خوانشی جدید از سطوح مشارکت شهروندی مبتنی بر سنت های برنامهریزی جان فریدمن
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهریشمسیه رئیس پور 1 , زهراسادات سعیده زرآبادی 2 , حمید ماجدی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول مکاتبات)
3 - استاد عضو هیئت علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
کلید واژه: مشارکت, برنامه ریزی, برنامه ریزی مشارکتی, سنت های برنامه ریزی جان فریدمن, سطوح مشارکت,
چکیده مقاله :
مشارکت مفهومی است که به زمینه و شرایط موجود در جامعه بستگی دارد و به همین دلیل دارای انواع و سطوح متفاوتی است. یکی از شناخته شد ترین روش های تامین منفعت عمومی در دیدگاه های هابرماس در نظریه ی او تحت عنوان کنش ارتباطی دیده می شود. همچنین جان فریدمن؛ نظریه های برنامه ریزی را بنابر چگونگی تسری دانش به عمل در حوزه عمومی در چهار رویه و سنت شامل تحلیل سیاست گذاری، اصلاح اجتماعی، یادگیری اجتماعی و بسیج اجتماعی دسته‌بندی می کند. هدف پژوهش دسته بندی گونه بندی های نظریه پردازان مشارکت مردمی و تدوین خوانشی جدید از سطوح مشارکت در تناظر با سنت های برنامهریزی جان فریدمن است. به منظور جمع آوری داده از شیوه های اسنادی و کتابخانه ای استفاده و بازبینی نظریه ها و ادبیات نظری با رویکرد کیفی، صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد در چارچوب مفهومی برنامه ریزی مشارکتی پیشنهادی، فرآیند برنامه ریزی سنتی (بالا به پایین) متناظر با تحلیل سیاست گذاری است که در این مرحله مشارکت صورت نمی گیرد و در واقع نمی توان آن را مرحله ای از فرآیند برنامه ریزی مشارکتی دانست. در مرحله دوم، برنامه ریزی حمایتی متناظر با اصلاح اجتماعی معنا یافته است. در مرحله بعد، برنامه ریزی آموزشی است که متناظر با یادگیری اجتماعی است و در آخر برنامه ریزی مشارکتی به عنوان بالاترین سطح، متناظر با بسیج اجتماعی تعریف شده است. در این چارچوب برونداد هر مرحله به عنوان درونداد مرحله بعد، زمینه دستیابی به مشارکت واقعی را فراهم می آورد.
Participation is a concept that depends on the context and conditions of a society, and therefore, it takes on various forms and levels. One of the most recognized methods of achieving public benefit in Habermas' perspectives is seen in his concept of communicative action. Furthermore, Jane Friedman categorizes planning theories into four traditions and approaches based on the extent of knowledge application in the public sphere, namely policy analysis, social reform, social learning, and social mobilization. The aim of this research is to categorize the theories of public participation theorists and develop a new interpretation of the levels of participation in conjunction with Jane Friedman's planning traditions. Data was gathered through document analysis and literature review using a qualitative approach. The results reveal that within the framework of the proposed concept of participatory planning, the traditional top-down planning process corresponds to policy analysis, which does not involve participation and cannot be considered a stage of participatory planning. In the second stage, supportive planning corresponds to social reform. The next stage is educational planning corresponding to social learning, and finally, participatory planning is defined as the highest level, corresponding to social mobilization. In this framework, the outcome of each stage sets the foundation for the next stage, providing the basis for genuine participation.
اسدی، ایرج و سعیدنیا، احمد. (1381). نظریههای برنامهریزی و زمینه‌های شکل دهنده‌ی آنها: از اوایل قرن بیستم تا اواسط دهه‌ی 1970. نامه‌ی معماری و شهرسازی، 2(4)، 103-119.
امیری، خاطره، مسعود، محمد، مرادی چادگانی، داریوش، صادقی، نگین، صافی اصفهانی، فرامرز. (1399). طراحی الگوی مقتدرسازی الکترونیکی به منظور ارتقاء سطح مشارکت در بازآفرینی نواحی دچار افت شهری اصفهان. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 25(2)، 69-81.
پیرزاده، حسین و جواد مهدیزاده (1387). اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران براساس رویکرد راهبردی. تهران: وزارت راه و شهرسازی.
تقدسی، رعنا، شریف زادگان، محمدحسین. (1399). واکاوی جایگاه برنامهریزی توسعه شهری مشارکتی و چالش‌های فراروی آن در اندیشه نهادگرا. دانش شهرسازی، 4(4)، 37-62.
حبیبی، سید محسن و سعیدی رضوانی، هادی. (1384). شهرسازی مشارکتی؛ کاوشی نظری در شرایط ایران. هنرهای زیبا، 15-24.
رفیعیان، مجتبی، و معروفی، سکینه. (1390). نقش و کاربرد رویکرد برنامهریزی ارتباطی در نظریههای نوین شهرسازی. آرمان شهر، 7، 113- 120.
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و بهزاد نسب، جانعلی. (1383). برنامه ریزی ارتباطی، رویکردی انتقادی به نظریه برنامه ریزی (باتاکید بر برنامه ریزی توسعه روستایی). فصلنامه مدرس علوم انسانی، 8 (1)، 1- 22.
