خوانش پیشران های موثر بر توسعه پایدار بافت های تاریخی کلان شهر تهران (مطالعه موردی: محله هفت چنار منطقه 10)

پیشران های موثر بر توسعه پایدار بافت های تاریخی 

محورهای موضوعی : ساماندهی اقتصاد فضا

محمد مهراندیش ¹ , حسین ذبیحی ² , حمید ماجدی ³ , سید مجید مفیدی شمیرانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ایران
2 - مدیر گروه رشته شهرسازی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران.
3 - شهرسازی،هنرومعماری،علوم وتحقیقات تهران
4 - دانشکده معماری وشهرسازی دانشگاه علم وصنعت تهران

تاریخ دریافت : 1403/02/04 تاریخ پذیرش : 1403/02/13 تاریخ انتشار : 1403/03/02

کلید واژه: پیشران, تحلیل ساختاری, توسعه پایدار, بافت تاریخی, محله هفت چنار بریانک ,

چکیده مقاله :

با توسعه پایدار بافت‌های تاریخی به معنای توسعه ایست که در حفظ و ارتقاء بافت‌های تاریخی شهری با هدف حفظ هویت فرهنگی، ارزش‌های تاریخی، و منابع طبیعی بهره می‌برد. این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشران¬های موثر بر وضعیت آینده توسعه پایدار محله هفت چنار بریانک منطقه 10 کلان¬شهر تهران را بازشناسی و خوشه¬بندی کند. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقيق، توصیفی- تحلیلی است. داده¬های نظری با روش اسنادی و داده¬های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری 30 نفر از خبرگان و متخصصین بر اساس نمونه‌گیری قضاوتی یا هدفمند و پیشران¬های مورد مطالعه، 40 نیروی پیشران در 4 بعد است که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزارMICMAC پردازش شده است. یافته¬های این پژوهش نشان داد که الگوی کلی پراکندگی پیشران¬های مورد مطالعه از نظر تحلیل اثرات متقابل، در مجموع بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی ناپایدار است که در آن پیشران های توسعه از نظر اثرگذاری و اثرپذیری، حالت پیچیده و بینابین دارد. وضعیت خوشه¬بندی پیشران¬ها گویای تمرکز خوشه¬ای در پیشران دوگانه است. از میان 40 نیروی پیشران، 10 پیشران در تاثیرگذار بر وضعیت آینده توسعه پایدار محله هفت چنار بریانک منطقه 10 اثر کلیدی بیشتری دارند که شامل داشتن شغل و درآمد مناسب، وجود فرصت¬های شغلی متنوع در شهر، تقویت حس تعلق مکان، تقویت اعتماد عمومی بین شهروندان، افزایش تراکم بهینه در بافت، دسترسی به فضاهای تفریحی و اوقات فراغت، ایجاد فضاهای عمومی فعال، دموکراسی و مشارکت شهروندان، بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی و در نظر گرفتن ملاحظات طراحی ساخت هستند. از میان 40 نیروی پیشران، 10 پیشران در تاثیرگذار بر وضعیت آینده توسعه پایدار محله هفت چنار بریانک منطقه 10 اثر کلیدی بیشتری دارند که شامل داشتن شغل و درآمد مناسب، وجود فرصت¬های شغلی متنوع در شهر، تقویت حس تعلق مکان، تقویت اعتماد عمومی بین شهروندان، افزایش تراکم بهینه در بافت، دسترسی به فضاهای تفریحی و اوقات فراغت، ایجاد فضاهای عمومی فعال، دموکراسی و مشارکت شهروندان، بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی و در نظر گرفتن ملاحظات طراحی ساخت هستند.

چکیده انگلیسی:

The sustainable development of historical contexts means the development that takes advantage of preserving and improving urban historical contexts with the aim of preserving cultural identity, historical values, and natural resources.This article has tried to identify and cluster the driving forces affecting the future state of sustainable development of Mohibe Beryank, district 10 of Tehran metropolis, using the method of structural analysis. This article is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. Theoretical data was prepared by document method and experimental data by survey method based on Delphi technique. The statistical population is 30 experts and specialists based on judgmental or purposeful sampling and the drivers studied are 40 driving forces in 4 dimensions, which are processed by structural interaction analysis method in MICMAC software. The findings of this research showed that the general pattern of the study's drivers dispersion in terms of mutual effects analysis, in general, indicates the situation of an unstable environmental system in which the drivers of development are complex and It has intermediates. The state of clustering of thrusters is indicative of cluster concentration in dual thrusters. Among the 40 driving forces, 10 driving forces have more key effects in affecting the future state of sustainable development of Haft Chenar Beryank neighborhood in District 10, which include having a job and adequate income, the existence of various job opportunities in the city, strengthening the sense of belonging to a place, strengthening public trust between citizens, increasing optimal density in the fabric, access to recreational and leisure spaces, creating active public spaces, democracy and citizen participation, improving public transportation and considering construction design considerations.strengthening public trust between citizens, increasing optimal density in the fabric, access to recreational and leisure spaces, creating active public spaces, democracy and citizen participation, improving public transportation and considering construction design considerations.

