بررسی تاثیر روش‌های مصرف کود سرک اوره و محلول‌پاشی سلنیوم بر گندم در شرایط دیم

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

محمد کونانی ¹ , نورعلی ساجدی ²

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

تاریخ دریافت : 1394/12/24 تاریخ پذیرش : 1395/10/20 تاریخ انتشار : 1397/02/01

کلید واژه: عملکرد دانه, خشکی, سلنیت سدیم, محتوی آب نسبی برگ,

چکیده مقاله :

این آزمایش به منظور بررسی تأثیر روش‌های مصرف کود سرک اوره و محلول‌پاشی سلنیوم بر خصوصیّات زراعی و فیزیولوژیکی گندم دیم رقم سرداری در فصل زراعی 1392-1391 انجام شد. عوامل آزمایشی شامل روش-های مصرف کود سرک اوره در چهار سطح (بدون مصرف کود، مصرف 60 کیلوگرم اوره در هکتار در مرحله پنجه-زنی، مصرف 30 کیلوگرم اوره در مراحل پنجه‌زنی توام با محلول‌پاشی 200 میلی‌گرم در لیتر در مرحله قبل از سنبله-دهی و مصرف 20 کیلوگرم اوره در مرحله پنجه‌زنی توام با محلول‌پاشی 200 میلی‌گرم در لیتر قبل از سنبله‌دهی و 200 میلی‌گرم در لیتر در مرحله اواخر سنبله‌دهی) و سلنیوم در سه سطح (عدم مصرف، 5 و10 میلی‌گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد که با محلول‌پاشی 5 و 10 میلی‌گرم در لیتر سلنیوم میزان نشت یونی سلول نسبت به شاهد به ترتیب به میزان 7/6 و 3/5 درصد کاهش یافت. مصرف 20 کیلوگرم کود سرک اوره در هکتار در مرحله پنجه‌زنی و دو مرحله محلول‌پاشی در مرحله زایشی توام با محلول‌پاشی 10 میلی‌گرم در لیتر سلنیوم، عملکرد دانه نسبت به شاهد 3/44 درصد و نسبت به تیمار مصرف 60 کیلوگرم اوره به صورت سرک در مرحله پنجه‌زنی توام با محلول‌پاشی 10 میلی‌گرم در لیتر سلنیوم، عملکرد دانه را 12 درصد افزایش داد. بطور کلی نتایج نشان داد که با مصرف30 کیلوگرم اوره درهکتار بصورت سرک و یک مرحله محلول‌پاشی اوره توام با محلول‌پاشی 5 میلی‌گرم درلیتر سلنیوم می‌توان حدود 50 درصد مصرف کود اوره را کاهش داد و به عملکرد مطلوب دست یافت.

چکیده انگلیسی:

This experiment was carried out to investigate effects of foliar application of selenium and different Urea top-dressing methods on agronomic and physiological characteristics of rain fed wheat sardari cultivar during the growing season 2012-2013. Experimental factors were four levels of different Urea top-dressing methods (without application of Urea top-dressing; application of 60 kg/ha in tillering stage; application of 30 kg/ha in tillering stage combined with 200 mg/Lit before spike emergence; application of 20 kg/ha in tillering stage combined with 200 mg/Lit before spike emergence and 200 mg/Lit in the last spike emergence stage) and three levels of selenium (0, 5 and 10 mg/Lit). The results showed that the foliar application of selenium at 5 and 10 mg/lit decreased cell ion leakage by 6.7% and 5.3% compared to control, respectively. The application of 20 kg Urea/ha in the tillering stage combined with twice foliar application in reproductive stage at 200 mg/Lit along with foliar application of 10 mg/Lit selenium increased grain yield by 44.3% compared to the control and 12% compared to treatment of application 60 kg Urea/ha in the tillering stage. It could be concluded that by applying of 30 kg Urea/ha in the tillering stage combined with once foliar application in reproductive stage can be decreased by 50% Urea fertilizer application and obtain optimum yield.

منابع و مأخذ:

خدابنده، ن. 1372. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه تهران. 506 صفحه.

فیضی اصل،  و.  و غ. ولیزاده. 1383. بررسی اثر زمان محلول پاشی اوره بر خصوصیات کمی و کیفی دانه گندم سرداری (T. aestivum. L) در شرایط دیم. مجله علوم کشاورزی ایران. 35(2): 311-301.

عباس دوخت، ح. و ح. مروی. 1384. تاثیر محلول پاشی نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم. مجله علوم کشاورزی.8 (6): 1333-1325. 

عمان، ع.، د. حبیبی، م. م. اکبر بوجار و ن. خدابنده. 1384. آنزیم های آنتی اکسیدانت به عنوان شاخصی جهت انتخاب ژنوتیپ های مختلف آفتابگردان آجیلی برای تحمل به خشکی. مجله زراعت و اصلاح نباتات ایران. 1(1): 11-1.

قرنجک، الف. و الف. گالشی. 1380. اثر محلول پاشی کود اوره بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 8 (2): 97-87. 

کریمی، هـ.. 1381. گندم. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران. 599 صفحه.

  نور محمدی، ق و همکاران. 1376. زراعت غلات، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، جلد اول. 445 صفحه.

 Ajiboso, S.O. and G. A. Adenuga. 2012. The influence of zinc and selenium on some biochemical responses of Vigna unguiculata and Zea mays to water deficit  condition and rehydration. Biokemistri. 24(3):108-115.

Arif, M., M. Muhammad, A. Chohan, A. Sajid, R. Gul and S. Khan. 2006. Response of wheat to foliar application of nutrients. Journal of Agricultural and Biological Science. 1(4):30-34.

Aslam, M., K. B. Harbit and R. C. Huffaker. 1990. Comparative effects of selenite and selenate on nitrate assimilation in barley seeding. Plant Cell.  Environ. 13: 773–782.