زارع، الهام، فرامرزی اصل، مهسا، عباسی پارام، الناز. (1399). بررسی نقش مشارکت اجتماعات محلی در توسعه پایدار اجتماعی شهرها (مطالعه موردی: محله سنگلج تهران). معماری و شهرسازی پایدار، 8(1)، 101-117.
سعیدی رضوانی، هادی. (1384). عملیاتی کردن شهرسازی مشارکتی در شرایط ایران نمونه قلعه آبکوه مشهد، پایاننامه کارشناسی ارشد شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
شرفی، مرجان، ﺑﻬﺰاﺩﻓﺮ، ﻣﺼﻂﻔﻲ، دانشپور، سید عبدالهادی، برک پور، ناصر، خانکه، حمیدرضا. (1398). مشارکت‌پذیری یا مشارکت‌گریزی مردم و برنامه‌ریزان؟ پژوهشی کیفی در محیط برنامهریزی شهری ایران. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 24(2)، 29-38.
شرفی، مرجان و برک پور، ناصر. (1390). تکنیک های مشارکت شهروندان در برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد: آستان قدس رضوی.
شقاقی، پژمان. (1394). حق به شهر بازخوانی پیوند میان حقوق و فضا در شهر ایرانی، هفت شهر، 49-50، 132- 145.
شکوئی، حسین و حسینی، سیدعلی. (1381). سازوکارهای مشارکت شهروندان در تهیه طرح‌های توسعه شهری، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 32، 71-98.
صرّافی، مظفر. (1377). ضرورت دگرگونی در نظریه برنامهریزی توسعه ایران، همایش پنجاه سال برنامه ریزی در ایران، تهران، مرکز تحقیقات اقتصاد ایران.
محمدزاده، علی، پورعزت، علی اصغر، رضایان قیه باشی، احد، پیران نژاد، علی. (1399). تصویرپردازی از مشارکت شهروندی با هدف بهبود حکمرانی شهری (مورد مطالعه: شهر تهران). دانش شهرسازی، 4(4)، 117-135.
Arnstein, S. R. (2019). A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Planning Association, 85(1), 24–34
Arnstein, S. R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. JAIP, 35(4), 224-216.
Bozhkova, L. Creighton, J. L. (2005). The Public Participation Handbook: Making Better Decisions through Citizen Involvement. San Francisco: Jossey-Bass.
Cayo Costa & Sugie Lee. (2019). The Evolution of Urban Spatial Structure in Brasília: Focusing on the Role of Urban Development Policies. Sustainability, 11(2), 553
Davidoff, Poul (1965) Advocacy and Pluralism in Planning, Journal of the American Institute of Planners, 31, 331–338.
Davidson, S. (1998). Spinning the wheel of Empowerment. Planning, 1262, 14-15.
Deshler, D. & Sock, D. (1985). Community Development Participation: a Concept Review of the International Literature. Paper Presented at the International League for Social Commitment in Adult Education, Ljungskile, Sweden.
Hernandez, A. (2018). The Participatory Sustainability Model: A Framework for Sustainable Community Development. Journal of Environmental Planning and Management, 61(2), 288–305.
Healey, P. (2019). The Evolution of Urban Development
Hutchinson, A. C. (2009). ‘In the Public Interest’: The Responsibilities and Rights of Government Lawyers. Osgoode Hall Law Journal, 10 (7): 981-1000.
Kumar, S. (2002). Methods for community participation: a complete guide for practitioners. New Delhi: Vistaar Publications.
Priscoli, J. D. (2003). Participation Consensus Building and Conflict Management Training. Paris: UNESCO|IHP|WWAP.
Rowe, G., & Frewer, L. J. (2005). A Typology of Public Engagement Mechanisms. Science Technology Human Values, 30(2), 251-290.
Sanoff, H. (2000). Community Participation Methods in Design and Planning. New York: John Wiley & Sons, Inc.
Stoker, K. and Stoker, M. (2012). The Paradox of Public Interest: How Serving Individual Superior Interests Fulfill Public Relations' Obligation to the Public Interest. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality. 27(1): 31-45.
Thees, H., Kantsperger M. and Eckert Ch. (2019). Local Participation in Tourism Development-Roles of Non-Tourism Related Residents of the Alpine Destination Bad Reichenhall. Sustainability, 11, 1-23.
_||_Amiri, Khatira, Masoud, Mohammad, Moradi Chadgani, Dariush, Sadeghi, Negin, Safi Esfahani, Farmarez. (2019). Designing a model of electronic empowerment in order to improve the level of participation in the regeneration of the urban decline areas of Isfahan. Journal of Fine Arts: Architecture and Urbanism, 25(2), 69-81. [In Persian]
Arnstein, S. R. (2019). A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Planning Association, 85(1), 24–34
Arnstein, S. R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. JAIP, 35(4), 224-216.
