تاثیر محلولپاشی کودهای سیلیکاته بر صفات زراعی برنج رقم عنبربو در مزرعه شور بهنمیر
الهیار فلاح
1
(
استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران
)
کلید واژه: "تعداد خوشه", سیلیس", "وزن دانه", "عملکرد شلتوک",
چکیده مقاله :
محلولپاشی کودهای سیلیکاته در اراضی شالیزاری متاثر از شوری، متداول است. برای تعیین تاثیر کودهای مایع سیلیکاته بر عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک برنج رقم عنبربو، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در بهنمیراجرا شد. تیمارها شامل سه نوع کود مایع سیلیس، نانو سیلیس و سیلیکات پتاسیم با سه غلظت 2، 4، 6 در هزار، همراه با تیمار شاهد ( عدم مصرف کود سیلیس) بودند. 25 و 50 روز بعد از نشاکاری، محلول پاشی انجام شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی کود مایع 6 در هزار سیلیس باعث افزایش ارتفاع بوته و کاهش تعداد دانه پوک در خوشه شد. کود سیلیکات پتاسیم باعث افزایش تعداد خوشه در کپه شد. بیشترین تعداد کل دانه در خوشه در تیمار کودی نانو سیلیس شش در هزار حاصل شد. مصرف کود سیلیکاته، باعث افزایش 20-10 درصدی عملکرد شد. بیشترین عملکرد شلتوک به میزان 3265 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 6 در هزار کود مایع سیلیس بود.
چکیده انگلیسی :
Spray of silicon fertilizer has common in field of rice production affected by salinity. In order to study of effect of liquid silicon fertilizers on yield of Anbarbo rice variety in salty soil of Ghaemiheh village of Bahnamier, a field experiment was carried out with three replicates base on random completely block design. Treatment included liquid silicon fertilizer, nano silicon and potassium silicate with 2, 4, 6 ml/L concentration and check (no using silicon) were total 10 treatments. Silicon fertilizer spray was done at 25 and 50 days after transplanting. Characters of plant height, panicle number per hill, filled, empty and total grains per panicle, 1000-grain weight and yield were measured at physiological maturity stage. The results showed that spray of liquid silicon fertilizer with 6 ml/L was caused increasing of plant height and decreasing of empty grain per panicle. Potassium silicate fertilizer was caused more panicle number per hill. The highest total grain per panicle was obtained in nano silicate fertilizer of 6 ml/L. Using of silicon fertilizer was increased 10-20 percent of yield and yield components. The highest yield was related to liquid silicon fertilizer with 6 ml/L treatment (3265 Kg/ha). Efficiency of liquid silicon fertilizer was more than nano and potassium silicate fertilizers.
تاثیر محلولپاشی کودهای سیلیکاته بر صفات زراعی برنج رقم عنبربو در مزرعه شور بهنمیر
چکیده
محلولپاشی کودهای سیلیکاته در اراضی شالیزاری متاثر از شوری، متداول است. برای تعیین تاثیر کودهای مایع سیلیکاته بر عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک برنج رقم عنبربو، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در بهنمیراجرا شد. تیمارها شامل سه نوع کود مایع سیلیس، نانو سیلیس و سیلیکات پتاسیم با سه غلظت 2، 4، 6 در هزار، همراه با تیمار شاهد ( عدم مصرف کود سیلیس) بودند. 25 و 50 روز بعد از نشاکاری، محلول پاشی انجام شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی کود مایع 6 در هزار سیلیس باعث افزایش ارتفاع بوته و کاهش تعداد دانه پوک در خوشه شد. کود سیلیکات پتاسیم باعث افزایش تعداد خوشه در کپه شد. بیشترین تعداد کل دانه در خوشه در تیمار کودی نانو سیلیس شش در هزار حاصل شد. مصرف کود سیلیکاته، باعث افزایش 20-10 درصدی عملکرد شد. بیشترین عملکرد شلتوک به میزان 3265 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 6 در هزار کود مایع سیلیس بود.