highlight:

شناسایی پیشران­های کلیدی موثر بر وضعیت آینده توسعه پایدار بافت­های تاریخی

منابع و مأخذ:

اکبری، مجید، طاهر پور، فاطمه، بوستان احمدی وحید و فولادی، عاطفه. (1399). مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی در ایران با رویکرد آینده¬پژوهی. گردشگری و توسعه، 9(4)، 285-296. https://doi.org/10.22054/qjsd.2018.9899
پوراحمد، احمد، حاتمی نژاد، حسین، مدیری، مهدی و عظیم زاده ایرانی، اشرف. (1400). تحلیل بافت‌های تاریخی شهری برای مقابله با مخاطرات انسانی مطالعۀ موردی: منطقۀ 12 شهر تهران. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(3)، 589-613. https://doi: 10.22059/jurbangeo.2020.287066.
جوان مجیدی، جواد، مسعود، محمد و مطلبی، قاسم. (1397). ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در بافت‌های تاریخی شهری مطالعه موردی: شهر اردبیل. مجله شهر پایدار، 1(4)، 19-36. https://doi: 10.22059/jurbangeo.2020.287066
رضویان، محمدتقی، قادرمرزی، حامد، علیان، مهدی و چراغی، رامین. (1394). راهبرد پژوهی مدیریت شهری در راستای توسعه پایدار در بافت‌های تاریخی نمونه موردی: بافت تاریخی شهر یزد. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 1(1)، 24-48.
زالی، نادر و اشرفی، سمیه. (1392). بررسی اثر جهانی‌شدن بر توسعه¬ی شهری، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 4(11)، 16-1. https://doi: 10.22054/urdp.2015.2312.
سپهوند، رضا و عارف نژاد، محسن. (1392). اولويت¬بندي شاخص¬هاي توسعه پايدار شهري با رويكرد تجزیه‌وتحلیل سلسله مراتبي گروهي (مطالعه موردي در شهر اصفهان)، فصلنامه مطالعات برنامه¬ريزي شهري، 1(1)، 59-43. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_688.html
شهاب زاده، مرجان. (1395)، تجدید حیات در بافت‌های تاریخی از طریق راهبرد اصالت بخشی (نمونه موردی: بافت تاریخی شیراز)، نشریه معماری اقلیم گرم و خشک، 4(4)، 79-65. https://smb.yazd.ac.ir/article_942.html?lang=en
صفرعلی زاده اسماعیل، اکبری مجید، بوستان احمدی وحید و موسوی، سید چمران (1401). بررسی شاخص‌های سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با توسعه پایدار شهری. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۲ (۶۶)، ۱۰۵-۱۲۳. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_688.html
کلانتری خلیل¬آباد، حسین، ابوبکری، طاهر، قادری، رضا و پور علی، محمدعلی. (1391). ارزيابي ميزان تحقق¬پذيري شاخص¬های توسعه پایدار شهری در مناطق مرزی (نمونه موردي: شهر پيرانشهر)، فصلنامه مدیریت شهر، 10(30)، 221-207. https://sid.ir/paper/91947/fa
محرابی، محراب و رفیعیان، محسن. (1401). تحلیل پیشران‌های توسعه پایدار محدوده میراث جهانی شهر یزد. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 15(41)، 281-294. https://doi:10.22034/aaud.2022.290878.2493.
محرابی، محراب، انصاری، مجید و رفیعیان، محسن. (1402). آینده‌پژوهی بافت تاریخی شهر یزد مبتنی بر پیشران‌های پایداری میراث جهانی. فصلنامه مطالعات شهری، 12(46)، 89-102. https://doi: 10.34785/J011.2022.012
مؤید فر، سعیده و صابری، محمدرضا. (1399). آینده‌پژوهی در بافت تاریخی با رویکرد توسعۀ پایدار (مطالعۀ موردی: برزن شش بادگیری یزد). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(1)، 137-159. https://doi: 10.22059/jurbangeo.2020.287653.1147
نادری، سید مجید و رنجبردار، محمدعلی. (1401). تبیین معیار‌های بازآفرینی شهری در راستای دستیابی به توسعه پایدار (مطالعه موردی: محله هفت‌چنار بریانک منطقه 10 تهران). فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه¬ای، 3(2)، 205-222. https://www.srds.ir/article_156303.html
References
Akbari, M, Bostan Ahmadi, V, Mousavi, S. C, & Hajipour, N. (2018). Evaluation of the livability of Shiraz metropolitan areas from the citizens' point of view. Welfare Planning and Social Development, 10(37), 124-154. (in Persian) https://doi.org/10.22054/qjsd.2018.9899.
Elseragy, A, Elnokaly, A, & Abul-Ela, M. (2018). Heritage-led Urban Regeneration as a catalyst for Sustainable Urban Development. 6th International Conference on Heritage and Sustainable Development, Granada, Spain. https://repository.lincoln.ac.uk/articles/conference_contribution/Heritage-led_Urban_Regeneration_as_a_catalyst_for_Sustainable_Urban_Development/25174703
Hansson S, Arfvidsson, H, & Simon, D. (2019). Governance for sustainable urban development: The double function of SDG indicators. Area Development and Policy. 4(3), 217-235. https://doi.org/10.1080/23792949.2019.1585192
