بررسی عوامل کالبدی مؤثر در معماری داخلی کلینیکهای دندانپزشکی با رویکرد کاهش استرس
محورهای موضوعی : معماری داخلی
نگین ارغوانی
1
(دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.)
سیده مریم مجتبوی
2
(استادیار گروه معماری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.)
مریم مجیدی
3
(دکترای تخصصی معماری)
کلید واژه: اضطراب, سلامت, معماری داخلی, کلینیک دندانپزشکی, فضای درمانی,
چکیده مقاله :
با پیشرفت جوامع و افزایش بیماری های گوناگون، توجه به مسائل روحی و روانی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. محیط های درمانی از فضاهایی هستند که حس اضطراب و استرس در آن ها به وفور دیده می شود. قرار گرفتن در محیطی ناآشنا، عدم اطلاع از فرآیند درمان، درد، تزریقات، بوهای نامطبوع و مواردی دیگر می تواند حس ناخوشایندی را در بیماران ایجاد کند. امروزه توجه به کالبد محیط درمانی و ایجاد محیطی شفابخش برای بیماران در اولویت طراحان است. هدف از این پژوهش بررسی مؤلفه های اثرگذار بر کاهش استرس در کلینیک های دندان پزشکی و ارائه راهکارهایی خاص جهت طراحی داخلی کلینیک های دندان پزشکی است که سبب ایجاد محیطی مطبوع در فرایند درمان می گردد. در این پژوهش، ابتدا دیدگاه نظریه پردازان مرتبط مورد بررسی قرار گرفته و از جمع بندی مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، مدل مفهومی پژوهش استخراج گردیده است. سپس با استفاده از پرسشنامه، نظر متخصصین و خبرگان در رابطه با مؤلفه های کالبدی مؤثر برکاهش استرس، سنجیده شد و با استفاده از نرم افزار آماریSPSS سطح ارزش مؤلفه ها محاسبه و مؤلفه ها رتبه بندی شدند. در انتها، مدل مفهومی در دو نمونۀ موردی (دندان پزشکی کلینیک ظفر و کلینیک وحدتی فر) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و نتایج به دست آمده به صورت جداول و دیاگرام ها ارائه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، مؤلفه های کالبدی محیط مانند: رنگ، هندسه در فرم و پلان، نور طبیعی و مصنوعی، صدا و موسیقی، تهویه و هوای آزاد، عناصر طبیعی و فضای سبز، بو و رایحه مطلوب، دید و منظر مطلوب، تناسبات و مقیاس می توانند با تأثیر مثبت بر سلامت بیماران به کاهش استرس آن ها کمک نموده و حتی منجر به تسریع روند بهبودی گردد و نهایتاً می تواند آثار مطلوب آن به صورت آرامش بیماران در کلینیک های دندان پزشکی مشاهده شود.
With the development of societies and the increase of various diseases, paying attention to mental and emotional issues has gained special importance. Therapeutic environments are spaces where anxiety and stress are abundantly seen. Being in an unfamiliar environment, not knowing about the treatment process, pain, injections, unpleasant smells, etc. can create an unpleasant feeling in patients. Today, paying attention to the body of the therapeutic environment and creating a healing environment for patients is the priority of designers. The purpose of this research is to investigate the factors affecting the reduction of stress in dental clinics and to provide specific solutions for the interior design of dental clinics, which creates a pleasant environment in the treatment process. In this research, firstly, the views of related theorists were examined and the conceptual model of the research was extracted from the summary of library and documentary studies. Then, by using a questionnaire, the opinions of experts and experts regarding the effective physical components of stress reduction were measured, and by using Amarispss software, the value level of the components was calculated and the components were ranked. Finally, the conceptual model was examined and analyzed in two case examples (Zafar Clinic and Vahdati Far Clinic) and the obtained results are presented in the form of tables and diagrams. According to the obtained results, the physical components of the environment such as: color, geometry and form, natural and artificial light, sound and music, ventilation and open air, natural elements and green space, desirable smell and aroma, desirable sight and view, Proportions and scale can help to reduce the stress of patients with a positive effect on their health and even lead to speeding up the healing process, and finally, its positive effects can be seen in the form of relaxation of patients in dental clinics.