واژههای کلیدی: تعداد خوشه، سیلیس، وزن دانه، عملکرد شلتوک
مقدمه
گیاه برنج جزء گیاهان جذب کننده سیلیسیم است و معمولا میزان جذب سیلیسیم توسط گیاه برنج پنج تا ده برابر بیشتر از نیتروژن است. هرچند ضروری بودن عنصر سیلیسیم برای رشد گیاهان برنج ثابت نشد ولی فراهم بودن آن برای رشد گیاه برنج مفید است (Mitani and Ma, 2005). ريشه گیاه برنج، سيليسيم را خيلي سريعتر از ساير مواد غذايي جذب ميكند. سيليسيم به صورت سيليكاتهاي بيشكل (اوپال، ژل سيليكا، يا فيتوليتها) در گياهان عالي در تمام قسمتهاي گياه در ديواره سلولي، فضاهاي بين سلولي، ريشهها، برگها و اندامهاي توليد مثلي رسوب ميكند (Fallah, 2000). سیلیس باعث افزایش قدرت احیایی ریشههای برنج شده و خسارت ناشی از تنشهای محیطی در گیاه برنج را کاهش میدهد (Ma et al., 1989). شوری یکی از تنشهای متداول در اراضی کشاورزی دنیاست. 45 میلیون هکتار از اراضی آبی در سطح جهان متاثر از تنش شوری است (FAO, 2005). عنصر سیلیس باعث کاهش تنش شوری، خشکی، گرما، تشعشع، سمیت عناصر معدنی و سنگین در گیاه برنج، میشود (Li et al., 2015). حد بحرانی تنش شوری در گیاه برنج 4-3 دسی زیمنس بر متر است و در مرحله گلدهی نسبت به تنش شوری، حساستر است (Fallah , 2010).
محققان زیادی بیان داشتند مصرف کود سیلیس باعث افزایش تولید بیوماس، تعداد پنجه، ارتفاع بوته و عملکرد گیاه برنج شد (Agarie et al., 1993 ، ،et al., 2001 Zhang ، Fallah et al., 2004 ، Gholami and Fallah 2013). وینزلو (Winslow, 1992) پس از بررسی سازگاری ژنوتیپهای مختلف برنج در خاکهای با شرایط آپلند و کمبود سیلیسیم نتیجه گرفت ارقام ایندیکا در مقایسه با ارقام ژاپونیکا حساسیت بیشتری نسبت به کمبود سیلیسیم نشان میدهند.
در مورد نقش مثبت عنصر سیلیسیم برای رشد گیاه برنج گزارشهای زیادی وجود دارد (Yamaji et al., 2008). برای برداشت محصول 5 تنی در هکتار شالیزاری نیاز به جذب 250 کیلوگرم سیلیسیم از خاک است (Malacoti and Kavoci, 2004). حد بحرانی میزان سیلیس خاک (SiO2)،40 قسمت در میلیون است و به نظر میرسد خاکهای اراضی شمال دارای مقدار سیلیس کافی باشند ولی کشت مداوم برنج ممکن است باعث کمبود سیلیس در خاکهای شالیزاری شود (Malacoti and Kavoci, 2004). دواتگر وهمکاران (et al., 2006 Davatgar) با تجزیه 109 نمونه خاک در استان گیلان بیان داشتند که توزیع فراوانی غلظت سیلیسیم (Si) محلول در آب نرمال بوده و میانگین آن در خاکهای مورد مطالعه بیش از حد بحرانی است. حد بحرانی سیلیسیم در خاک در روش محلول آب، 6 میلیگرم در کیلوگرم خاک و در روش عصاره گیری با استات سدیم، 40 میلیگرم در کیلوگرم خاک است. همبستگی سیلیسیم محلول در آب با pH، کربن آلی، سیلت و شن، ضعیف و غیر معنیدار است ولی با رس و ظرفیت تبادل کاتیونی بیشتر و معنیدار است (et al., 2006 Davatgar). تنش شوری یکی از مهمترین تنش غیر زیستی موثر در زراعت برنج محسوب میشود (et al., 1995 Matsuo). منطقه بهنمیر از توابع شهرستان بابلسر میباشد که اراضی شالیزاری آن دارای شوری بین 6-3 دسی زیمنس بر متر بوده و آب آبیاری این مزارع نیز لب شور میباشد و در نتیجه بر رشد و عملکرد گیاه برنج تاثیر منفی دارد و هر ساله شالیکاران منطقه شاهد کاهش محصول برنج ناشی از تنش شوری هستند (Fallah, 2010). مطالعات جديد نشان داد كه سیلیس نقش بسيار مهم در مقاومت به تنشهاي محيطي از جمله تنش شوري دارد (Sidler Fatemi, et al., 2009 ، Ma, 2004).
