مطالعه تاثیر زمان قطع آبیاری بر صفات زراعی ارقام پاییزه کلزا

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

شهناز سلیمانپور ¹ (کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه)
امیر حسین شیرانی راد ² (عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر)
حمید مدنی ³ (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک)
عباس رضایی زاد ⁴ (عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه)
شراره فارغی ⁵ (عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه)

تاریخ دریافت : 1394/09/10 تاریخ پذیرش : 1394/09/10 تاریخ انتشار : 1388/03/01

کلید واژه: تنش خشکی, عملکرد روغن, کلزا, قطع آبیاری, عملکرد دانه و اجزای عملکرد,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تاثیر زمان قطع آبیاری بر صفات زراعی و شاخص های رشد ارقام پاییزه کلزا در منطقه کرمانشاه، آزمایشی با استفاده از کرت های خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد کرمانشاه انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی (D) به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل آبیاری معمول یا آبیاری پس از 80 میلی متر تبخیر از تشتک، (D1)، قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد (D2) و رقم (V) به عنوان عامل فرعی در 9 سطح شامل ارقام پاییزه Opera (V1)، ARC-5 (V2)، Dexter (V3)، SLM046 (V4)، Zarfam (V5)، Okapi (V6)، Talaye (V7)، Licord (V8) و Modena (V9) بودند. نتایج حاصل نشان داد قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد، تاثیر نامطلوبی بر فعالیت های رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و صفات زراعی مورد بررسی داشت و اختلاف حاصل در سطوح آماری 1 و 5 درصد معنی دار بود .اثر ساده رقم بر صفات مورد بررسی معنی دار گردید ولی اثر متقابل آبیاری و رقم فقط بر تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی معنی دار شد و بر سایر صفات از لحاظ آماری معنی دار نگردید. رقم SLM046از نظر عملکرد روغن، عملکرد دانه، اجزای عملکرد و شاخص تحمل به تنش در گروه برتر و ارقام Talaye،Zarfam،Licord،Opera، ARC-5، Dexter، Okapi و Modena به ترتیب در گروه های بعدی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل مراحل رشد گیاهان نشان داد با افزایش تنش خشکی ناشی از قطع آبیاری، وزن خشک کل گیاه و شاخص سطح برگ کاهش یافت، میزان این کاهش در رقم SLM046کمتر از سایر ارقام بود.

چکیده انگلیسی:

This study was done to investigate the effect of water deficit on agronomical characteristics and growth indices of winter rapeseed cultivars in Kermanshah region. The experiment was performed by using a split plot design based on RCBD with 3 replications, in the farm research of Eslamabad in Kermanshah. The treatments were selected as drought stress (D) as the main plot in two levels convectional irrigation or irrigation after 80 mm evaporation from A class pan (D1) and stopping irrigation since flowering stage (D2), and variety (V) as the sub- plot in 9 levels  consist of Opera(V1), ARC-5(V2), Dexter(V3), SLM046(V4), Zarfam(V5), Okapi(V6), Talaye(V7), Licord(V8) and Modena(V9). Investigated agronomical characteristics were: the plant weight, stem diameter, the number of secondary branches in the plant, the number of pods in the main stem, the number of pods in the secondary branches, the number of pods in the plant, the number of grains in the pods of main stem, the number of grains in the secondary branches’ pod, the number of grain in plant’s pod, the 1000 grain weight, the percentage of grain’s oil, grain yield, oil yield, biological yield, harvest index, Total Dry Weight(TDW) and Leaf Area Index(LAI).The result showed that stopping of irrigation(drought stress) since flowering stage, had deleterious effect on the growth, yield, yield components and agronomical characters, so that observed difference were 1% and 5% significant. The simple effect of variety on the stem diameter, the number of pods in the secondary branches, the no. of pods in plant, the no. of grain in the secondary branches’ pods, the no. of grain in plant’s pods was not significant, but had considerable effect on the other characters. The interaction effects between irrigation and variety was only significant on the biological yield, harvest index and percentage of oil grain, and was not significant on the other characters. The variety of SLM046 based on the oil yield(1870 kg/ha), grain yield (4187 kg/ha), yield components and the stress tolerance index was put in the best group and Talaye, Zarfam, Licord, Opera, ARC-5, Dexter, Okapi and Modena varieties were put in the other groups. The analysis of the stage of growth showed that drought stress increasing causes the Total Dry Weight and the Leaf Area Index decreasing. The percentage of mentioned factors in SLM046 variety was less than other varieties.