Hui Lee, J, & Lim, S. (2018). An Analytic Hierarchy Process (AHP) Approach for Sustainable Assessment of Economy-Based and Community-Based Urban Regeneration: The Case of South Korea. Sustainability, 10, 4456. https://doi.org/10.3390/su10124456
Javan Majidi, J, Masoud, M, & Motallebi, G. (2019). Evaluation of the Level of Social Sustainability in Urban Historical Contexts (Case Study: Ardabil City). Sustainable city, 1(4), 19-36. (in Persian) https://doi: 10.22034/jsc.2019.90902
Kalantari Khalil Abad, H, Abu Bakri, T, Qaderi, R, & Pourali, M. A. (2012). Evaluation of the Recommendation of Urban Development Indicators in the Border Regions (Case: Piranshahr City), City Management Quarterly, 10 (30), 221-207. https://sid.ir/paper/91947/fa (in Persian)
Mehrabi, M, & Rafieian, M. (2023). Analysis of Sustainable Development Drivers in the World Heritage Area of Yazd City, Iran. Armanshahr Architecture & Urban Development, 15(41), 281-294. (in Persian) https://doi:10.22034/aaud.2022.290878.2493.
Mehrabi, M, Ansari, M, & RAFIEAN, M. (2023). Future study of the historical context of Yazd city based on the drivers of world heritage sustainability. Motaleate Shahri, 12(46), 89-102. (in Persian) https://doi: 10.34785/J011.2022.012.
Moaiedfar, S, & Saberi, M. (2020). Forecasting in the historical Texture with a sustainable development approach (Case study: Shesh Badgir district in Yazd). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 8(1), 137-159. (in Persian) https://doi: 10.22059/jurbangeo.2020.287653.1147.
Moreno, C, Allam, Z, Chabaud, D, Gall, C, & Pratlong, F. (2021). Introducing the “15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities. Smart Cities, 4(1),93-111.
Naderi, S. M, & Ranjbardar, M. A. (2022). Clarifying Urban Regeneration Criteria in order to Achieve Sustainable Development Case Study: Beryank Neighborhood, Region 10,Tehran. Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 3(2), 205-222. https://www.srds.ir/article_156303.html
Hosseini, M.R, Chileshe, N, Zuo, J. and Baroudi, B. (2015). Adopting global virtual engineering teams in AEC Projects: A qualitative meta-analysis of innovation diffusion studies, Construction Innovation, 15(2), 151-179. https://doi.org/10.1108/CI-12-2013-0058
Pendlebury, J. (2005). The Modern Historic City: Evolving Ideas in Mid-20th-century Britain. Journal of Urban Design, 10(2), 253-273.
Pour Ahmad, A, Hataminejad, H, Modiri, M, & Azimzadeh Irany, A. (2021). Analysis of urban historical fabrics, in opposition to human hazards Case Study: Tehran, 12th municipal district. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 9(3), 589-613. (in Persian) https://doi: 10.22059/jurbangeo.2020.287066.
Razavian, M, Ghadermarzi, H, Alian, M, & Cheraghi, R. (2015). Strategy Study of Urban Management for Sustainable Development in the Historical Texture Case Study: Historic Texture of Yazd City. Quarterly Journals of Urban and Regional Development Planning, 1(1), 24-48. (in Persian) https://doi: 10.22054/urdp.2015.2312.
Safaralizadeh E, Akbari M, Boostan Ahmadi V, & Mousavi, C. (2022). Investigating the Indices of Social Capital and its Relationship with Sustainable Urban Development. jgs 22 (66), 105-123. (in Persian)
Sepahvand, R, & Arefnejad, M. (2013). Prioritization of indicators of urban permanent development with a group Analytic hierarchy process: A case study in Isfahan city. Urban Structure and Function Studies, 1(1), 43-59. (in Persian) https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_688.html
Shahabzade, M. (2016). Revitalization of Historical Neighborhoods by Employing Gentrification Strategy. Journal of Architecture in Hot and Dry Climate, 4(4), 65-79. (in Persian) https://smb.yazd.ac.ir/article_942.html?lang=en
Zali, N, & Ashrafi, S. (2013). An Investigation of Economic Globalization Role on Metropolitan’s Sustainable Development. Strategic Studies of public policy, 4(11), 1-16. (in Persian) https://sspp.iranjournals.ir/article_3267.html