برنج عنبربو يكي از ارقام بومي رايج در استانهای ایلام، خوزستان و فارس ميباشد كه از لحاظ كيفيت و بازار پسندي مورد علاقه زارعين و مصرف كنندگان شهرستان فيروزآباد و بخشها و نواحي اطراف آن ميباشد (Mirgohar and Alizadeh, 1997). هدف از این آزمایش، مطالعه تاثیر کودهای مایع سیلیکاته بر صفات زراعی و عملکرد شلتوک برنج رقم عنبربو در مزرعه شور روستای قائميه بهنمیر بود.
مواد و روشها
برای بررسی تأثیر کاربرد انواع مختلف کودهای مایع سیلیسی بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم عنبربو در مزرعه شور روستای قائميه بهنمیر، آزمایشی در سال زراعی 1391 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و 10 تیمار انجام شد. روستای قائميه در عرض جغرافيايي 36 درجه و 42 دقيقه (شمالي) و طول جغرافيايي 52 درجه و 40 دقيقه (شرقي) قرار دارد و 23- متر از سطح دريا و 1700 متر از ساحل دريا مازندران فاصله دارد. برنج عنبربو يكي از ارقام بومي رايج در مناطقي از فارس ميباشد كه از لحاظ كيفيت و بازار پسندي مورد علاقه زارعين و مصرف كنندگان شهرستان فيروزآباد و بخشها و نواحي اطراف آن ميباشد. دارای متوسط عملکرد 7/3 تن در هکتار با ارتفاع بوته 150 سانتیمتر و طول دوره رشد (از نشاکاری تا برداشت) 145 روز است. دانه بلند، وزن هزاردانه 25 گرم، درصد آمیلوز متوسط و معطر است (Mirgohar and Alizadeh, 1997). قبل از انجام آزمایش از خاک مزرعه نمونه برداری شد و نتایج آزمون خاک نشان داد که دارای بافت خاک سیلتی لومی و هدایت الکتریکی آن 4/6 دسی زیمنس بر متر بود ( جدول 1). شوری خاک یک ماه قبل از نشاکاری بود ولی با عملیات پادلینگ، گل کردن، و غرقاب شدن زمین و عمل شستشو با آب آبیاری باعث کاهش 3-2 واحدی میزان شوری در زمان نشاکاریمیشود( ملکوتی و کاووسی، 1385).
جدول 1 - برخي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك مزرعه آزمایشی
عمق نمونه برداري (cm) | هدايت الكتريكي dS.m-1)) | اسيديته خاك | كربنات كلسيم (درصد ) | نیتروژن (درصد ) | فسفر قابل جذب (ppm) | پتاس قابل جذب (ppm) | سیلیس (ppm) | رس (درصد) | لاي (درصد) | شن (درصد) | بافت خاك |
30-0 | 4/6 | 7/7 | 47 | 2/0 | 5/8 | 100 | 171 | 27 | 44 | 29 | Si-L |
تیمارهای آزمایشی شامل T0 شاهد (بدون مصرف کود سیلیس) ، T1 ، T2 ، T3 با مصرف کود مایع سیلیس، T4 ،T5 ،T6 با مصرف کود نانو سیلیس و T7 و T8 و T9 با مصرف کود سیلیکات پتاسیم محلول شده، در 2 مرحله بعد از نشاء کاری به فاصله 25 روز محلول پاشی انجام گرفت. کود مایع سیلیس از شرکت سازنده آن در سمنان تهیه شد که حاوی 20 درصد (SiO2) بود. کود نانو سیلیس با نام تجاری قطره طلا و حاوی 30 درصد (SiO2) بود. کود سیلیکات پتاسیم گرانوله و حاوی 30 درصد (SiO2) بود. غلظت هر کود به ترتیب 2، 4 و 6 در هزار تهیه و محلولپاشی شد. کرتهای آزمایشی به ابعاد 4×3 متر بوده و نشاکاری به صورت چهار بوته در هر کپه و با تراکم 20×20 سانتیمتر در تاریخ 16/3/91 انجام گرفت. کود پایه فسفره به میزان 100 کیلو گرم در هکتار مصرف شد. کود اوره و پتاسه به میزان صد کیلوگرم در دو مرحله پایه و سرک (40 روز بعد از نشاکاری) بهطور مساوی مصرف شد. مراقبتهای زراعی در طول دوره رشد گیاه برنج صورت گرفت. آبیاری کرتها هر دو