فهرست منابع :
ابراهیمی، آمنه، 1392، واکاوی نقش معماری داخلی در فضاهای درمانی با رویکرد معماری شفابخش، سومین همایش ملی معماری داخلی و دکوراسیون مؤسسه آموزش عالی آزاد دانش پژوهان.
جمال آبادی، پریسا، 1399، تأثیر روانشناسی رنگ بر کودک بستری در بیمارستان، هشتمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
خسروجردی، نرجس، مکرم دوست دلخواه، حبیبه، 1391، تأملی بر الفبای طراحی در فضاهای آموزی مقطع ابتدایی، طحان.
ذاکری، سید محمد حسین، صفرپور، فاطمه، 1393، طراحی فضای انتظار مراکزدرمانی: تأثیر محیط و نحوه تعریف فضا بر ادراک کاربران، نشریه صٌفّه، دوره 24، شماره 4، 33-44.
رحیملو، ساناز، هدفی، فرزانه، 1397، بررسی مؤلفه های اثرگذار در معماری داخلی فضاهای درمانی با تأکید بر آرامش کودکان در کلینیکهای دندانپزشکی، مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 25، سال 7، 63-80.
رنجبر، فاطمه، مهدینژاد، جمالالدین، 1395، بررسی عوامل مؤثر در طراحی کلینیکهای دندانپزشکی با تأکید بر ارتقاء سلامت روان در فرآیند درمان، چهارمین کنگره بینالمللی عمران، معماری و توسعه شهری.
ساریخانی، پوریا، ابراهیمی، غلامرضا، 1395، تأثیر نور و رنگ بر میزان آسایش بیماران در محیطهای درمانی (مطالعۀ موردی بیمارستان نورافشان)، اولین همایش ملی معماری و شهرسازی (اندیشه، نظریه و روشها)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر.
شاهچراغی، آزاده، بندرآباد،علیرضا،1394، محاط در محیط کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی، انتشارات جهاد
دانشگاهی.
شریف، حمیدرضا. حبیبی، امین، محمدپور مطلق آزما، علی محمد، 1398، بهرهگیری از روانشناسی رنگ در طراحی بیمارستان، یازدهمین کنگره ملی مهندسی عمران دانشگاه شیراز، شیراز ایران.
طاهرخانی، بهنوش، ترکاشوند، عباس، 1398، بررسی عوامل کاهش استرس و اضطراب بیماران در فضاهای درمانی، چهارمین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست.
عابدینی، اعظم، 1394، مبانی طراحی لباس، انتشارات کتاب آبان.
قاسمی، حمید، 1399، مرجع پژوهش، انتشارات اندیشه آرا.
مداحی، سید مهدی، اصفهانی، عاطفه، 1399، تأثیر ویژگیهای کالبدی فضای داخلی محیطهای درمانی کودکان بر کاش استرس آنها (نمونۀ موردی: مطب دندانپزشکی)، پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و دومین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا.
مطلبی، قاسم، وجدانزاده، لادن، 1395، شناخت عوامل مؤثر درآفرینش محیطهای شفابخش، نشریه صٌفّه، دوره 26، شماره72، 25-48.
مطلبی، قاسم، وجدانزاده، لادن، 1394، تأثیر محیط کالبدی فضاهای درمانی بر کاهش استرس بیماران (بررسی نمونه موردی مطب دندانپزشکی)، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دورۀ 20، شمارۀ 2، 35-46.
مقیمی، مرضیه، دلشاد، مهسا، 1398، تأملی بر مدیریت استرس کودکان بستری متأثر از الگوی طراحی داخلی مبتنی بر مؤلفههای گرافیک محیطی در مراکز درمانی (نمونه موردی: بیمارستان کودکان 17 شهریور)، دو فصلنامۀ اندیشۀ معماری، دورۀ 3، شمارۀ 5، 171-189.
