بررسی سطح سواد سلامت بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های شهر اهواز و عوامل فرهنگی اجتماعی موثر بر آن

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

احمد قنواتی ¹ , سید ناصر حجازی ² , محمد علی چیت ساز ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی،گروه جامعه شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
2 - استادیار جامعه شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
3 - استادیار جامعه شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/02/04 تاریخ پذیرش : 1401/03/22 تاریخ انتشار : 1402/03/30

کلید واژه: سلامت, شهر اهواز, بیماران, سواد سلامت, فرهنگ تغذیه,

چکیده مقاله :

سواد سلامت به عنوان توانایی فرد در دریافت اطلاعات و خدمات مورد نیاز برای تصمیم گیری مناسب بهداشتی و به عنوان یک پیامد کلیدی در آموزش بهداشت مطرح بوده است. بهره مندی از خدمات بهداشتی، دریافت به موقع این خدمات و کاربرد بهینه منابع سلامتی، صرفاً از طریق سواد سلامت و ارائه آن به جامعه امکان پذیر است. هدف اصلی در این پژوهش بررسی سطح سواد سلامت بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های شهر اهواز و تاثیر عوامل فرهنگی اجتماعی بر آن بوده است. روش تحقیق توصیفی پیمایشی بوده و جامعه آماری کلیه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان ها در شهر اهواز بوده است. روش نمونه گیری خوشه ایی و نمونه آماری با استفاده از نرم افزار سمپل پاور تعداد 170 بیمار به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی سواد سلامت منتظری و همکاران(1393) و پرسشنامه فرهنگ تغذیه قلی زاده و همکاران(1396) استفاده شد.پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آلفای کرونباخ بالای 0/7 بوده و مورد تایید قرار گرفت. داده ها از طریق نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های پیرسون،اسپیرمن، تی نمونه های مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه در سطح آماری 0/05مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد سطح سواد سلامت بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های شهر اهواز با میانگین (34/36) در سطح ناکافی قرار دارد. همچنین متغیرهای سن، میزان تحصیلات، میزان درآمد و فرهنگ تغذیه ایی با سطح سواد سلامت بیماران رابطه داشته است.

چکیده انگلیسی:

Health literacy has been considered as the ability of individuals to receive the information and services needed to make appropriate health decisions and as a key outcome in health education. Benefiting from health services, timely receipt of these services and optimal use of health resources, is possible only through health literacy and providing it to the community. The main purpose of this study was to investigate the level of health literacy of patients visiting hospitals in Ahvaz and the influence of social and cultural factors. The research method was descriptive-survey and the statistical population was all patients visiting hospitals in Ahvaz. Cluster sampling method and statistical sampling using sample power software, 170 patients were selected as the sample size. For data collection, Montazeri et al.'s Health Literacy Questionnaire (2014) and Gholizadeh et al.'s Nutrition Culture Questionnaire (2017) were used. The reliability of the questionnaires using Cronbach's alpha was above 0.7 and was confirmed. Data were analyzed by SPSS software using Pearson, Spearman, independent t-test and one-way analysis of variance at the statistical level of 0.05. The results showed that the level of health literacy of patients referred to hospitals in Ahvaz with an average (34.36) is inadequate. Also, the variables of age, level of education, level of income and nutritional culture were related to patients' level of health literacy.

منابع و مأخذ:

جهانی افتخاری، معصومه؛ پیمان، نوشین؛ دوستی، حسن (1397). بررسی رابطه بین سواد سلامت و سبک زندگی سالم در داوطلبان سلامت شهرستان نیشابور، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دوره 26، شماره 3: 7-15.

دبیری نسب، گ (1390). بررسی مقایسه ای سلامت روانی و رضایت جنسی زنان نابارور و بارور در شهرستان شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

ذکایی، محمد سعید (1387). جوانان، بدن و فرهنگ تناسب اندام، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سال اول، 1شماره1: 117-141.

رضاپور، عزیز؛ عبادی فرد، آذر؛ یوسف زاده، نگار؛ حسن‌پور، فاطمه؛ باقری فرادنبه، حسین و دیگران (1394). عوامل اجتماعی- اقتصادی تعیین کننده‌ی وضعیت بهره‌مندی خانوارها از خدمات سلامت: یک مطالعه مقطعی در کلان شهر تهران، مجله پیاورد سلامت، دوره9، شماره2: 180-191.