روز یک بار صورت گرفت. میزان شوری آب آبیاری و خاک در طول دوره رشد گیاه به فاصله ده روز اندازه گیری شد. میزان شوری آب آبیاری بین 3 تا 5 دسی زیمنس بر متر و میزان شوری خاک بین 4 تا 6 دسی زیمنس بر متر متغیر بود. در زمان رسیدگی فیزیولوژیک، با انتخاب 10 بوته در هر تیمار اجزای عملکرد تعداد خوشه در کپه، تعداد دانه پر، پوک و کل و وزن هزار دانه بدست آمد. ارتفاع بوته، با اندازه گیری 4 بوته در هر کرت حاصل شد. برای تعیین عملکرد از سطحی معادل 5 متر مربع وسط کرت برداشت و سپس خرمنکوبی شد. عملکرد نهایی بر حسب رطوبت 14درصد به هکتار تبدیل شد. پس از جمع آوری دادهها با نرم افزارV.9 SAS تجزیه شد و مقایسه میانگین تیمارها به روش دانکن در سطح 5 درصد با نرم افزار MSTACانجام شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس (جدول2) نشان داد اثر کودهای سیلیکاته بر اجزای عملکرد و عملکرد برنج رقم عنبربو برای صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه پر در خوشه، عملکرد شلتوک در سطح آماری 1درصد و صفات تعداد خوشه در کپه، تعداد کل دانه در خوشه و وزن هزار دانه در سطح آماری 5 درصد تفاوت معنیداری دارد.
جدول 2- تجزیه واریانس (میانگین مربعات) ارتفاع بوته، اجزای عملکرد و عملکرد برنج رقم عنبربو
میانگین مربعات | درجه آزادی | منابع تغییر | ||||||
عملکرد شلتوک | وزن هزار دانه | تعداد کل دانه در خوشه | تعداد دانه پوک در خوشه | تعداد دانه پر در خوشه | تعداد خوشه در کپه | ارتفاع بوته | ||
48515ns | 23/0ns | 20/1013** | 04/50ns | 48/629** | 70/6ns | 23/110ns | 2 | تکرار |
281365** | 96/1* | 30/345* | 55/34ns | 03/346** | 76/20* | 59/418** | 9 | تیمار |
243/75 | 71/0 | 80/100 | 11/110 | 78/82 | 62/6 | 19/58 | 18 | خطا |
04/10 | 91/3 | 34/7 | 21/5 | 80/7 | 36/9 | 04/5 | درصد ضریب تغییرات | |
غیر معنیدار، * و ** به ترتیب معنیداردرسطح احتمال 5 و 1 درصد ns
ارتفاع بوته: نتایج مقایسه میانگین صفت ارتفاع بوته نشان داد بیشترین ارتفاع بوته معادل 3/162، 7/161 و 3/161 سانتیمتر و به ترتیب متعلق به تیمار دو در هزار کود مایع سیلیس، و شش در هزار کود نانو سیلیس و چهار در هزار کود مایع سیلیس بود در حالیکه کمترین ارتفاع بوته در تیمار بدون کود سیلیکاته و معادل 3/142 سانتیمتر مشاهده شد (جدول 3). تیمارهای متفاوت کودی سیلیکاته، ارتفاع بوته را در یک حد متعادلی نسبت به یکدیگر در مقایسه با شاهد افزایش دادند که از این بین کود سیلیس مایع بیشترین تاثیر را نشان داد (جدول 3). آگاری و همکاران (Agarie et al., 1993) نشان دادند که افزایش سیلیس میتواند منجر به افزایش ارتفاع گیاه برنج شود. لی و همکاران (Li et al., 1989) نیز گزارش کردند که سیلیس میتواند باعث افزایش رشد ساقه برنج در شرایط تنش شوری شود. ما و همکاران (Ma et al., 1989) در آزمایشی به این نتیجه رسیدند که حذف سیلیسیم در مرحله زایشی موجب کاهش ارتفاع گیاه برنج شد. رشد گیاه ناشی از افزایش تعداد سلول و یا حجم سلول میباشد که این امر منجر به افزایش ارتفاع گیاه و یا وزن خشک تولیدی میشود. سیلیس با تاثیر بر هورمون سیتوکنین باعث افزایش تقیسم سلولی و در نتیجه افزایش ارتفاع و وزن خشک گیاه برنج میشود (Matsuo et al., 1995).
