اثر اسیدسالیسیلیک بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاه دارویی علف‌چای (Hypericum perforatum L.) تحت تنش شوری

صابر افضلی گروه ¹ ( دانشگاه زابل )
محمود سلوکی ² ( استاد، دانشگاه زابل )
مسعود نجاتی ³ ( استادیار، دانشگاه زابل )

تاریخ ارسال : 1396/06/02 تاریخ تایید : 1396/08/10

کلید واژه: اسیدسالیسیلیک, هیپرسین, علف‌چای,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر متقابل شوری و اسیدسالیسیلیک بر خصوصیات فیتوشیمیایی در گیاه دارویی علف‌چای، آزمایشی گلدانی، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در سد‌سیستان در سال زراعی 95-94 به اجرا درآمد. در این آزمایش، به گیاهان با غلظت 50 میلی مولار کلرید سدیم تنش اعمال شد سپس با غلظت 5/0 میلی مولار اسیدسالیسیلیک محلول پاشی شدند (S2SA3). یک گیاه هم به عنوان شاهد (بدون تنش کلریدسدیم و محلول پاشی اسیدسالیسیلیک)، به منظور مقایسه تغییرات ترکیبات شیمیایی و درصد آن‌ها در گیاه انتخاب شد (S1SA1). آنالیز ترکیبات اسانس با GC/MS در تیمار شاهد (S1SA1) نشان داد که 20 نوع ترکیب شیمیایی در سرشاخه‌ها و برگ‌های گیاه وجود دارد. در این تیمار، ترکیبات 1و6- سیکلودکادین، 1-کاریوفیلن بی سیکلو و سزکوئی‌ترپن اسپاتلنول به ترتیب 92/25، 69/16، 38/11 درصد، اجزای غالب اسانس را تشکیل می‌دادند و ترکیبات 3 و4 دی متیل هپتان و آلفاپینین کمترین میزان را داشتند. در تیمار (S2SA3) در اسانس این گیاه، 30 نوع ترکیب شیمیایی شناسایی شد که سزکوئی‌ترپن‌های ژرماکرن و بتاکاریوفیلن به ترتیب 58/15، 79/11 درصد و ترکیب غیرترپنی 2- متیل اکتان 46/10 درصد، اجزای غالب اسانس را تشکیل می‌دادند. ترکیبات نفتالن، تائوکادینول و 1- هگزادکانول نیز کمترین میزان را نسبت به سایر ترکیبات داشتند. تغییرات میزان (درصد) ترکیبات در دو تیمار تفاوت زیادی باهم دارند. میزان این ترکیبات در تیمار شاهد (S1SA1) و تیمار (S2SA3) به ترتیب شامل: کاریوفیلن 93/0 و 74/6، فیتول 03/6 و 38/1، بتاکاریوفیلن 60/2 و 79/11، نفتالن 40/2 و 84/1، آلفاپینن 36/2 و23/1، دلتاکادینن 89/1 و 81/0درصد می‌شوند. تفاوت در میزان ترکیبات به عوامل مختلفی همانند عوامل محیطی وتنش‌ها، نحوه برداشت و خشک کردن گیاه و... بستگی دارد. در این میان محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک با تعدیل کردن اثرات سو تنش شوری موجب بهبود و افزایش درصد و همچنین افزایش ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس گیاه علف‌چای می‌شود.

چکیده انگلیسی :

به منظور بررسی اثر متقابل شوری و اسیدسالیسیلیک بر خصوصیات فیتوشیمیایی در گیاه دارویی علف‌چای، آزمایشی گلدانی، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در سد‌سیستان در سال زراعی 95-94 به اجرا درآمد. در این آزمایش، به گیاهان با غلظت 50 میلی مولار کلرید سدیم تنش اعمال شد سپس با غلظت 5/0 میلی مولار اسیدسالیسیلیک محلول پاشی شدند (S2SA3). یک گیاه هم به عنوان شاهد (بدون تنش کلریدسدیم و محلول پاشی اسیدسالیسیلیک)، به منظور مقایسه تغییرات ترکیبات شیمیایی و درصد آن‌ها در گیاه انتخاب شد (S1SA1). آنالیز ترکیبات اسانس با GC/MS در تیمار شاهد (S1SA1) نشان داد که 20 نوع ترکیب شیمیایی در سرشاخه‌ها و برگ‌های گیاه وجود دارد. در این تیمار، ترکیبات 1و6- سیکلودکادین، 1-کاریوفیلن بی سیکلو و سزکوئی‌ترپن اسپاتلنول به ترتیب 92/25، 69/16، 38/11 درصد، اجزای غالب اسانس را تشکیل می‌دادند و ترکیبات 3 و4 دی متیل هپتان و آلفاپینین کمترین میزان را داشتند. در تیمار (S2SA3) در اسانس این گیاه، 30 نوع ترکیب شیمیایی شناسایی شد که سزکوئی‌ترپن‌های ژرماکرن و بتاکاریوفیلن به ترتیب 58/15، 79/11 درصد و ترکیب غیرترپنی 2- متیل اکتان 46/10 درصد، اجزای غالب اسانس را تشکیل می‌دادند. ترکیبات نفتالن، تائوکادینول و 1- هگزادکانول نیز کمترین میزان را نسبت به سایر ترکیبات داشتند. تغییرات میزان (درصد) ترکیبات در دو تیمار تفاوت زیادی باهم دارند. میزان این ترکیبات در تیمار شاهد (S1SA1) و تیمار (S2SA3) به ترتیب شامل: کاریوفیلن 93/0 و 74/6، فیتول 03/6 و 38/1، بتاکاریوفیلن 60/2 و 79/11، نفتالن 40/2 و 84/1، آلفاپینن 36/2 و23/1، دلتاکادینن 89/1 و 81/0درصد می‌شوند. تفاوت در میزان ترکیبات به عوامل مختلفی همانند عوامل محیطی وتنش‌ها، نحوه برداشت و خشک کردن گیاه و... بستگی دارد. در این میان محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک با تعدیل کردن اثرات سو تنش شوری موجب بهبود و افزایش درصد و همچنین افزایش ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس گیاه علف‌چای می‌شود.