محاسبه می شود. هدف این شاخص توانایی مدل ساختاری در پیش بینی کردن به روش چشم پوشی است. معروف ترین و شناخته شده ترین معیار اندازه گیری این توانایی شاخص Q2 استون گاینر است. براساس این معیار، مدل باید نشانگرهای متغیرهای مکنون درون زای انعکاسی را پیش بینی کند. مقادیر Q2 بالای صفر نشان می دهند که مقادیر مشاهده شده خوب بازسازی شده اند و مدل توانایی پیش بینی دارد.

جدول7: مقادیر Q2

متغیرها

بعد مالی و تامین بودجه

بعد زیرساختی

بعد ارزیابی

بعد طراحی و ساختار

بعد مدیریتی

مقوله اصلی

Q2

0.265

0.467

0.520

0.120

0.128

0.153

 

 

C:\Users\apple\Documents\student\mr zare-\BAR.png 

 

 

شکل2: مدل معادلات ساختاری کلی پژوهش (بار عاملی)

 

C:\Users\apple\Documents\student\mr zare-\T.png 

شکل3: مدل معادلات ساختاری کلی پژوهش (آماره تی)

از آنجایی که مدل ساختاری برآورد شده تشکیل شده از اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغيرها است، در اینجا اثرات مستقیم و غیر مستقیم مقوله‌های مدل گزارش شده است و همچنین معنی‌داری این ضرایب با استفاده از آماره t گزارش شده است. برای آن‌که اثر غیر مستقیم متغیرها را به‌دست آوریم، باید مجموعه ضرایبی که به صورت غیرمستقیم آن متغیرها بر متغیر وابسته اثر دارند را با هم جمع کنیم و در نهایت حاصل جمع اثر مستقيم و اثرات غير مستقيم، اثر كل آن متغیر را به ما می‌دهد.

براساس مدل طراحی شده، فرضیه های پایه ای تحقیق در جدول 8 مورد بررسی قرار گرفته است.

 

 

جدول 8: نتایج حاصل از برآورد معادلات ساختاری

 

روابط

بار عاملی

آماره T

نتیجه آزمون

ارزیابی آزمون‌های عملی سازمان فنی و حرفه‌ای

بعد مالی و تامین بودجه

۰.446

3.584

تایید

بعد زیرساختی

۰.484

4.839

تایید

بعد ارزیابی

۰.480

5.400

تایید

بعد طراحی و ساختار

۰.502

3.849

تایید

بعد مدیریتی

۰.511

5.182

تایید

 

همانطور که در نتایج برآورد معادلات ساختاری نشان داده شده است، روابط علی با بار عاملی تمامی روابط بالاتر از 3/0 به دست آمده است و آماره تی بالاتر از 96/1 مشخص شده است. بنابراین تمامی روابط معنادار است.

بحث و نتیجه گیری

هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی ارزیابی آزمون های عملی سازمان فنی حرفه ای است. با توجه به یافته‌های پژوهش و ادغام و خلاصه ‌سازی آنها 5  مضمون اصلی به دست آمد این مضامین شامل بعد مالی و تامین بودجه، بعد مدیریتی، بعد زیرساختی، بعد  طراحی و ساختار و بعد ارزیابی بودند.  نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهند که تخصیص و هزینه مبالغ مناسب برای برگزاری و ارزیابی آزمون‌های عملی، تامین مواد مصرفی و رفع کمبود آنها، پرداخت حقوق مکفی به مربیان، و تشویق و افزایش انگیزه آزمون‌گیران تأثیر مثبت بسیاری بر کیفیت و موفقیت اجرای آزمون‌ها دارد. همچنین، اهمیت انتخاب مربیان با انگیزه و بدون مشکلات مالی، جسمی و روحی در بهبود عملکرد آموزشی و ارزیابی نیز آشکار است. این نتایج به سازمان فنی حرفه‌ای کمک می‌کنند تا سیاست‌ها و راهبردهای مالی خود را به منظور بهبود فرآیند آموزش و ارزیابی آزمون‌های عملی، بهینه سازی کند و باعث بهبود کلی عملکرد سازمان گردد.

