تأثیر ویژگی‌های حسابرس و ساختار هیئت‌مدیره بر احتمال وقوع تقلب در صورت‌‌های مالی شرکت‌های تجاری

محورهای موضوعی : حسابداری و مالی

کسری برزگر عباسپور ¹ , حسین اسلامی مفیدآبادی ² , مرضیه ابراهیمی شقاقی ³

1 - گروه حسابداری و مدیریت، واحد شهریار، دانشگاه آزاد اسلامی، شهریار، ایران
2 - گروه حسابداری و مدیریت، واحد شهریار، دانشگاه آزاد اسلامی، شهریار، ایران.
3 - گروه حسابداری و مدیریت، واحد شهریار، دانشگاه آزاد اسلامی، شهریار، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/21 تاریخ پذیرش : 1402/06/10 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: ساختار هیئت‌مدیره, صورت‌‌های مالی, احتمال وقوع تقلب, واژه‌های کلیدی: ویژگی‌های حسابرس,

چکیده مقاله :

چکیدهکشف تقلب از دیرباز موردتوجه حسابرسان مستقل، داخلی و نهادهای حرفه‌ای بوده و بر همین اساس تأکید این نهادهای حرفه‌ای و استانداردهای حسابرسی بر اصلاح ساختار سازمانی، بهبود نظام حفاظت و نظارت داخلی و انجام حسابرسی‌های مداوم و منظم می‌باشد تا از این طریق، احتمال وقوع تقلب کاهش و اعتبار گزارش‌های مالی افزایش یابد. باتوجه ‌به این که در سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای راجع به تقلب در گزارشگری مالی شرکت‌ها در جهان اتفاق افتاده است، در پژوهش حاضر تأثیر عوامل درون‌سازمانی (ساختار هیئت‌مدیره) و برون‌سازمانی (ویژگی‌های حسابرس) بر احتمال وقوع تقلب در صورت‌‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. برای این منظور از داده‌های 160 شرکت منتخب استفاده شده است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش رگرسیونی داده‌های تابلویی با رویکرد لاجیت استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عوامل درون‌سازمانی مورد بررسی در این پژوهش بر احتمال وقوع تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثرگذار بوده است. همچنین، مشاهده می‌شود که عوامل برون‌سازمانی موردنظر پژوهش نیز بر احتمال وقوع تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثرگذاری معنادار داشته است.

چکیده انگلیسی:

AbstractDetection of fraud has long been the focus of independent, internal and professional auditors, and therefore the emphasis of these professional institutions and auditing standards is on improving the organizational structure, reinforcing the internal control system and conducting regular and regular audits to prevent the occurrence of fraud decrease and enhance the credibility of financial reports. Considering that in recent years there has been an increasing growth in fraudulent financial reporting of companies around the world, in the present study, the effect of internal factors (board of directors structure) and external factors (auditor attributes) on the probability of fraud in the financial statements of companies listed on the Tehran Stock Exchange has been investigated. Has been. For this purpose, data from 160 selected companies have been used. In order to analyze the data, the regression method of panel data with logit approach has been used. The results show that the internal-organizational factors studied in this study; the possibility of fraud in the financial statements of companies listed in the Tehran Stock Exchange has been affected. It is also observed that the external factors considered in the study also had a significant effect on the probability of fraud in the financial statements of companies listed in the Tehran Stock Exchange.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• امانی، علی و غلامحسین دوانی، (1398)، "فساد، تقلب، پولشویی و وظیفه حسابرسان"، فصلنامه حسابدار رسمی، شماره(x)،12، صص 56-71.


• بلال پور، محمد و هوشنگ امیری، (1396)، "بررسی ارتباط سازوکارهای حاکمیت شرکتی و احتمال گزارشگری مالی متقلبانه (مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران)"، اولین کنفرانس بین‌المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در مدیریت، حسابداری، اقتصاد و مهندسی صنایع با تأکید بر اقتصاد مقاومتی.