جدول 3- تاثیر تیمارهای مختلف کود سیلیکاته بر ارتفاع بوته، اجزای عملکرد و عملکرد برنج رقم عنبربو
(کیلوگرم در هکتار) | وزن هزار دانه (گرم) | تعداد کل دانه | تعداد دانه پوک در خوشه | تعداد دانه پر در خوشه | تعداد خوشه در کپه | ارتفاع بوته (سانتیمتر) |
تیمار |
3/21 b | 6/125 c | 1/29 a | 5/96 e | 7/15 c | 3/142 c |
T1 | |
3/2893 d | 3/22 ab | 6/131 abc | 3/20 a | 3/111 cde | 6/22 ab | 3/162 a |
T2 |
2/2995 b | 3/23 a | 2/128 bc | 7/15 b | 5/113 bc | 7/18 bc | 3/161 ab |
T3 |
6/3265 a | 2/22 ab | 9/142 abc | 4/13 b | 5/129 ab | 3/22 ab | 150 abc | T4
|
5/2907 d | 7/22 ab | 1/134 abc | 6/23 a | 5/110 cde | 6/22 ab | 157 abc | T5
|
7/2753 e | 3/22 ab | 3/127 bc | 4/20 a | 9/106 de | 2/21 ab | 3/153abc | T6
|
2/2967 c | 3/23 a | 1/151 a | 4/18a | 7/132 a | 7/22 ab | 7/161 ab | T7
|
1/2345 i | 3/22 ab | 1/147 ab | 3/22 a | 8/124 abc | 3/21 ab | 7/146 bc | T8
|
6/2500 g | 3/22 ab | 2/144 abc | 7/18 a | 5/125 abc | 6/24 a | 3/146 bc | T9
|
3/2730 f | 7/23 a | 9/143 abc | 3/12 c | 6/121 abcd | 1/24 a | 7/153 abc | T10 |
T1= بدون مصرف کود سیلیس، T2، T3 و T4 = مصرف 2، 4 و 6 در هزار کود مایع سیلیس، T5، T6 ، T7= مصرف 2، 4 و 6 در هزار کود نانو سیلیس، T8، T9 و T10 = مصرف 2، 4 و 6 در هزار کود سیلیکات پتاسیم. اعداد هر ستون دارای حروف مشترک در سطح احتمال 5 درصد به روش دانکن معنیدار نیستند
تعداد خوشه در کپه: نتایج جدول (3) نشان داد کمترین تعداد خوشه در کپه در تیمار بدون کود سیلیس بدست آمد (7/15 عدد) و بیشترین مقدار معادل 6/24 و 1/24 خوشه در یک کپه از تیمار سیلیکات پتاسیم چهار و شش در هزار بود (جدول 3). در نتیجه میتوان گفت که کودهای سیلیکاته اثرات معنیداری را بر تعداد خوشه در کپه در زمان برداشت رقم عنبربو داشتند. در تیمارهای مختلف کود سیلیکاته، تعداد خوشه در کپه، در مقایسه با شاهد افزایش نشان داد. فلاح و همکاران (Fallah et al., 2004) نتیجه گرفتند مصرف کود مایع سیلیکات سدیم در محلول غذایی باعث افزایش تعداد خوشه در کپه شد. فرآیند پنجهزنی در گیاه برنج بستگی به رقم و تغذیه گیاه دارد. سیلیس به عنوان یک عنصر مفید و موثر در روند افزایش تعداد پنجه در کپه و نهایتا در توسط محققان متعددی گزارش شد(Matsuo et al., 1995).