مکوند، شیده، 1391، عناصر طراحی داخلی، موسسه فرهنگی هنری زیتون سبز.
موقری، ندا، 1394، طراحی بیمارستان فوق تخصصی کودکان با رویکرد فضای بدون استرس در رشت، استاد راهنما: مهندس مهدی علیرضایی، رشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
ویلیس، دیوید، 1394، همنشینی رنگها در خانه (1000 ترکیب حرفهای برای فضاهای داخلی یک خانه)، ترجمه کوروش محمدی، انتشارات بیهق کتاب.
Ahmed Mahmoud, Naglaa Ezzat, 2021, The Impact of Architectural Psychology on the Interior Design of Psychiatric Hospitals, Lecturer At Interior Design Department, Faculty of Applied Arts - 6th of October University, Egypt.
Alhmoud, Saeed Hussein, Çağnan, Çiğdem & Faik Arcan, Enis, 2020, Improving Interior Environmental Quality Using Sustainable Design in Jordanian Hospital Bedrooms, European Journal of Sustainable Development, 9, 3, 443-456.
Armfield, JM, Heaton, LJ, Management of Fear and Anxiety in the Dental Clinic:
a Review, 2013, Australian Dental Journal, 58, 309-407.
Bonadies, v, 2009, Guided Imagery as a Therapeutic Recreation Modality to Reduce Pain and Anxiety, Therapeutic Recenteation Journal, Arlington: Second Quarte 2009, 43.
De Vos Fiona, 2006, Building a Model of Holistic Healing Environments for Children’s Hospital: Whith Implications for the Design and Management of Children’s Hospitals, PhD Thesis, The City University of New York, 297.b
Joseph, Anjali, Mahbub, Rashid, 2007, The Architecture of Safety: Hospital Design, Current Opinion in Critical Care 13, 714-719.
Lamb, D.H. & R. Plant. “Patient Anxiety in the Dentist’s Office”, in Journal of Dental Research, 51(1972), pp. 986-989.
Malkin.J , 1992, Hospital In interior Design. Vannasterand. New York.
Martin, C., “The Architecture of Hope, Maggies Cancer Caring Center”, 2010
Phiri, M, 2003, One Patient One Room- Theory and Practice: An Research Project, School of Architectur, Arts Tower, Sheffield.
www.Archline.com
_||_
References List:
Abedini, Azam, 2014, Basics of Clothing Design, Aban Kitab Publications.
Ahmed Mahmoud, Naglaa Ezzat, 2021, The Impact of Architectural Psychology on the Interior Design of Psychiatric Hospitals, Lecturer At Interior Design Department, Faculty of Applied Arts 6th of October University, Egypt.
Alhmoud, Saeed Hussein, Çağnan, Çiğdem & Faik Arcan, Enis, 2020, Improving Interior Environmental Quality Using Sustainable Design in Jordanian Hospital Bedrooms, European Journal of Sustainable Development, 9, 3, 443-456.
Armfield, JM, Heaton, LJ, Management of fear and anxiety in the dental clinic:
a review, 2013, Australian Dental Journal, 58, 309-407.
Bonadies, v, 2009, Guided Imagery as a Therapeutic Recreation Modality to Reduce Pain and Anxiety, Therapeutic Recenteation Journal, Arlington: Second Quarte 2009, 43.
De Vos Fiona, 2006, Building a Model of Holistic Healing Environments for Children’s Hospital: Whith Implications for the Design and Management of Children’s Hospitals, PhD Thesis, The City University of New York, 297.b
Ebrahimi, Amene, 2013, Analysis of the role of interior architecture in healing spaces with the approach of healing architecture, the third national conference of interior architecture and decoration of Azad Daneshpohan Institute of Higher Education.
Ghasemi, Hamid, 2019, Research Reference, Andisheh Ara Publications.
Jamal-Abadi, Parisa, 2019, the effect of color psychology on hospitalized children, the 8th National Conference on Sustainable Development in Educational Sciences and Psychology, Social and Cultural Studies.