• پور قدیمی، کیومرث، سعید جبارزاده کنگر لویی و جمال بحری ثالث، (1401)، "ارائه الگوی توسعه یافته مدل بنیش با تأکید بر ویژگی‌های خاص شرکت با استفاده از شبکه عصبی، ماشین بردار و جنگل تصادفی"، قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری و حسابرسی، 1(4)، صص 83-110.


• پورحیدری، امید و نفیسه سمیعی نژاد، (1397)، "بررسی تأثیر ساختار حاکمیت شرکتی بر گزارشگری مالی"، پژوهش‌های کاربردی و گزارشگری مالی، 4(6)، صص 80-53.


• حیدری، ندا و مسعود سنجایی، (1394)، "بررسی تأثیر حسابرسی داخلی در پیشگیری و کشف تقلب مدیران و کارکنان"، اولین همایش ملی مدیریت و حسابداری ایران.


• خلیفه سلطانی، سید احمد، شیدا نایب محسنی و خدیجه اسفندی، (1400)، "حاکمیت شرکتی و تقلب"، نخستین ماهنامه بازار سرمایه ایران، شماره 111.


• خلیلی ثمرین، فاطمه، مهدی خلیل پور و جواد رمضانی، (1400)، "رتبه‌بندی عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی مأثر بر گزارشگری مالی متقلبانه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی"، فصلنامه اقتصاد مالی، 15(55)، صص 231-246.


• خواجوی، شکراله و مهرداد ابراهیمی، (1396)، "بررسی تأثیر متغیرهای حسابرسی بر احتمال وقوع تقلب در صور تهای مالی: شواهدی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه دانش حسابرسی، ۱۷ (۶۸)، صص ۶۲-۴۱.


• خوشبخت، اسماعیل، امیرحسین تائبی نقندری و حدیث زینلی، (1401)، "دینداری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(53)، صص 223-254.


• داداشی، ایمان، سجاد کرد منجیری و مریم برادران، (1397)، "تأثیر ساختار حسابرسی داخلی بر احتمال تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه دانش حسابرسی، ۱۸ (۷۰)، صص ۱۷۴-۱۵۹.


• رحیمیان، نظام الدین و راضیه حاجی حیدری، (1398)، "کشف تقلب با استفاده از مدل تعدیل شده بنیش و نسبت‌های مالی"، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 9(1)، صص 47-70.


• رضائی پیته نوئی، یاسر و احمد عبداللهی، (1398)، "قابلیت مقایسه صورت‌های مالی و احتمال گزارشگری متقلبانه"، پژوهش‌های حسابداری مالی، 11(2)، صص 89-104.


• سجادی، سید حسین و توحید کاظمی، (1395)، "الگوی جامع گزارشگری مالی متقلبانه در ایران به روش نظریه‌پردازی زمینه بنیان"، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 6(3)، صص 185-204.


• صدیقی کمال، لیلا، (1399)، "تقلب در صورت‌های مالی بر اساس گزارش انجمن بازرسان رسمی تقلب"، مجله حسابرس، شماره 64(x)، صص 116-120.


• صمدی لرگانی، محمود، عباسعلی دریایی و محسن ایمنی، (1395)، "مدیریت، حسابرس، تقلب و قوانین پیشگیرانه"، اولین همایش ملی حسابداری و مدیریت.


• قدیمی آباد، فاطمه، (1396)، "بررسی نقش حسابرسی داخلی و کنترل داخلی در تشخیص و پیشگیری از تقلب"، اولین کنفرانس ملی مطالعات نوین مدیریت در ایران.


• قنبری، هدیه، (1398)، "بررسی شناسایی قدرت مدل بنیش در شناسایی دستکاری سود (تقلب) در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دومین کنفرانس ملی اقتصاد و مدیریت و حسابداری.


