روانشناسی جنایی و مولفه های جرم سیاسی در ایران (مطالعه تطبیقی عصر پهلوی اول و جمهوری اسلامی)

محورهای موضوعی :

سید اسلام ظهرابی اصل ¹ , محمد خانی ² , هانیه قرونه ³

1 - عضو هیئت علمی گروه معارف، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران (نویسنده مسئول)
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/20 تاریخ پذیرش : 1402/10/06 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: حقوق شهروندی, بزهکاران, نهادهای سیاسی, جرایم سیاسی, روان‌شناسی جنایی,

چکیده مقاله :

هدف اصلی روان‌شناسی جنایی بررسی عوامل مؤثر در بزه‌کاری مجرمان در جرایم مختلف می‌باشد. در ارتباط با این‌که چرا بایستی یکسری اعمال تحت عنوان جرایم سیاسی جرم‌انگاری شود و واکنش ضمانت اجرایی متفاوتی هم دریافت نماید دلایل ازسوی حقوق‌دانان ذکر شده‌است، نخست که این جرایم فاقد عناصر ضروری جرایم عادی مانند کینه‌توزی و خشونت می‌باشد. دوم موضوع و هدف جرایم سیاسی تغییر یک موقعیت سیاسی معین با ابزار غیرقانونی است و سوم این‌که ازآن‌جایی‌که هدف مرتکب دولت و نهادهای سیاسی می‌باشد هیچ نقض حقوق خصوصی صورت نمی‌گیرد. در قانون اساسی مشروطه به عنوان اولین متن مدون در راستای برقراری دموکراسی و قانونگذاری و درواقع مبدأ پایه‌ریزی نظام نوین سیاسی‌حقوقی ایران نیز در ماده هفتاد و نهم متمّم خود به جرم سیاسی کرده است. طبق این ماده در موارد تقصیرات سیاسیه و مطبوعات هیات منصفین در محاکم حاضر خواهند بود. البته از همان زمان تاکنون بلاتکلیفی تعریف و مصادیق جرایم سیاسی در نظام حقوقی ایران به چشم می‌خورد. در حقوق فعلی ایران نیز بنا به دلیل فقدان قانون اختصاصی و متناسب در همین زمینه, در سال 1395, قانونی تحت عنوان قانون جرم سیاسی مورد تصویب مقنن قرار گرفت که بر اساس مقررات موجود در آن, دستگاه قضایی می تواند مبتنی بر قانون اختصاصی جرم سیاسی و شرایط حاکم بر دادرسی و صدور حکم آن, رسیدگی و صدور حکم نماید و دیگر از استناد به مواد عمومی قانون مجازات اسلامی برای برخورد با این جرم رهایی یابد.

چکیده انگلیسی:

The main goal of criminal psychology is to investigate the effective factors in the delinquency of criminals in various crimes. In relation to why a series of acts should be criminalized under the title of political crimes and receive a different executive guarantee response, reasons have been mentioned by jurists, firstly, that these crimes lack the necessary elements of ordinary crimes such as malice and violence. Second, the subject and purpose of political crimes is to change a certain political situation with illegal means, and thirdly, since the purpose of the perpetrator is the government and political institutions, there is no violation of private rights. In the constitutional law, as the first codified text in the direction of establishing democracy and legislation, and in fact, the basis of the new political and legal system of Iran, it has also made it a political crime in its seventy-ninth amendment article. According to this article, in the cases of political and press offenses, the panel of judges will be present in the courts. Of course, from that time until now, the definition and examples of political crimes in Iran's legal system have been undecided. In the current laws of Iran, due to the lack of a specific and appropriate law in this field, in 2015, a law titled the Political Crime Law was approved by the legislature, based on the existing provisions, the judicial system can be based on the specific law of political crime.