Joseph, Anjali, Mahbub, Rashid, 2007, the Architecture of Safety: Hospital Design, Current Opinion in Critical Care 13, 714-719.
Khosrojerdi, Narjes, Mokaram-Doste-Delkhah, Habibe, 2013, a reflection on the design alphabet in the learning spaces of the primary level, Tahan.
Lamb, D.H. & R. Plant. “Patient Anxiety in the Dentist’s Office”, in Journal of Dental Research, 51(1972), pp. 986-989.
Madahi, Seyed Mehdi, Esfahani, Atefeh, 2019, the effect of the physical characteristics of the indoor space of children's treatment environments on their stress (case example: dental office), the fifth international research conference in science and engineering and the second International Congress on Civil Engineering, Architecture and Urban Planning of Asia.
Makvand, Shideh, 2013, elements of interior design, Zeitoun Sabz Cultural and Art Institute.
Malkin.J , 1992, Hospital In interior Design. Vannasterand. New York.
Martin, C., “The Architecture of Hope, Maggies Cancer Caring Center”, 2010
Motalebi, Qasem, Vojdanzadeh, Laden, 2015, Knowing the effective factors in creating healing environments, Sofah Magazine, Volume 26, Number 72, 25-48.
Motalebi, Qasem, Vojanzadeh, Laden, 2014, the effect of the physical environment of therapeutic spaces on reducing patients' stress (a case study of a dental office), Journal of Fine Arts - Architecture and Urbanism, Volume 20, Number 2, 35-46.
Moghimi, Marzieh, Delshad, Mahsa, 2018, a reflection on the stress management of hospitalized children affected by the interior design model based on the environmental graphic components in medical centers (case example: Children's Hospital 17th of Shahrivar), two quarters of Architectural Thought, period 3, no. 5, 171-189.
Movaghari, Neda, 2014, Designning a superspecialized children's hospital with a stress-free environment approach in Rasht, supervisor: Dr. Mehdi Alirezaei, Rasht, Islamic Azad University, Rasht branch.
Phiri, M, 2003, One Patient One Room- Theory and Practice: An Research Project, School of Architectur, Arts Tower, Sheffield.
Rahimlou, Sanaz, Hadafi, Farzaneh, 2017, investigation of the effective components in the interior architecture of therapeutic spaces with an emphasis on children's relaxation in dental clinics, Haft Hesar Environmental Studies, No. 25, Year 7, 63-80.
Ranjbar, Fatemeh, Mehdi-Nejad, Jamal-Din, 2015, investigation of effective factors in the design of dental clinics with an emphasis on promoting mental health in the treatment process, 4th International Congress on Civil Engineering, Architecture and Urban Development.
Sarikhani, Pouria, Ebrahimi, Gholamreza, 2015, The effect of light and color on the level of comfort of patients in medical environments (case study of Nourafshan Hospital), the first national conference on architecture and urban planning (thought, theory and methods), Islamic Azad University, Malayer.
Shahcheraghi, Azadeh, Bandarabadi, Alireza, 2014, surrounded by the environment, the application of environmental psychology in architecture and urban planning, Jihad University Press.
Sharif, Hamidreza. Habibi, Amin, Mohammad-pour-Mutlaq-Azma, Ali Mohammad, 2018, using color psychology in hospital design, 11th National Congress of Civil Engineering, Shiraz University, Shiraz, Iran.
Taherkhani, Behnoosh, Turkashvand, Abbas, 2018, investigation of factors to reduce patients' stress and anxiety in therapeutic spaces, the fourth international conference on modern researches in civil engineering, architecture, urban management and environment.
Willis, David, 2014, The combination of colors in the house (1000 professional combinations for the interior spaces of a house), translated by Korosh Mohammadi, Beyhaq Kitab Publications.
Zakeri, Seyyed Mohammad-Hossein, Safarpour, Fatemeh, 2013, Designning the waiting space of medical centers: the effect of the environment and how to define the space on the perception of users, Saffa Magazine, Volume 24, Number 4, 33-44.
www.Archline.com
