بررسی میزان مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی با تأکید بر مؤلفه های سرمایه اجتماعی

محورهای موضوعی : پژوهش های اجتماعی

محمدحسین اسلامی ¹ , جعفر رجبلو ² , محسن داودخانی ³

1 - دانش اموخته دکترای جامعه شناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]
2 - دانشجوی دکترای جامعه شناسی توسعه دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران. [e-mail]
3 - دانشجوی دکترای جامعه سیاسی دانشگاه آزاد [e-mail]

تاریخ دریافت : 1399/01/25 تاریخ پذیرش : 1399/01/25 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, اعتماد اجتماعی, مشارکت مدنی, مشارکت سیاسی, پیوند اجتماعی,

چکیده مقاله :

امروزه صاحب‌نظران علم سیاست، مشارکت سیاسی را یکی از شاخصه‌های جامعه دموکراتیک مطرح می‌کنند. هر جامعه‌ای که ادعای دموکراتیک بودن را داشته باشد، اما نتواند مشارکت مردم را در اعمال حاکمیت از طریق نهادهای مدنی و تشکل‌های سیاسی فراهم کند، ادعای دمکراتیک بودن و حاکمیت مردم، حرف بی‌معنایی خواهد بود. از آنجا که برخورداری از سرمایه اجتماعی در جامعه امروز بالطبع بر ادامه حیات جامعه مدنی تأثیرگذار است. این پژوهش با هدف سنجش میزان مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی و شناخت میزان تأثیر پذیری آن از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی انجام‌شده است. با انجام این پژوهش به این سؤال پاسخ خواهیم داد که: آیا میان میزان مشارکت سیاسی و پایگاه اقتصادی و اجتماعی شهروندان تهرانی رابطه وجود دارد؟ با بررسی مفاهیم و نظریات متغیر وابسته،مشارکت سیاسی و متغیر مستقل، سرمایه اجتماعی درنهایت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی شامل اعتماد اجتماعی، پایگاه اجتماعی، اقتصادی، پیوندهای اجتماعی رسمی، پیوندهای اجتماعی غیررسمی، مشارکت مذهبی، تنوع معاشرت و دوستی ها، بخشش و روحیه داوطلبی، عدالت و مشارکت مدنی، مشارکت و رهبری مدنی در نظر گرفته شد. در این پژوهش توصیفی، پیمایشی که جامعه آماری شهروندان بالای 18 سال تهرانی در نظر گرفته شدند، با روش نمونه‌گیری خوشه ای پنج منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز به‌صورت تصادفی محلات (قیطریه، نعمت‌آباد، تهران پارس شرقی، ویلاشهر و بهار) انتخاب شدند و برای جمعیت 113346 با کمک فرمول کوکران 383 نفر با کمک پرسشنامه خودساخته مورد تحلیل قرار گرفتند. پس از بررسی فرضیات با کمک آزمون همبستگی و رگرسیون تک متغیره مؤلفه‌های اعتماد اجتماعی، پیوندهای اجتماعی رسمی، پیوندهای اجتماعی غیررسمی، مشارکت مذهبی، تنوع معاشرت و دوستی ها، عدالت و مشارکت مدنی، مشارکت و رهبری مدنی به‌عنوان عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی شناخته شدند. بنابراین سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی افراد بر اساس این تحقیق مؤثر می باشد.

چکیده انگلیسی:

امروزه صاحب‌نظران علم سیاست، مشارکت سیاسی را یکی از شاخصه‌های جامعه دموکراتیک مطرح می‌کنند. هر جامعه‌ای که ادعای دموکراتیک بودن را داشته باشد، اما نتواند مشارکت مردم را در اعمال حاکمیت از طریق نهادهای مدنی و تشکل‌های سیاسی فراهم کند، ادعای دمکراتیک بودن و حاکمیت مردم، حرف بی‌معنایی خواهد بود. از آنجا که برخورداری از سرمایه اجتماعی در جامعه امروز بالطبع بر ادامه حیات جامعه مدنی تأثیرگذار است. این پژوهش با هدف سنجش میزان مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی و شناخت میزان تأثیر­پذیری آن از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی انجام‌شده است. با انجام این پژوهش به این سؤال پاسخ خواهیم داد که: آیا میان میزان مشارکت سیاسی و پایگاه اقتصادی و اجتماعی شهروندان تهرانی رابطه  وجود دارد؟ با بررسی مفاهیم و نظریات  متغیر وابسته،مشارکت سیاسی و متغیر مستقل، سرمایه اجتماعی درنهایت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی شامل اعتماد اجتماعی، پایگاه اجتماعی، اقتصادی، پیوندهای اجتماعی رسمی، پیوندهای اجتماعی غیررسمی، مشارکت مذهبی، تنوع معاشرت و دوستی­ها، بخشش و روحیه داوطلبی، عدالت و مشارکت مدنی، مشارکت و رهبری مدنی در نظر گرفته شد. در این پژوهش توصیفی، پیمایشی که جامعه آماری شهروندان بالای 18 سال تهرانی در نظر گرفته شدند، با روش نمونه‌گیری خوشه­ای پنج منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز به‌صورت تصادفی محلات (قیطریه، نعمت‌آباد، تهران­پارس شرقی، ویلاشهر و بهار) انتخاب شدند و برای جمعیت 113346 با کمک فرمول کوکران 383 نفر با کمک پرسشنامه خودساخته مورد تحلیل قرار گرفتند. پس از بررسی فرضیات با کمک آزمون همبستگی و رگرسیون تک متغیره مؤلفه‌های اعتماد اجتماعی، پیوندهای اجتماعی رسمی، پیوندهای اجتماعی غیررسمی، مشارکت مذهبی، تنوع معاشرت و دوستی­ها، عدالت و مشارکت مدنی، مشارکت و رهبری مدنی به‌عنوان عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی شناخته شدند. بنابراین سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی افراد بر اساس این تحقیق مؤثر می­باشد.