بررسی نقش زرتشتیان در ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی (از ورود اسلام به ایران تا دوران معاصر)

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

شباهنگ مهاجرانی ¹ , علی اکبر امینی ² , سید علی مرتضویان ³

1 - دانش‌آموخته دکترای تخصصی علوم سیاسی، گرایش مسائل ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
2 - استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
3 - استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1397/04/04 تاریخ پذیرش : 1397/07/29 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: فرهنگ, زرتشتیان, فرهنگ ایرانی, آموزه‌های اخلاقی, ‌ تعالی فرهنگی,

چکیده مقاله :

سرزمین کهن ایران، از گذشته دور تاکنون دارای تنوع گسترده‌ای از اقوام و اقلیت‌ها است‌ و از همین رو می‌توان شواهد متعددی را در راستای تاثیرپذیری فرهنگ ایرانی از تنوع خرده‌فرهنگ‌ها برشمرد. بدین منظور، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش زرتشتیان در ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی است. مفروض پژوهش بر این مبنا استوار است که فعالیت‌ها و اقدامات زرتشتیان در سال‌های پس از ورود اسلام به ایران تا دوران معاصر، متاثر از فرهنگ و نظام اعتقادیِ این دین بوده و در ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی نقش داشته‌اند. ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی بوده و از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته‌ایم. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تطابق عملکرد زرتشتیان با مبانی فرهنگی و اخلاقی دینشان، تلاش برای حفظ و حراست از پایه‌های هویتی سرزمین، و نیز کوشش برای رشد و بالندگی جامعه، از یک چارچوب اعتقادی ناشی می‌شود که چه از وجه جهان‌بینی و نگرش و چه از وجه عملی، رو به سوی ارتقا و تعالی فرهنگ ایرانی داشته است. در نهایت اینکه، اثرگذاری فرهنگ بر عملکرد فردی و اجتماعی یک ملت، امری اجتناب‌ناپذیر است و مطالعه‌ی رویه‌ی تاریخی و عمل اجتماعی ملتها، موید این نکته است.

چکیده انگلیسی:

The ancient Iran has had a wide variety of races and minorities since the past. Hence, it is possible to refer to the substantial evidence with regard to the impact of various subcultures on Iranian culture. Thus, the aim of this study is to investigate the role of Zoroastrians in the promotion and excellence of Iranian culture. The premise of this study is that the Zoroastrian activities and practices in the years after the arrival of Islam in Iran to the contemporary period were influenced by the Islamic culture and belief system which contributed to the promotion and excellence of Iranian culture. The data collection technique was desk-and documentary-based research. The descriptive-analytical research method was used. The result of this study suggests that the conformity of the Zoroastrianism practices with cultural and ethical basis of their religion, struggling to preserve and safeguard the national identity, as well as striving for social development, has led to the promotion and excellence of Iranian culture. Finally, the impact of the culture on a nation’s individual and social performance is inevitable. The study of historical procedure and social action of nations confirms this.  

منابع و مأخذ:

 

آدمیت، فریدون (1361). امیرکبیر و ایران، تهران: نشر خوارزمی.                             

امینی، تورج (1380). اسنادی از زرتشتیان معاصر ایران(1338- 1258 ش)، تهران: سازمان اسناد ملی ایران، پژوهشکده اسناد.

 بویس، مری (1377). چکیده تاریخ کیش زرتشتیان، ترجمه همایون صنعتی‌زاده، تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.

 بویس، مری (1386). زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسگر بهرامی، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ نهم.

پورداوود، ابراهیم (بی‌تا). ایران‌شاه، تاریخچه مهاجرت زرتشتیان به هندوستان، بی‌جا، بی‌نا.

 پورداوود، ابراهیم (1393). اوستا، تهران: انتشارات دنیای کتاب، چاپ دهم.

 تشکری، علی‌اکبر (1384). «درآمدی بر شرایط اجتماعی و اقتصادی زرتشتیان یزد در دوران قاجاریه(1210- 1344 ه.ق)»، فصلنامه فرهنگ(ویژه تاریخ)، شماره 56، 17- 38.

خورشیدیان، اردشیر (1387). جهان‌بینی اشوزرتشت(پیام‌آور ایرانی)، تهران: انتشارات فروهر، چاپ دوم.

ساروخانی، باقر(1383). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. جلد 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ هفتم. 

صبوری‌فر، فرهاد (1395). تاریخ روابط پارسیان هند و زرتشتیان ایران، تهران: انتشارات فروهر.

علیزاده، محمد علی و طرفداری، علی‌محمد (1388). «نقش فرهنگی زرتشتیان در تقویت ملی‌گرایی و شکل گیری هویت ملی باستان‌گرا در عصر پهلوی»، فصلنامه علمی- پژوهشی تاریخ، سال 4، شماره 15، 121- 138.

کسروی، احمد (1370). تاریخ مشروطه ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.

کوه‌کن، محمودرضا (1396). ایرانشهر: روند تبیین اندیشه سیاسی ایرانشهری(ایران باستان)، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

گیگر، ویلهلم و هینس، والتر و ریندیشمن، فریدریک (1382). زرتشت، درگات ها(عرفان، حکمت عملی، فلسفه و جهانشناسی)، ترجمه هاشم رضی، تهران: نشرسخن.

گودیکانست، ویلیام‌بی(1991). پیوند تفاوت‌ها؛ راهنمای ارتباط کارامد بین گروهی، ترجمه علی کریمی‌مله و مسعود هاشمی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

ماحوزی، رضا (1390). «بنیاد فلسفی فرهنگ»، فصلنامه تخصصی فلسفه و کلام، دوره 2، شماره 5 ، 1-19.

محمودی‌زاده دهبارزی، محمودرضا (1396). آیین شهریاری در گاهان زرتشت، قم: انتشارات دانشگاه مفید.

مزداپور، کتایون (1382). زرتشتیان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

مهاجرانی، شباهنگ (1397). «بررسی میزان مشارکت زرتشتیان در توسعه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، دکترای تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی.

مهر، فرهنگ (1348). «سهم زرتشتیان در انقلاب مشروطیت ایران»،مجله هوخت، شماره 3، 1- 35.

میلنر، آندرو و براویت، جف (2002). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران: انتشارات ققنوس.

مولایی، چنگیز (1393).«(زردشت و دین او) »، تاریخ جامع ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 4، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی(مرکز پژوهش‌های ایرانی اسلامی).

نایبیان، جلیل (1391). «مدارس زرتشتیان در دوره قاجار»، فصلنامه جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 3، شماره 1 ، 109- 133.

نمیرانیان، کتایون (1386). زرتشتیان ایران پس از اسلام تا امروز، تهران: مرکز کرمان‌شناسی.

نیکنام، کوروش (1385). آیین اختیار(گفتاری پیرامون فرهنگ و فلسفه زرتشت)، تهران: انتشارات تیس.

وبر، ماکس (1905). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالمعبود انصاری، تهران: انتشارات سمت.

 

Parekh, Bhikhu.(2005) Dialogue Between Cultures, Democracy, Nationalism and Multiculturalism, Roman Maiz and Ferran Requjo, UK: Frank Cass Publications.

Desai, Sapur Faredom.(1948) Parsis and Eugencis Bamby, Mody Printing Press.

Gershevitch, I(1964) »Zoroaster,s Own Contribution«, JNES, 23,1,. 12-38.