• گنجی، حمیدرضا، سیدرسول حسینی، مرضیه روزبان، سارا محمدزاده و نیایش نامی فرد طهرانی، (1402)، "تأثیر پیشایندها و پیامدهای اثربخشی حسابرسی داخلی بر کیفیت حسابرسی داخلی"، قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری و حسابرسی، 2(5)، صص 107-138.


• مشایخی، بیتا و امیرحسین حسین پور، (1395)، "بررسی رابطه بین مدیریت سود واقعی و مدیریت سود تعهدی در شرکت‌های مشکوک به تقلب در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تجربی حسابداری مالی، 13(49)، صص 29-52.


• یزدانی، بهزاد، زهرا لشگری و فاضل محمدی نوده، (1401)، "نقش ویژگی‌های حسابرس در کاهش ریسک تقلب گزارشگری مالی"، فصلنامه پژوهش‌های تجربی حسابداری، 25 اردیبهشت 1401.

• Adams, R. B., Hermalin, B. E., & Weisbach, M. S. (2010), “The Role of Boards of Directors in Corporate Governance: A Conceptual Framework and Survey”, Journal of Economic Literature, 48(1), PP. 58-107.


• Aflatooni, A. (2019), “Investigating the Effect of Financial Reporting Quality on the Relation among Collateral Assets, Financing and Investment”, Journal of Asset Management and Financing, 4(3), PP. 109-124. (in Persian).


• Agrawal, A., & Chadha, S. (2015), “Corporate Governance and Accounting Scandals”, Journal of Law and Economics, 48 (2), PP. 371-406.


• Bhaduri, S. N., & Selarka, E. (2016), “Corporate Governance and Corporate Social Responsibility of Indian Companies”, Singapore: Springer.


• Bhuiyan, M. B. U., Rahman, A., & Sultana, N. (2020), “Female Tainted Directors, Financial Reporting Quality and Audit Fees”, Journal of Contemporary Accounting & Economics, 16(2), PP. 100189.


• Boubaker, S., Nguyen, B. D., & Nguyen, D. K. (Eds.). (2012), “Corporate Governance: Recent Developments and New Trends”.


• Brochet, F., & Srinivasan, S. (2014), “Accountability of Independent Directors: Evidence from Firms Subject to Securities Litigation”, Journal of Financial Economics, 111(2), PP. 430-449.


• Cao, M., Chychyla, R., & Stewart, T. (2015), “Big Data Analytics in Financial Statement Audits”, Accounting Horizons, 29(2), PP. 423-429.


• Cao, Y., Myers, L. A., & Omer, T. C. (2012), “Does Company Reputation Matter for Financial Reporting Quality? Evidence from Restatements”, Contemporary Accounting Research, 29(3), PP. 956-990.


• Chang, Y. T., Chen, H., Cheng, R. K., & Chi, W. (2019), “The Impact of Internal Audit Attributes on the Effectiveness of Internal Control over Operations and Compliance”, Journal of Contemporary Accounting & Economics, 15(1), PP. 1-19.


• Chen, D., Wang, F., & Xing, C. (2021), “Financial Reporting Fraud and CEO Pay-Performance Incentives”, Journal of Management Science and Engineering, 6(2), PP. 197-210.


• Chen, F. H., Chi, D. J., & Zhu, J. Y. (2014), “Application of Random Forest, Rough Set Theory, Decision Tree and Neural Network to Detect Financial Statement Fraud–taking Corporate Governance into Consideration”, In Intelligent Computing Theory: 10th International Conference, ICIC 2014, Taiyuan, China, August 3-6, 2014. Proceedings 10 (PP. 221-234). Springer International Publishing.


• Chen, G., Firth, M., Gao, D. N., & Rui, O. M. (2016), “Ownership Structure, Corporate Governance, and Fraud: Evidence from China”, Journal of Corporate Finance, 12 (3), PP. 424-448.


