اثر سویه‌های باکتری سودوموناس بر عملکرد و جذب عناصر غذایی جو تحت کاربرد قارچ میکوریزا

محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعی

علی بشیرزاده ¹ ( گروه زراعت )
محمدحسین انصاری ² ( گروه زراعت )

تاریخ دریافت : 1401/09/26 تاریخ پذیرش : 1401/12/18 تاریخ انتشار : 1401/12/23

کلید واژه: آهن, نیتروژن, فسفاتاز, کلونیزاسیون میکوریزایی,

چکیده مقاله :

جو یکی از مهم ترین گیاهان قابل کشت در دیمزارهای ایران می‌باشد . استان اردبیل یکی از مناطقی است که تولید جو دیم در آن موفقیت‌آمیز بوده است ، اما یکی از مشکلات کشاورزان در این مناطق هزینه بالا و جنبه‌های منفی مصرف کودهای شیمیایی است . امروزه کاربرد برخی از میکروارگانیسم‌ها در دیمزارها به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی اهمیت یافته است . به همین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اردبیل اجرا شد . عامل های آزمایش شامل کاربرد میکوریزا گونه Rhizophagus irregularis و عدم کاربرد و چهار سویه باکتری سودوموناس (سویه‌های S153، S169، S4، S8 و عدم تلقیح) بود . نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل سودوموناس × میکوریزا بر اغلب صفات معنی‌دار بود . اندازه‌گیری غلظت نیتروژن اندام هوایی در مراحل مختلف رشد گیاه نشان داد که بیشترین غلظت نیتروژن در مرحله ظهور برگ پرچم مشاهده شد و سویه‌های باکتری سودوموناس در شرایط کاربرد میکوریزا غلظت نیتروژن بیشتری را نشان دادند . تلقیح دوگانه میکوریزا - سودوموناس ضمن افزایش کلونیزاسیون میکوریزایی ، غلظت نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، آهن و منگنز دانه را به طور معنی‌دار افزایش داد . ضمن آن‌که فعالیت آنزیم فسفاتاز اسیدی و قلیایی را در ریزوسفر ریشه در گیاهان تلقیحی با سودوموناس تحت شرایط کاربرد میکوریزا افزایش یافت . در این آزمایش حداکثر عملکرد دانه در سال اول 1572 کیلوگرم و در سال دوم 2239 کیلوگرم دانه در هکتار از تیمار تلقیح دو گانه قارچ میکوریزا + سویه S4 حاصل گردید . با توجه به نتایج به دست آمده و با وجود اینکه در اغلب صفات اندازه‌گیری شده تیمارهای تلقیحی نسبت به تیمار عدم تلقیح از برتری برخوردار بودند ، به نظر کاربرد قارچ میکوریزا نیز کارایی تلقیح باکتریایی را افزایش داده و علاوه بر افزایش غلظت عناصر دانه ، عملکرد دانه را نیز افزایش داد . بنابراین برای زراعت جو در شرایط دیم اردبیل تلقیح گیاه با باکتری سودوموناس فلورسنس سویه S4 تحت کاربرد قارچ میکوریزا توصیه می‌شود .

چکیده انگلیسی:

Barley is one of the most cultivated plants in Iran's dryland. Ardebil province is one of the areas where the production of barley has been successful. But one of the problems for farmers in these areas is the high cost and negative aspects of the use of chemical fertilizers. Today, the application of some microorganisms in farms is important as an alternative to chemical fertilizers. A factorial experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in two years at experimental farm of Ardebil Islamic Azad University. The experimental factors included mycorrhiza fungi application (application of Rhizophagus irregularis and non-application) and four strains of Pseudomonas strains (strains of S153, S169, S4, S8 and control). The results of analysis of variance showed that the interaction of Pseudomonas × mycorrhiza on the most traits was significant. Detection of shoot nitrogen concentration at different stages of plant growth showed that the highest nitrogen concentration was observed at the flag leaf emergence stage and Pseudomonas strains showed higher nitrogen concentrations under mycorrhizal application. Co-inoculation mycorrhiza-pseudomonas, while increasing mycorrhizal colonization, nitrogen concentration, Phosphorus, potassium, iron and manganese increased significantly. In addition, the activity of acid and alkaline phosphatase in the root rhizosphere increased in plants under inoculum with Pseudomonas under mycorrhizal application condition. In this experiment, the maximum grain yield was 1572 kg ha-1 in the first year and 2239 kg ha-1 in the second year was obtained from co-inoculation treatment of mycorrhizal fungus + S4 strain. According to the results, although in most of the measured traits, inoculum treatments were superior to control, the application of mycorrhizal fungus also increased the bacterial inoculation efficiency and, in addition to increasing the elements concentration in grain, also the grain yield increased. Therefore, for barley farming in Ardabil rainfed conditions, inoculation with Pseudomonas fluorescens strain S4 is recommended under the use of mycorrhiza fungi.