منابع و مأخذ:

1- اهدایی، ب. 1372.  انتخاب برای مقاومت به خشکی، اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات.

2 - جاهد، س. 1383. تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات کمی و کیفی کلزا. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی  واحد کرج.

3 - دانشمند، ع. ر.،  شیرانی راد، ا. ح.، درویش، ف.  و اردکانی، م.  ر. 1381. بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک ارقام کلزا، هشتمین کنگره زرا عت و اصلاح نباتات ایران، 1382. دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه ایران

4 - دامئه، و. 1383. تجزیه ژنتیکی میزان گلوکو زینولات، روغن، پروتئین، و دیگر صفات مرتبط با عملکرد در ارقام و لاین های اصلاح شده کلزا. پایان نامه دکترای زراعت، دانشگاه اصفهان.

5 - دهشیری، ع.، احمدی، م. ر. و طهماسبی، ز. ا. 1379. عکس العمل ارقام کلزا به تنش آب، مجله علوم  کشاورزی ایران، جلد 32. شماره 2.

6- دهشیری، ع. 1377. عکس العمل ارقام کلزا به تنش آب. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

7- شیرانی راد، ا. ح. 1380.  نتایج تحقیقات به زراعی کلزا. بخش تحقیقات دانه های روغنی، موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر.

8- عزیزی، م.، سلطانی، ا. و خاوری خراسانی، س. 1378. کلزا، فیزیولوژی، زراعت، به نژادی و تکنولوژی زیستی(ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

9- کافی، م. و مهدوی دامغانی، ع. 1379.  مکانیسم های مقاومت گیاهان به تنش های محیطی(ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

10-  ناصری،  ف.  1375.  دانه های روغنی (ترجمه). انتشارات آستان قدس رضوی.

11- Boonjung, H. and Fukai, S. 1996.  Effects of soil water deficit at different growth stages on rice growth and yield under upland conditions.1. Growth during drought field crops. Res., 48:37-45.

12- Day, A. D. and  Intalap, S. 1970. Some effects of soil moisture on the growth of wheat. Agron. J. 62:27-29.

13- Grant, R. F.,  Jaksen, B. S.  and  Arkin, G. F. 1989. Water deficit timing effect on yield components in maize. Agron. J.,  81:61-65.

14- Gregorie, T. 2007.  Canola- High Temperature and Drought. http://www. ag.ndsu. edu. Accessed April.15.2007.

15- Gupta, U. S. 1984. Crop improvement for drought resistance. Curr. agric. 8:100-115.

16- Mailer, R. J. and Cornish, P. S. 1987. Effects of water stress on glucosinolate and oil concenteration in the seeds of rape (Brassica napus L.) and turnip rape (Brassica rapa L. var. Silvestris). Can. J. Plant Sci., 70:399-407.

17- Minguez, M. 1974. Comportment du colza de printemps a la sechere.sse. Inf. Tech. Cetiom., 36:1-11.

18- Nielsen, D. C. 1996. Potential of canola as a dryland crop in northeastern Colorado.    http://www. hort. purdue. edu/new crop/proceeding. 1996/V3-281. html. Accessed May15. 2007.

19- Salter, P. J. 1962. Some response of peas to irrigation at different growth stages. J. Hort. Sci., 37:161-169.

20- Scarisbrick, D. H.  and Daniels, R. W. 1986. Oil seed rape. First published in Great Britain by collins professional and technical books.

21- Singh, P. 1991. Influence of water deficit on phenology, growth and dry matter allocation in chickpea (Cicer arietinum L.). Field Crops Res., 28:1-15.