Asadi, Iraj and Saeednia, Ahmad. (2002). Planning theories and their formative contexts: from the early 20th century to the mid-1970s. Architecture and Urbanism Journal, 2(4), 103-119. [In Persian]
Bozhkova, L. Creighton, J. L. (2005). The Public Participation Handbook: Making Better Decisions through Citizen Involvement. San Francisco: Jossey-Bass.
Cayo Costa & Sugie Lee. (2019). The Evolution of Urban Spatial Structure in Brasília: Focusing on the Role of Urban Development Policies. Sustainability, 11(2), 553
Davidoff, Poul (1965) Advocacy and Pluralism in Planning, Journal of the American Institute of Planners, 31, 331–338.
Davidson, S. (1998). Spinning the wheel of Empowerment. Planning, 1262, 14-15.
Deshler, D. & Sock, D. (1985). Community Development Participation: a Concept Review of the International Literature. Paper Presented at the International League for Social Commitment in Adult Education, Ljungskile, Sweden.
Habibi, Seyed Mohsen and Saidi Rezvani, Hadi. (2005). participatory urban planning; A theoretical exploration in the conditions of Iran. Fine Arts, 15-24. [In Persian]
Hernandez, A. (2018). The Participatory Sustainability Model: A Framework for Sustainable Community Development. Journal of Environmental Planning and Management, 61(2), 288–305.
Healey, P. (2019). The Evolution of Urban Development
Hutchinson, A. C. (2009). ‘In the Public Interest’: The Responsibilities and Rights of Government Lawyers. Osgoode Hall Law Journal, 10 (7): 981-1000.
Kumar, S. (2002). Methods for community participation: a complete guide for practitioners. New Delhi: Vistaar Publications.
Mohammadzadeh, Ali, Pour Ezat, Ali Asghar, Rezayan Qiyabashi, Ahad, Pirannejad, Ali. (2019). Visualization of citizen participation with the aim of improving urban governance (case study: Tehran). Knowledge of Urbanism, 4(4), 117-135. [In Persian]
Priscoli, J. D. (2003). Participation Consensus Building and Conflict Management Training. Paris: UNESCO|IHP|WWAP.
Pirzadeh, Hossein and Javad Mahdizadeh (2007). Reforming the urban development management system in Iran based on a strategic approach. Tehran: Ministry of Roads and Urban Development. [In Persian]
Rafiyan, Mojtabi, and Maroufi, Sakineh. (2011). The role and application of communication planning approach in modern theories of urban development. Utopia, 7, 113-120. [In Persian]
Roknuddin Eftekhari, Abdul Reza and Behzad Nesab, Jan Ali. (2004). Communicative planning, a critical approach to planning theory (emphasis on rural development planning). Modares Human Sciences Quarterly, 8 (1), 1-22. [In Persian]
Rowe, G., & Frewer, L. J. (2005). A Typology of Public Engagement Mechanisms. Science Technology Human Values, 30(2), 251-290.
Saidi Rezvani, conductor. (2005). Operationalization of participatory urban planning in the conditions of Iran, the example of Mashhad's Abkoh Castle, master's thesis on urban planning, College of Fine Arts, University of Tehran. [In Persian]
Sanoff, H. (2000). Community Participation Methods in Design and Planning. New York: John Wiley & Sons, Inc.
Sarrafi, Mozafar. (1998). The necessity of transformation in the theory of Iran's development planning, conference of fifty years of planning in Iran, Tehran, Iran Economic Research Center. [In Persian]
Sharafi, Marjan, Behzadfar, Mostafi, Daneshpour, Seyed Abdul Hadi, Barakpour, Naser, Khanke, Hamidreza. (2018). Participativeness or non-
participation of people and planners? A qualitative research in the urban planning environment of Iran. Journal of Fine Arts: Architecture and Urbanism, 24(2), 29-38. [In Persian]
Sharafi, Marjan and Barakpour, Naser. (2011). Citizen participation techniques in urban planning and management, Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]
Shaghaghi, Pejman. (2014). The right to the city, revisiting the link between rights and space in the Iranian city, Haft Shahr, 49-50, 132-145. [In Persian]
Shakoi, Hossein and Hosseini, Seyyed Ali. (2002). Mechanisms of citizens' participation in the preparation of urban development plans, Modares Human Sciences Quarterly, 32, 71-98. [In Persian]
Stoker, K. and Stoker, M. (2012). The Paradox of Public Interest: How Serving Individual Superior Interests Fulfill Public Relations' Obligation to the Public Interest. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality. 27(1): 31-45.
Taghaddosi, Rana, Sharifzadegan, Mohammad Hossein. (2019). Analyzing the place of participatory urban development planning and the challenges facing it in institutionalist thought. Knowledge of Urbanization, 4(4), 37-62. [In Persian]
Thees, H., Kantsperger M. and Eckert Ch. (2019). Local Participation in Tourism Development-Roles of Non-Tourism Related Residents of the Alpine Destination Bad Reichen hall. Sustainability, 11, 1-23.
Zare, Elham, Faramarzi Asl, Mahsa, Abbasi Param, Elnaz. (2019). Investigating the role of local community participation in sustainable social development of cities (case study: Sangalaj neighborhood of Tehran). Architecture and Sustainable Urbanism, 8(1), 101-117. [In Persian]