• Crutchley, C. E., Minnick, K., & Schorno, P. J. (2015), “When Governance Fails: Naming Directors in Class Action Lawsuits”, Journal of Corporate Finance, 35, PP. 81-96.


• Cumming, D., Leung, T. Y., & Rui, O. (2015), “Gender Diversity and Securities Fraud”, Academy of Management Journal, 58(5), PP. 1572-1593.


• Erakovic, L., & Goel, S. (2008), “Board-management Relationships: Resources and Internal Dynamics”, Management Revue, 19(x), PP. 53-69.


• Fich, E. M., & Shivdasani, A. (2007), “Financial Fraud, Director Reputation, and Shareholder Wealth”, Journal of Financial Economics, 86(2), PP. 306-336.


• Habib, A., & Bhuiyan, M. B. U. (2016), “Problem Directors on the Audit Committee and Financial Reporting Quality”, Accounting and Business Research, 46(2), PP. 121-144.


• Habib, A., Bhuiyan, M. B. U., & Rahman, A. (2019), ““Problem” Directors and Audit Fees”, International Journal of Auditing, 23(1), PP. 125-143.


• Hambrick, D. C., Misangyi, V. F., & Park, C. A. (2015), “The Quad Model for Identifying a Corporate Director’s Potential for Effective Monitoring: Toward a New Theory of Board Sufficiency”, Academy of Management Review, 40(3), PP. 323-344.


• Hay, D. C., Knechel, W. R., & Wong, N. (2006), “Audit Fees: A Meta‐analysis of the Effect of Supply and Demand Attributes”, Contemporary Accounting Research, 23(1), PP. 141-191.


• Hung, Y. S., & Cheng, Y. C. (2018), “The Impact of Information Complexity on Audit Failures from Corporate Fraud: Individual Auditor Level Analysis”, Asia Pacific Management Review, 23(2), PP. 72-85.


• Ima, J. N. (2015), “Effective Internal Audit as a Tool for Fraud Deterrence in Nigerian Organizations”, Humanity and Social Sciences Journal, 10(2), PP. 73-80.


• Ismajli, H., Aliu, M., Sahiti, A., & Lutolli, L. (2017), “The Role of Internal Audit as a Starting Point for the Discovery of Irregularities in the Financial Statements of Public Companies in Kosovo”, European Journal of Economics and Business Studies, 7(1), PP. 153-159.


• Kaptein, M. (2003), “The Diamond of Managerial Integrity”, European Management Journal, 21(1), PP. 99-108.


• Nordberg, D. (2011), “Corporate Governance and the Board”, Theory and Practice of Corporate Social Responsibility, PP. 39-53.


• Okike, E. (2011), “Financial Reporting and Fraud”, Theory and Practice of Corporate Social Responsibility”, PP. 229-263.


• Rezaee, Z. (2002), “Financial Statement Fraud: Prevention and Detection”, John Wiley & Sons.


• Rezaee,z & Riley,R (2010), “Financial Statement Fraud”,New Jersey, John Wiley & Sons.


• Salleh, S. M., & Othman, R. (2016), “Board of Director's Attributes as Deterrence to Corporate Fraud”, Procedia Economics and Finance, 35, PP. 82-91.


• Topor, D. I. (2017), “The Auditor's Responsibility for Finding Errors and Fraud from Financial Situations: Case Study”, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 7(1), PP. 342-352.


• Trotman, K. T., & Wright, W. F. (2012), “Triangulation of Audit Evidence in Fraud Risk Assessments”, Accounting, Organizations and Society, 37(1), PP. 41-53.


• Uzun, H., Szewczyk, S. H., & Varma, R. (2004), “Board Composition and Corporate Fraud”, Financial Analysts Journal, 60(3), PP. 33-43.


• Xu, Y., Zhang, L., & Chen, H. (2018), “Board Age and Corporate Financial Fraud: An Interactionist View”, Long Range Planning, 51(6), PP. 815-830.