تعداد دانه پر در خوشه: بررسی مقایسه میانگین تعداد دانه پر در خوشه در اثر اعمال تیمارهای کودی سیلیکاته (جدول 3) نشان داد که تیمار کودی نانو سیلیس شش در هزار باعث افزایش بیشترین تعداد دانه پر شد(7/132). ماتسئو و همکاران (et al., 1995 Matsuo) نیز طی آزمایشی نشان دادند که تعداد خوشه و خوشهچه، تعداد دانه پر و درصد باروری در اثر شرایط کمبود سیلیس کاهش مییابد. ژاپونیها، نشان دادند چنانچه فراهمی سیلیس در طول دوره رشد گیاه برنج مهیا باشد باعث افزایش تعداد دانه پر در خوشه میشود (Tripathi et al., 2017).
تعداد دانه پوک در خوشه: جدول مقایسه میانگین (3) نشان داد که کمترین تعداددانه پوک (12 عدد) در خوشه در تیمار 6 در هزار کود مایع سیلیس، حاصل شد که با بقیه تیمارها معنیدار بود. با افزایش غلظت سیلیس در هر تیمار میزان دانه پوک در خوشه کاهش یافت ولی معنیدار نبود. فلاح و همکاران (Fallah et al., 2004) نتیجه گرفتند که با افزایش غلظت سیلیس در محلول غذایی، تعداد دانه پوک در خوشه برنج کاهش یافت.
تعداد کل دانه در خوشه: بررسی تعداد کل دانه در خوشه در اثر اعمال تیمارهای کودی سیلیکاته (جدول 3) نشان داد که کودهای سیلیکاته تاثیرات متفاوتی را در تعداد کل دانه در خوشه رقم عنبربو گذاشت. با افزایش میزان کود سیلیس مایع تعداد کل دانه در خوشه کاهش یافت، بطوریکه در غلظت شش در هزار این تیمار کودی تعداد دانه در خوشه را به کمترین مقدار بود (90/116 عدد) که ناشی از کاهش تعداد دانه پوک در خوشه بود ولی در تیمار کودی نانو سیلیس شش در هزار، بیشترین تعداد کل دانه در خوشه حاصل شد (1/151 عدد). زانگ و همکاران (et al., 2001 Zhang) نیز عنوان کردند که عملکرد برنج با تعداد پنجههای بارور مرتبط میباشد و گزارش کردند که شرایط محیطی تاثیر معنیداری بر تعداد خوشههای بارور گیاه برنج دارد. فراهمی عناصر غدایی بویژه سیلیس باعث بهبود تعداد سنبچله در خوشه گیاه برنج میشود (Fallah, 2000).
وزن هزاردانه: ارزیابی وزن هزار دانه در جدول (3) نشان داد که کودهای مختلف سیلیکاته اثرات متفاوتی در وزن هزار دانه رقم عنبربو دارد. از میان کودهای متفاوت سیلیکاته مورد مطالعه تیمار کودی نانو سیلیس دو در هزار بیشترین اثر را در افزایش وزن هزار دانه داشت (7/22 گرم)، این درحالی است که کود نانو سیلیس چهار در هزار وزن هزار دانه را بطور معنیداری کاهش داد (3/20 گرم). این نشان میدهد که مصرف دزهای متفاوت کود نانو سیلیس تاثیرات متفاوتی را نسبت به دیگر کودهای سیلیکاته در وزن هزار دانه رقم عنبربو گذاشت. در این خصوص بالاسترا و همکاران (et al., 1989 Balastra) طی آزمایشی گزارش کردند که مصرف کودهای سیلیکاته منجر به افزایش وزن هزار دانه در گیاه برنج میشود و عنوان کردند که این افزایش بیشتر به دلیل ذخیره شدن این عنصر در لما و پالئا میباشد.