نتایج تحلیل داده‌ها در بعد مدیریتی نشان می‌دهند که عوامل متعددی از جمله تخصص و تجربه داوران، برگزاری هدفمند آزمون، استفاده از مربیان آموزشی، اختصاص وقت کافی برای برگزاری آزمون‌های عملی، شفاف‌سازی منابع آموزشی، برقراری روابط میان مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها و اصناف بازار، تهیه نقشه کار و مواد مصرفی مورد نیاز، و استفاده از آزمون‌گران برون سازمانی و فعال در محیط واقعی، تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت و موفقیت فرآیند برگزاری و ارزیابی آزمون‌های عملی دارند. این یافته‌ها نقش مهمی در تدوین استراتژی‌ها و سیاست‌های مدیریتی سازمان فنی حرفه‌ای دارند تا با بهبود عوامل مدیریتی مذکور، ارتقاء قابلیت‌ها و کارآمدی فرآیند ارزیابی و آموزشی را تضمین کنند.

نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها در زمینه بعد زیرساختی نشان می‌دهند که عوامل مختلفی از جمله به‌روزرسانی اطلاعات آزمون‌گران و پروژه‌های آزمون عملی، بروزرسانی تکنولوژی تجهیزات بازار کار، اصلاح محتوا، روش‌ها و تجهیزات آموزشی، ایجاد انگیزه و رغبت در بین افراد برگزارکننده آزمون عملی، استفاده بهینه از مواد مصرفی، تغییر مداوم اعضای کمیسیون آزمون‌ها، استفاده از افراد باتجربه و دارای دانش کافی برون سازمانی، استفاده از افراد متخصص و متعهد برای اجرای آزمون‌های عملی، و ایجاد فضای مناسب و تامین امکانات لازم، تأثیرگذار در بهبود ساختارهای زیرساختی آزمون‌های عملی هستند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که اقدامات جهت به‌روزرسانی و بهینه‌سازی اجزای زیرساختی به عنوان ابزارهای اساسی در ارتقاء کیفیت و کارآیی فرآیند آزمون‌های عملی موثر می‌باشند.

نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها در زمینه بعد طراحی و ساختار نشان می‌دهند که استفاده از سرگروهان (ناظران) با تجربه و سابقه برای ارزیابی میدانی در هر رشته آموزشی، انتخاب درست و هدف‌گذاری، بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در کارگاهها، تشکیل جلسات مجریان و ناظران توسط ادارات کل با هماهنگی مراکز و تشکل‌ها، توجیه نسبت به موضوع و ارائه راهکارهای عملی با توجه به ابتکارات منطقه، برگزاری آزمون‌های عملی در اسرع وقت، و ایجاد تنوع و انعطاف‌پذیری در طرح پیشنهادی برگزاری آزمون‌های عملی، به ترتیب اهمیت از نظر مدیریتی و ساختاری مورد تأیید قرار گرفته‌اند. این یافته‌ها نشانگر اهمیت استفاده از راهکارهای هوشمندانه و تدابیر مناسب در مراحل طراحی و ساختار زیرساخت‌های آزمون‌های عملی به منظور بهبود کیفیت و کارایی این فرآیند می‌باشند.

نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها در زمینه بعد ارزیابی نشان می‌دهند که ارزیابی آزمون‌های عملی به انطباق با توانایی‌های مشخص شده در استاندارد مهارت آموزشی، سنجش میزان توانایی شغل مورد نظر، انعطاف‌پذیری عوامل ارزیابی و توجه به آموزش‌های صورت گرفته و نیازهای منطقه‌ای، تخصیص اعتبار جهت تحقیق و ارزیابی، اقدامات تشویقی مناسب جهت بهترین نتایج ارزیابی آزمون‌های عملی، حمایت مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای از موسسان و مدیران آموزشگاه، ارزیابی میزان تسلط مربی به مهارت انتقال دانش به کارآموز، ارزیابی اشتیاق کارآموز به حرفه‌ای، سنجش برمبنای پروژه‌های مورد نیاز بازار کار، وجود مبنایی برای سنجش مهارت و توانایی‌های فنی، چرخش کمیسیون آزمون یا تغییر در کمیسیون، تعامل با مراکز آموزشی کشورهای پیشرفته و الگوبرداری از آنها، نحوه گرفتن آزمون‌ها و بالابردن اعتبار گواهینامه‌ها، و اشتغال کارآموزان با استعداد و ورود به بازار کار از دیدگاه مدیریتی و ارزشیابی، به ترتیب اهمیت مورد تأیید قرار گرفته‌اند. این نتایج نشانگر اهمیت ایجاد فرآیندها و سیاست‌های مناسب در حوزه ارزیابی آزمون‌های عملی به منظور تضمین انطباق با استانداردها، انعطاف‌پذیری در ارزیابی‌ها و توجه به نیازهای محلی و بازار کار است. 