رضایی اسفهرود، زینب؛ حائریان اردکانی، احمد؛ رحمانیان، مسعود؛ غفاری طرقی، مهرداد (1395). بررسی سطح سواد سلامت در بیماران مراجعه‌کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد، مجله سلامت طلوع یزد، دوره 15، شماره 3: 176-186.

- رمضانخانی، علی؛ غفاری، محتشم؛ رخشانی، فاطمه؛ قنبری، شهلا؛ عظیمی، سمیه (1394). مقایسه سواد سلامت دانشجویان پزشکی و غیرپزشکی دانشگاه‌های شهید بهشتی در سال تحصیلی 92-93، دو فصلنامه محقق، دوره 20، شماره 2: 78-85.

رهبری بناب، مریم؛ بختیاری علی‌آباد، محمد؛ موسوی خطاط، سید محمد (1399). وضعیت سواد سلامت در جامعه ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل17145.

روح‌الامینی، محمود (1380). مبانی انسان‌شناسی، تهران: عطار.

 صفاری، محسن؛ سنایی نسب، هرمز؛ رشیدی جهان، حجت؛ رحمتی، فاطمه؛ پاکپور حاجی آقا، امیر (1400). عوامل مرتبط با سواد سلامت در پیشگیری و کنترل بیماری کووید-19: مطالعه مقطعی مجله ارتقاء سلامت نظامی، دوره 2، شماره 1: 256-266.

علیزاده اقدم، محمدباقر (1388). مطالعه سبک زندگی سلامت‌محور شهروندان، امیدها و بیم، پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.

قلی زاده، حیدر؛ رستمیان مطلق، زهره؛ بادسار، محمد (1396). فرهنگ و دانش تغذیه‌ای و ارتباط آن با ناامنی غذایی در خانوارهای روستایی شهرستان کرمانشاه، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، پیاپی 29، شماره1: 55-64.

گیدنز، آنتونی (1400). جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.

لاغوثی، دلارا؛ بوداقی، علی؛ عباس زاده، محمد؛ قاسم‌زاده، داود (1396). واکاوی تعیین گرهای فرهنگ سلامت با رویکرد کیفی، دوره9، شماره36: 63-86.

محسنی، منوچهر (1388). جامعه‌شناسی پزشکی، چاپ پنجم، تهران: کتابخانه طهوری.

محقق، فاطمه؛ امام‌جمعه، فرهاد؛ موسویان، سید مرتضی؛ درمان، فائزه (1399). رویکرد فعال و کاربردی به سواد فرهنگی دانشجویان، بازآفرینی ادراک فرهنگی، مجله مطالعات میان فرهنگی، دوره15، شماره42: 87-115.

منتظری، علی؛ طاووسی، محمود؛ رخشانی، فاطمه؛ آذین، سید علی؛ جهانگیری، کتایون؛ عبادی، مهدی (1393). طراحی و روان‌سنجی ابزار سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران (18 تا 65 سال)، پایش13 :589-599.

نوابخش، مهرداد؛ مثنی، ابوذر (1390). بررسی جامعه‌شناختی تحولات تغذیه در جوامع معاصر، علوم غذایی و تغذیه، دوره9، شماره1: 33-48.

 نوروزی، مدمولی،دریکوندی،ساکی (1398). بررسی میزان سواد سلامت و ارتباط آن با برخی عوامل دیابت نوع 2 در اهواز، فصلنامه سواد سلامت، دوره 4، شماره 1.

 

Adusei, A., Padmore, P. & David, R. (2018). Health literacy and Health: rethinking the strategies for universal health coverage in Ghana. Public health, 159, 40-49.

Alvarado-Little, W. (2020). Health Literacy Initiatives and Lessons Learned within Public Health Agencies. Studies in health technology and informatics. 2020 Jun 25; 269:294-302.

Armstrong, D. & Tavakol, M. (2012). Medical Sociology. 3rd, editor. Tehran: Sina Cultural and Legal Institute, Shahid Beheshti University. 2012; 5-50

- Constitution of the World Health Organization. (2005). In: World Health Organization: Basic documents. 45th ed. Geneva: World Health Organization.

Cordina, M., Hämeen-Anttila, K., Lauri, J., Tabone, S. & Enlund, H. (2018). Health and medication literacy and the desire to participate in pharmacotherapy decision making - comparison of two countries, Journal: Research in Social and Administrative Pharmacy - Volume 14, Issue 9, September 2018, Pages 817-823.

