مطالعه ویژگی های مرفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد کمی و کیفی توده های بومی و اصلاح‌شده برنج (.Oryza sativa L)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

نوراله خیری ¹ , حسام حسین نژاد ² , امیر عباس موسوی ³ , پرویز یداللهی ⁴

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، آمل، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران
3 - استادیار زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، شهرکرد، ایران

تاریخ دریافت : 1394/03/11 تاریخ پذیرش : 1394/06/17 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: برنج, عملکرد دانه, ژنوتیپ, آمیلوز,

چکیده مقاله :

به ‌منظور مطالعه ویژگی‌های کمی و کیفی توده‌های بومی و اصلاح‌شده برنج، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1390 در مزرعه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل توده‌های بومی طارم محلی، سنگ‌طارم و طارم دیلمانی به همراه نه توده اصلاح‌شده پرتو، جهش، دانش، جلودار، فجر، سپیدرود، میلاد، نوک‌سیاه و R9 بود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه به استثنای طول خوشه دارای اختلاف معنی‌دار بودند. توده‌های اصلاح‌شده نسبت به توده‌های بومی، تعداد پنجه بارور در بوته و تعداد دانه پر در خوشه بیشتری داشتند، اما ارتفاع بوته در توده‌های بومی بیشتر از توده‌های اصلاح‌شده بود. توده R9 بیشترین تعداد دانه و دانه پوک (به‌ترتیب با 555/9 و 90 دانه) را داشت. در بین ژنوتیپ‌ها، توده‌های دانش و جلودار به ‌ترتیب با میانگین‌های 5395 و 5410 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. بیشترین طول دانه قبل از پخت متعلق به توده دانش ولی بیشترین طول دانه پس از پخت و بالاترین مقدار آمیلوز به توده طارم محلی تعلق داشت. توده-های طارم محلی و سنگ‌طارم بیشترین میزان از نظر قوام ژل را نشان دادند. دمای ژلاتینه شدن برای توده‌های بومی به همراه نوک‌سیاه، جهش و R9، متوسط (کلاس 4 تا 5) و برای سایر توده‌ها، بالا (کلاس 6 تا 7) بود. به طور کلی نتیجه‌گیری شد که از نظر کمی، توده‌های اصلاح‌شده دانش و جلودار و از نظر کیفی، توده بومی طارم محلی برتر از سایر توده‌ها بودند.

چکیده انگلیسی:

In order to study of qualitative and quantitative traits of landraces and improved cultivars of rice, a field experiment was conducted in a randomized complete block design with three replicaties in Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University in 2011. Treatments were: three landraces including Tarom Mahali, Sange Tarom and Tarom Deilamani and nine improved cultivars including Partou, Jahesh, Danesh, Jelodar, Fajr, Sepidrood, Milad, Noksiah and R9. Results showed that rice genotypes had significant difference on all traits except for panicle length. The fertile tiller number per plant and filled grain number per panicle of improved cultivars were greater than landraces. But plant height of landraces was higher than improved cultivars. Cultivar of R9 had The highest number of grain per panicle and unfilled grain with number of 555.9 and 90 seed, respectively. Among genotypes, improved cultivars of Danesh and Jelodar had the maximum grain yield with 5395 and 5410 kg.ha-1, respectively. The longest grain before cooking was belonged to cv. Danesh, but the longest grain after cooking and the highest amylose content were belonged to cv. Tarom Mahali. The Cultivars of Tarom Mahali and Sange Tarom showed the highest amount of gel consistency. The gelatinization temperature for landraces and cultivars of Noksiah, Jahesh and R9 was medium (4-5 class) and for other cultivars was high (6-7 class). It was concluded that improved cultivars of Danesh and Jelodar had the higher quantitative yield and landraces of Tarom Mahali had the higher qualitative yield compared to other cultivars.