Czube, R. 1994. The results of foliar nutrition of filed crops. II. Responses of plants to foliar nitrogen application. RocznikiGleboznowcze. 45: 69-78.

Dhopte, A. M. and L. M. Manuel. 2002. Principals and Techniques for PlantScientists. Lst End. Updesh purohit forAgrobios  (India). Odupur,  p 373.

Djanaguiraman, M., P. V. V. Prasad  and M. Seppanen,  2010. Selenium protects sorghum leaves from oxidative damage under high temperature stress by enhancing antioxidant defense system. Plant Physiol Biochem. 48(12):999–1007.

Fageria, N. K. and V. C. Baligar. 2005. Enhancing nitrogen useefficiency in crop plants. Adv Agron. 80: 97-185.

Feng, R., C. Wei and S. Tu. 2013. The roles of selenium in protecting plants against abiotic stresses. Environ Exp Bot. 87:58–68.

Fordyce, F. M. 2005. Selenium deficiency and toxicity in the environment. In: O. Selinus, Editor, Essentials of medical geology, Academic Press, London.

Gul, H., A. Said, B. Saied, F. Mohammad and I. Ahmad. 2011. Effect of foliar application of nitrogen, potassium and zinc on wheat growth. ARPN. J. Agric. Biol. Sci. 6: 121-134.

 Habibi .Gh. 2013. Effect of drought stress and selenium spraying on photosynthesis and antioxidant activity of spring barley. Acta agriculturae Slovenica. 101(1): 31-39.

Hamilton, S. J. 2004. Review of selenium toxicity in the aquatic food chain. Sci Total Environ. 326: 1-31.

Hasanuzzaman, M and M. Fujita. 2011. Selenium pretreatment upregulates the antioxidant defense and methylglyoxal detoxification system and confers enhanced tolerance to drought stress in rapeseed seedlings. Biol Trace Elem Res. 143:1758–1776.

Hasanuzzaman, M., M. A. Hossain and M. Fujita. 2012. Exogenous selenium pretreatment protects rapeseed seedlings from cadmium-induced oxidative stress by upregulating antioxidant defense and methylglyoxal detoxification systems. Biol Trace Elem Res.149:248–261.

Hasanuzzaman, M., M. A. Hossain and M. Fujita. 2011. Selenium-induced up-regulation of the antioxidant defense and methylglyoxal detoxification system reduces salinity-induced damage in rape- seed seedlings. Biol Trace Elem Res. 143:1704–1721.

Kinraide, T. B. 2003. The controlling influence of cell-surface electrical potential on the uptake and toxicity of selenate  (SO4). Physiol Plant. 117: 64-71.

Kong, L. A., M. Wang and D. L. Bi. 2005. Selenium modulates the activities of antioxidant enzymes, osmotic homeostasis and promotes the growth of sorrel seedlings under salt stress. Plant Growth Regul. 45:155–163.

Kostopoulou, P., N. Barbayiannis and N. Basile. 2010. Water relations of yellow sweetclover under the synergy of drought and selenium addition. Plant Soil. 330:65–71.

Kuznetsov, V. V., V. P. Kholodova, V. V. Kuznetsov and B. A. Yagodin.2003. Selenium regulates the water status of plants exposed to drought. Doklady Biological Sciences. 390:266–268.

Lotfollahi, M., A. M. Alston and G. K. McDonald.1997. Effect of nitrogen fertilizer placement on protein concentration of wheat under different water regimes. Aust. J. of Agri. Res 18:241-250.

Madani A., A. Shirani-Rad, A. Pazoki G. Nourmohammadi, R. Zarghami and A. Mokhtassi-Bidgoli. 2010. The impact of  source or sink limitations on yield formation of winter wheat (Triticum aestivum L.) due to post-anthesis water and nitrogen  deficiencies. Plant Soil Environ. 56: 218–227.

Madani, A., A. H. Makarem, F. Vazin1 and M. Joudi. 2012. The impact of post-anthesis nitrogen and water availability on yield formation of winter wheat. Plant Soil Environ. 58(1): 9–14.

Matthew, C., E.N. van Loo, E.R. Thom, L.A. Dawson and D.A. Care. 2005. Understanding shoots and  root development. Institute of Natural Resources, Massey Uni. Palmerston North. New Zealand.

Nakasathein. S., W.D. Israel., F.R. Wilson  and P. Kwanyuen. 2000. Regulation of seed protein concentration in soybean by supra-optimal nitrogen supply. Crop Sci. 40: 1277-1284.

Nowak. J., K. Kaklewski and M. Ligocki. 2004. Influence of selenium on oxidoreductive enzymes activity in soil and in plants. Soil Biol Biochem.36: 1553-1558.

Rasmusson, D.C., 1987. An evaluation of ideotype breeding. Crop. Sci. 27: 1140-1146.

Rayman, M. 2002. Selenium brought to earth. Chem. Br., 38: 28-31.

Schweizer, U., Au. Brauer and J. Kohrle. 2004. Selenium and brain function: a poorly recognized liaison.Brain Res Rreviews. 45(3):164-78.

Shanker, A. K. 2006. Countering UV-B stress in plants: does selenium have a role? Plant and Soil. 282: 21-26.

Wang, J., Zh. Wang, Hui. Maoa, H. Zhaoa and D. Huanga. 2013. Increasing Se concentration in maize grain with soil- or foliar-applied selenite on the Loess  Plateau  in  China. Field Crop Res. 150:83-90.

Xiaoqin, Y., C. Jianzhou and W. Guangyin. 2009. Effects of drought stress and selenium supply on growth and physiological characteristics of wheat seedlings. Acta Physiol. Plant. 31:1031-1036.