Coskun, S., Bagcivan, G. (2021). Associated factors with treatment adherence of patients diagnosed with chronic disease: Relationship with healthliteracy. Applied nursing research: ANR. 2021 Feb; 57:151.

Dadaczynski, K., Okan, O., Messer, M., Leun, AYM. & Rosario R, Darlington E, et al. (2021). Digital Health Literacy and Web-Based Information- Seeking Behaviors of University Students in Germany during the COVID-19 Pandemic: Cross-sectional Survey Study. Journal of medical Internet research. 2021 Jan15; 23(1):e24097.

 Ferguson, Barbara. (2008). "Health literacy and health disparities: The role they play in maternal and child health." Nursing for women's health 12.4 (2008): 286-298.

 Fonseca, R. Michaud, p. Zheng, Y. (2020). The effect of education on health: evidence from national compulsory schooling reforms. Journal of Spanish Economic Association.11: 83-103.

Giddens, A. (2002). Modernity and Self-Identity: Self and Society in Late Modern Age, Translated by N.S Moafaghyan, Nashreney, (Persian).

Hruschka, D.J. & Hadley, C. (2008). A glossary of culture in epidemiology. J Epidemiol Commun Health 2008; 62:947–51.

Inst. Med. (2002). Speaking of Health: Assessing Health Communication Strategies for Diverse Populations. Washington, DC: Natl. Acad. Press 7. Inst. Med. 2003. The Future of the Public’s Health in the 21st Century. Washington, DC: Natl. Acad. Press.

 Mantwill, S. & Schulz, P. J. (2017). Low health literacy and healthcare utilization among immigrants and non-immigrants in Switzerland, Journal: Patient Education and Counseling - Volume 100, Issue 11, November 2017, Pages 2020-2027.

Mathers, C., Fat, D.M. & Boerma, J. (2008). The global burden of disease: 2004 update: World Health Organization; 2008.

Noblin, A.M., Wan, T.T.H. & Fottler, M. (2012). The impact of health literacy on a patient’s decision to adopt a personal health record. Perspect Health in Manag 2012; 9:1-13.

Ori, G., Elizabeth, K., Tan, Y., Virendra, P. & Scott, B. (2010). Rethinking Health Planning: A Framework for Organising Information to Underpin Collaborative Health Planning. Health Information Management Journal. 2010; 39(2):18-29.

Park, J.Y, & June, K.J. (2011). Influencing factors on functional health literacy among the rural elderly. J Korean Acad Community Health Nurs. 2011 Mar; 22(1): 75-85.

Pender, N. (2012). Health promotion model. Available on: www.nursing.umich.edu/faculty-staff/nola-j-pender.

Protheroe, J., Whittle, R., Bartlam, B., Es tacio, E., Clark, L. & Kurth, J. (2017). Health literacy, associated lifestyle and demographic factors in adult population of an English city: a cross‐sectional survey. Health Expectations. 2017; 20: 112-9.

Rashed, T. G. & Galal, M. (2015). Culture and Health: A study in Medical Anthropology of Kenya. The 30 Th International Annual Conference in Institute of African Research and Studies Human Security in Africa.

Rosen, I. (2015). The impact of culture on health, Bachelors Thesis, Sodertorn University, School of Natural Science. Technology and Environmental Studies.

 Ruben, M. S., Willem, H.J., Ronald F.F., Bart, A.N. & Olivier, H.J. (2018). Inadequate Health Literacy in Patients with Arterial Vascular Disease Journal: European Journal of Vascular and Endovascular Surgery - Volume 56, Issue 2, August 2018, Pages 239-245.

 Shieh, C. & Halstead, J.A. (2009). Understanding the impact of health literacy on women's health. Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing 2009; 38(5):601-12.

Singer, M. K., Dressler, W., George, S., Baquet, C. R., Bell, R. A. ... & Gravlee, C. C. (2016). Culture: The missing link in health research. Social science & medicine, 170, 237-246.

Times. The New York (2020-01-30). "Coronavirus Live Updates: W.H.O. Declares a Global Health Emergency". ISSN 0362-4331. Retrieved 2020-01-30.

Toci E. Burazeri G. Myftiu S. Sorensen K. Brand H. (2016).Health literacy in a population-based sample of adult men and women in a South Eastern European country. J Public Health; 38(1): 6-13.

Verhagen, H. & van Loveren, H. (2016). Status of nutrition and health claims in Europe by mid 2015. Trends in Food Science & Technology, 56, 39-45.