عملکرد شلتوک: جدول تجزیه واریانس (2) نشان داد که اثر تیمارها بر عملکرد برنج عنبربو در سطح 1درصد معنیدار است. مقایسه میانگین تیمارها (جدول 3) نشان میدهد که با افزایش میزان کود مایع، عملکرد شلتوک نیز افزایش مییابد. بیشترین عملکرد شلتوک در تیمار کود سیلیس مایع شش در هزار، حاصل شد (3265 کیلو گرم)، در حالیکه در تیمارهای کودی سیلیکات پتاسیم دو در هزار و تیمار بدون کود سیلیس کمترین عملکرد شلتوک مشاهده شد (2245 کیلوگرم). فلاح و همکاران (Fallah et al., 2004) طی آزمایشی ثابت کردند که عملکرد شلتوک در سطوح مختلف سیلیس افزایش مییابد. ماتسئو و همکاران (et al., 1995 Matsuo) گزارش کردند که کمبود سیلیس تعداد پانیکولها، تعداد دانه و درصد رسیدگی را کاهش داده که نهایتا موجب کاهش عملکرد خواهد شد. در گزارشی مائود و همکاران (et al., 2003 Mauod) اعلام کردند که سیلیس میتواند موجب افزایش خوشهچه و تعداد دانه شده و برای پایداری محصولات برنج ضروری است که این گزارش با نتایج محققان مطابقت دارد. واندرورم (Vandervorm, 1980) نیز نشان داد که افزایش سیلیسیم به محیط کشت باعث افزایش عملکرد برنج، سویا، آفتابگردان، گندم و نیشکر شد. افزایش وزن هزار دانه، تعداد دانه پر در خوشه و کاهش تعداد دانه پوک در خوشه با مصرف کودهای مایع سیلیکاته در اراضی نسبتا شور باعث افزایش ده درصدی عملکرد شلتوک خواهد شد (Tripathi et al., 2017).
نتایج آزمایش ما نشان داد که میزان رشد گیاه برنج رقم عنبربو در مقایسه با منطقه فیروزآباد فارس از رشد بهتری برخوردار بود چون ارتفاع بوته و تعداد خوشه در کپه بیشتری داشت ولی میزان عملکرد کمتر بود چون متوسط عملکرد این رقم در فارس 7/3 تن گزارش شد ولی در این آزمایش در همه تیمارها کمتر از متوسط این رقم در فارس بود (Mirgohar and Alizadeh, 1997). رشد بهتر در اوایل رشد ناشی از کم بودن میزان شوری و کاهش رشد برنج رقم عنبربو در مرحله گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیکی ناشی از افزایش میزان شوری آب آبیاری و خاک بود. فلاح و همکاران (et al., 2011 Fallah ) نتیجه گرفتند که مصرف آب شور با هدایت الکتریکی 6 دسیزیمنس بر متر باعث کاهش تعداد خوشه در کپه و تعداد دانه پر درخوشه شد و در نتیجه محصول 12 درصد کاهش یافت.
نتبجهگیری کلی: مصرف محلولپاشی کودهای مایع سیلیکاته باعث بهبود رشد و عملکرد برنج رقم عنبربو در شرایط شوری آب و خاک بین 3 تا 6 دسیزیمنس بر متر شد. بنابراین مصرف 4 و 6 در هزار کودهای سیلیکاته در اراضی نسبتا شور با آب ابیاری لب شور در دو مرحله به فاصله 20 روز بعد از نشاکاری توصیه میشود.
منابع
Agarie S, Uchida H, Agata W, Kubota F, Kaufman PB. 1993. Effect of silicon on growth, dry matter production and photosynthesis in rice plant (Oryza sativa L.). Crop production and improvement technology. 34: 225-234.
Balastra MLF, Perez CM, Juliano BO, Villeeal P. 1989. Effect of silica level on some proprieties Oryza sativa straw and hell. Canadian Journal of Botany. 67: 2356-2363.
Davatgar N., Aliakbar A., Shahdi Kumleh A., Ahmadipour M., and M. Paykan. 2006. Evaluation of silicon status in Gilan paddy soils. Journal of Soil and water Science. Vol. 19. No. 1 . pp; 43-52(In Persian)
FAO (Food and Agriculture Organization). (2005). Global network on integrated soil management for sustainable use of salt-affected soils. Rome: FAO Land and Plant Nutrition Management Service. http://www .fao.org/ag/agl/agll/spush.
Fallah A. 2000. Effects of silicon and nitrogen on growth, lodging and spikelet filling in rice (Oryza sativa L.). University of the Philippines Los Banos (Thesis). Pp: 88-91.
Fallah A. 2010. Investigation of some physiological associated with salt stress tolerance in Iranian rice cultivars. Publication of Deputy of Rice Research Institute of Iran (Amol).71p. (In Persian)
Fallah A, Visperas RM, Alejar AA. 2004. The interactive effect of silicon on growth and spikelet filling in rice (Oryza sativa L.). Philipp. Agric. Scientist. 87: 174-176.