نتایج پژوهش نشان می‌دهد که برای طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی در سازمان فنی حرفه‌ای، نیاز به توجه به اقدامات مختلف در بُعد‌های مختلف مالی، مدیریتی، زیرساختی، طراحی و ساختار، و ارزیابی است. در بُعد مالی، تأمین بودجه کافی و صحیح برای برگزاری آزمون‌ها و ارزیابی ضروری است. بُعد مدیریتی نیازمند انتخاب داوران با تخصص و تجربه، برگزاری هدفمند آزمون، و ایجاد انگیزه در آزمون‌گیران می‌باشد. در بُعد زیرساختی، به‌روزرسانی اطلاعات داوران، تجهیزات متناسب با بازار کار، و بهبود محتوا و تجهیزات آموزشی اهمیت دارند. بُعد طراحی و ساختار نیازمند تشکیل جلسات مجریان و ناظران، ایجاد تنوع در طرح پیشنهادی برگزاری آزمون‌های عملی، و توجیه نسبت به موضوع و ارائه راهکارهای عملی است. در بُعد ارزیابی، ارزیابی مطابق با استانداردهای مهارت آموزشی و سنجش توانایی شغلی، انعطاف‌پذیری در ارزیابی‌ها، و تخصیص اعتبار جهت تحقیق و ارزیابی اساسی می‌باشد. به طور کلی، الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی بر اساس یافته‌های پژوهش نیازمند توجه هماهنگ به تمامی این بُعدها است تا بتواند بهبود کیفیت و کارایی فرآیند ارزیابی در سازمان فنی حرفه‌ای را به‌دست آورد.

با توجه به یافته‌های پژوهش، پیشنهادهایی جهت بهبود و کاربردی‌تر شدن فرآیند طراحی الگوی ارزیابی آزمون‌های عملی در سازمان فنی حرفه‌ای مطرح می‌شود. ابتدا، توسعه راهکارهای تأمین بودجه می‌تواند با جذب حمایت‌های مالی از منابع داخلی و خارجی، همچنین ایجاد مکانیسم‌های همکاری با صنعت، از اهمیت ویژه برخوردار باشد. همچنین، استفاده بهینه از تکنولوژی از جمله اقدامات کلیدی است؛ این شامل به‌روزرسانی تجهیزات و اعتماد به سامانه‌های مدیریت الکترونیکی و پلتفرم‌های آنلاین برای اجرای آزمون‌ها می‌شود. ترتیب جلسات مشورتی با مشارکت مربیان، داوران و نمایندگان صنعت نیز به فرآیند تصمیم‌گیری هماهنگ بیشتری اضافه می‌کند. به‌علاوه، توسعه فرآیند ارزیابی با توجه به نیازها و استانداردهای بازار کار، به‌ویژه با معیارهای اندازه‌گیری متناسب با مهارت‌های مورد نیاز صنعت، می‌تواند این فرآیند را بهبود بخشد و از هماهنگی با سازمان‌ها و اصناف نیز سود مند شود. این پیشنهادات، با توجه به نیازهای شناسایی شده در پژوهش، می‌توانند به عنوان مبانی عملی برای بهبود کیفیت فرآیند ارزیابی آزمون‌های عملی در سازمان فنی حرفه‌ای مورد استفاده قرار گیرند.

 

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش

-در مطالعه حاضر فرم­های رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنی­ها تکمیل شد.

- رعایت صداقت و امانت علمی

 - عدم استفاده از منابع فاقد اعتبار

- استفاده از دیدگاه­های متخصصان

- رعایت صداقت در تجزیه وتحلیل نتایج

حامی مالی

هزینه­های مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد.

