مطالعه شاخص‌های تحمل به تنش خشکی در یک جمعیت دابلد‌هاپلوئید گندم نان (Triticum aestivum)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مهدی زارع ¹ , علی اشرف مهرابی ²

1 - گروه کشاورزی، واحد فیروزآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزآباد، ایران
2 - دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

تاریخ دریافت : 1394/10/30 تاریخ پذیرش : 1394/10/30 تاریخ انتشار : 1394/07/09

کلید واژه: تنوع ژنتیکی, عملکرد دانه, لاین,

چکیده مقاله :

تحمل گیاهان به کمبود آب متأثر از شرایط محیطی (اقلیمی)، ژنوتیپ گیاه و برهم‌کنش آنها است. از اینرو عملکرد گیاهان در شرایط تنش معیار مناسبی در گزینش ژنوتیپ‌های برتر نبوده است. برای معرفی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی در گندم نان، از یک جمعیت دابلدهاپلوئید متشکل از 82 لاین و والدین آنها استفاده شد. آزمایشی کنترل شده در شرایط تنش خشکی و غیر تنش، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تنش از مرحله ساقه‌دهی تا پایان دوره رشد اعمال شد. نتایج تجزیه مرکب داده های آزمایش حاکی از تنوع ژنتیکی لاین‌ها در تحمل به تنش و همچنین عدم وجود رابطه میان عملکرد آنها در دو شرایط تنش و غیر تنش بود. براساس نتایج حاصل از تجزیه همبستگی میان شاخص‌ها و عملکرد لاین‌ها، شاخص‌های میانگین هارمونیک، تحمل به تنش، میانگین هندسی بهره‌وری و میانگین حسابی بهره‌وری، همبستگی بالایی با عملکرد دانه در دو شرایط تنش و غیر تنش داشته و در گزینش ژنوتیپ‌ها بهتر عمل نمودند. تجزیه اطلاعات شاخص‌ها و عملکرد ژنوتیپ‌ها به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که مؤلفه اول و دوم قادر به تبیین 20/96 درصد از کل تغییرات داده‌ها بود. با توجه به پراکنش ژنوتیپ ها در بای‌پلات ترسیم شده با اطلاعات مؤلفه های اول و دوم، ژنوتیپ‌های Pavon (رقم والدی)، DH4، DH70، DH71، DH34 وDH30 ، به عنوان ژنوتیپ هایی با عملکرد دانه بالا در هر دو شرایط مطلوب و تنش خشکی و

چکیده انگلیسی:

Plant tolerance to water stress is affected by environmental parameters, plant genotype and their interactions, hence yield under stress conditions may not be useful considence for screening of genotypes. To introduce efficient drought tolerant indices in bread wheat a double haploid population including 82 DH lines and their parents were studied in this research. A greanhouse experiment under two drought stress and optimum moisture conditions conducted using RCBD with three replications. Combined analyse of data showed variation among genotypes response to water stress and also there was no relationship between yield under stress and non stress conditions. HARM, STI, GMP and MP showed high and significant correlation with yield under both conditions and were efficient in screening of genotypes. Principal components analysis of the data revealed ability of this statistical procedure to reduce the size of large amount of data. The first and second component explained 96.2% of the total variation. Distribution of genotypes in biplot constructed by the first and the second principal components introduced Pavan, DH4, DH70, DH71, DH34 and DH30 as the tolerant genotypes with high grain yield under both conditions, also DH79, DH82, DH53, DH75 and DH26 as the susceptible genotypes to drought stress.