Fallah A., Ferahmanfer E., and H. Eliasi. 2011. Effect of different levels of water salinity on yield and yield components of two rice varieties. Journal of Agronomic improvement. Prepublication, No. 2 . pp: 47-56 (In Persian)
Gholami Y. and Fallah, A. 2013. Effects of two different sources of silicon on dry matter production, yield and yield components of rice, Tarom Hashemi variety and 843 Lines. IJACS.5-3.227-231
Li YC, Adva AK, Summer ME. 1989. Response of cotton cultivars to aluminium in solution with varying silicon concentration. J. Plant Nutrient. 12: 881-892.
Li P, Song A, Li Z, Fan F, Liang Y. (2015). Silicon ameliorates manganese toxicity by regulating both physiological processes and expression of genes associated with photosynthesis in rice (Oryza sativa L.). Plant Soil 397: 289–301
Ma, J.F., 2004. Role of silicon in enhancing the resistance of plants to biotic and a biotic stress. Soil Sci. Plant Nut. 50, 11–18.
Ma J, Nishimara K, Takahashi E. 1989. Effect of silicon on the growth of rice plant at different growth stages. Soil Science and Plant Nutrition. 35: 347-356.
Matsuo T, Kumazawa K, Ishihara R, Hirata H. 1995. Science of rice plants. Vol. 2. Physiology. Food and Agriculture Policy Research Center, Tokyo, Japan.
Malacoti MJ., Kavoci M. 2004. Rice nutrient balance. Rice committee of ministry of Je hade Agriculture. Sana Publication. 611pp.
Mauod M, Crusciol CAC, Grassi Filho H, Correa JC. 2003. Nitrogen and silicon fertilization of upland rice. Scientia Agricola. 60: 761-765.
Mirgohar M. and Alizadeh Sh. 1997. Study and selection of local mass of Anbarbo variety. Publication of Eilam Agriculture Research center. No. record 76/115. 39p.
Mitani, N., Ma, JF., 2005. Uptake system of silicon in different plant species. J. Exp. Bot. 56, 1255–1261.
Vandervorm PDJ. 1980. Uptake of Si by five plant species, as influenced by variations in Si-supply. Plant Soil. 56: 153-156.
Sidler Fatemi L., Tabatabi J., and Fallahei A. 2009. Effect of silicon on growth and yield of strawberry plant under salt strees. Horticulture Journal. Volume 23. No.1. p 85-95 (In Persian)
Tripathi, DK., Singh VP., Ahmad P., Chauhan DK., and Prasad SM. 2017. Silicon in plants: Advances and future prospects. CRC Press. pp: 399
Winslow, MD. 1992. Silicon, desease resistance and yield of rice genotypes under upland culture conditions. Crop Sci. 32: 1208-1213
Zhang L, Shannon MC, Lesh SM. 2001. Timing of salinity stress affecting rice growth and yield components. Agriculture and water management. 48: 333-342
Effect of the silicon fertilizers spray on agronomical characteristics of Anbarbo rice in salinity field of Bahnamir
Abstract
Spray of silicon fertilizer has common in field of rice production affected by salinity. In order to study of effect of liquid silicon fertilizers on yield of Anbarbo rice variety in salty soil of Ghaemiheh village of Bahnamier, a field experiment was carried out with three replicates base on random completely block design. Treatment included liquid silicon fertilizer, nano silicon and potassium silicate with 2, 4, 6 ml/L concentration and check (no using silicon) were total 10 treatments. Silicon fertilizer spray was done at 25 and 50 days after transplanting. Characters of plant height, panicle number per hill, filled, empty and total grains per panicle, 1000-grain weight and yield were measured at physiological maturity stage. The results showed that spray of liquid silicon fertilizer with 6 ml/L was caused increasing of plant height and decreasing of empty grain per panicle. Potassium silicate fertilizer was caused more panicle number per hill. The highest total grain per panicle was obtained in nano silicate fertilizer of 6 ml/L. Using of silicon fertilizer was increased 10-20 percent of yield and yield components. The highest yield was related to liquid silicon fertilizer with 6 ml/L treatment (3265 Kg/ha). Efficiency of liquid silicon fertilizer was more than nano and potassium silicate fertilizers.
Key words: Panicle number, Silicon, 1000-garins weight, Paddy yield