مشارکت نویسندگان

طراحی و ایده پردازی: عباداله احمدی، اکبرزارع؛ روش شناسی و تحلیل داده­ها: عباداله احمدی، اکبرزارع . نظارت و نگارش نهایی: اکبر زارع

تعارض منافع

بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.

 

References

1.       Agrawal, T., & Agrawal, A. (2017). Vocational education and training in India: a labour market perspective. Journal of Vocational Education & Training, 69(2), 246-265.

2.       Amegah, A. (2023). ‘Business without social responsibility is business without morality’: employer engagement in upper secondary technical and vocational education and training schools in Ghana. Journal of Vocational Education & Training, 75(2), 391-415.

3.       Amiri, M. (2004). A Survey of Employment Status among the Graduates of Technical and Vocational Training Organization, Using a Model for Estimating the Influencing Factors: Tehran Field Study. Planning and Budgeting, 9(5), 47-74.

4.       Atukunda, J., & Maja, M. M. (2022). Computer Practice Module Lecturers' Experiences of Internal Continuous Assessment at Technical Vocational Education and Training Colleges. International Journal of Educational Methodology, 8(1), 151-162.

5.       Azad, E; Farahabadi, R and Rafee, A. (2016). Tester job standard. Tehran: Technical and Vocational Education Organization of the country.

6.       Chinedu, C. C., Saleem, A., & Wan Muda, W. H. N. (2023). Teaching and Learning Approaches: Curriculum Framework for Sustainability Literacy for Technical and Vocational Teacher Training Programmes in Malaysia. Sustainability, 15(3), 2543.

7.       Ecton, W. G., & Dougherty, S. M. (2023). Heterogeneity in high school career and technical education outcomes. Educational Evaluation and Policy Analysis, 45(1), 157-181.

8.       Huang, H., Hwang, G. J., & Jong, M. S. Y. (2022). Technological solutions for promoting employees' knowledge levels and practical skills: An SVVR-based blended learning approach for professional training. Computers & Education, 189, 104593.

9.       Mabed, M., & Köhler, T. (2018). Learning performance in vocational secondary schools: Testing academic achievement in electrical engineering. Vocational Teacher Education in Central Asia: Developing Skills and Facilitating Success, 151-160.

10.       Maghsoodi, F. (2014). The role of vocational training in the country's economy and business development. Monthly social, economic, scientific and cultural work and society, number 173, 47-40.

11.       Navidi, P. D., & Ghaasemi, F. (2015). The Effects of Quantitative and Qualitative Evaluation on Fourth Graders Anxiety. Quarterly Journal of Education, 30(4), 105-122.

12.       Salimi, Gh, Mohammadi, M, and Rezaei, A. (2014). Presenting a practical model for improving the practical skills assessment system of technical and vocational education in the country. Skill Education, 3(11), 67-97

13.       Seraji, F; Maroufi, Y and Razaghi, T. (2014). Identifying the challenges of evaluating students' learning in Iran's higher education system. Educational Measurement and Evaluation Quarterly, 4(5), 33-54.

14.       Sohrabi, Z., Salehi, K., Rezaie, H., & Haghani, F. (2016). The implementation of direct observation of procedural skills (DOPS) in Iran’s Universities of medical sciences: A systematic review. Iranian Journal of Medical Education, 16, 407-417.

15.       Yusop, S. R. M., Rasul, M. S., Mohamad Yasin, R., Hashim, H. U., & Jalaludin, N. A. (2022). An Assessment Approaches and Learning Outcomes in Technical and Vocational Education: A Systematic Review Using PRISMA. Sustainability, 14(9), 5225.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1]  گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران 

نویسنده مسئول akbar.zareh2050@gmail.com

[2]  استادیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، مرودشت، ایران                        

[3]  Convergent Validity

[4]  Average Variance Extracted (AVE)

[5]  Composite Reliability (CR)

[6]  Kolmogorov-Smirnov

[7] - Sampling Adequacy

[8]  :Chin

[9]  :Goodness Of Fitness

[10]  : Tenenhaus et al

[11]  :Wetzels et al

 

 

 

 

 

 

 

 

فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی

https://jearq.riau.ac.ir

 


سکوی نشر دانش

سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]