تدوین مدل ساختاری هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی
محورهای موضوعی : تحولات اجتماعینبی اله مطلّبی 1 , محمدرحیم نجف زاده 2 , جعفر برقی مقدم 3 , حمید جنانی 4
1 - دانشجوی دکتری، گروه تربیت بدنی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار مدیریت ورزشی، گروه تربیت بدنی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - استادیار مدیریت ورزشی، گروه تربیت بدنی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
4 - استادیار مدیریت ورزشی، گروه تربیت بدنی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: هویت ورزشی, تکواندوکاران, آذربایجان غربی,
چکیده مقاله :
هویت ورزشی نوعی هویت اجتماعی است که از تعلق گروهی از ورزشکاران به رشته خاص حکایت دارد. هویت های ورزشی جزء ارزشمندی از احساس فرد هستند . هویت ورزشی قوی می تواند موجب انگیزش و نظم لازم جهت حضور مداوم ورزشکار در تمرین ها و همچنین موفقیت در سطوح عالی ورزشی شود.هدف پژوهش حاضر تدوین مدل ساختاری هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی بود. جامعۀ آماری شامل ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی با سابقۀ حداقل 2 سال فعالیت در لیگ استانی است، که بر اساس آمار مستند اداره کل ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی شامل 2100 نفر شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 324 محاسبه و بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده گزینش شد. ابزار جمع اوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است که بر اساس معیار فورنل و لارکر روایی واگرا پرسشنامهها مورد تایید قرار گرفت؛ همچنین پایایی ترکیبی (ضریب دیلون– گلداشتاین) قابل قبول بود. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار اسپیاساس و اسمارت پی الاس استفاده شد. نتایج نشان داد که تاثیرهویتیابی با تیم ورزشی(با ضریب رگرسیونی 30/0 و نسبت بحرانی 48/18) ، هویت فنی ورزشی(با ضریب رگرسیونی 36/0 و نسبت بحرانی 00/2 ، هویت اجتماعی ورزشی(با ضریب رگرسیونی27/0 و نسبت بحرانی 22/19) و هویت اخلاقی ورزشی( ضریب رگرسیونی 30/0 و نسبت بحرانی 38/2)که خارج از بازۀ 96/1± قرار دارند و همچنین بنابر کسب سطح معناداری کوچکتر از 05/0، بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی مثبت و معنا دار است. ضریب GOF، حاکی از برازش کلی قوی مدل میباشد.
Sports identity is a type of social identity that refers to the belonging of a group of athletes to a specific discipline. Sports identities are a valuable part of a person's feeling. A strong sports identity can cause the motivation and discipline necessary for an athlete's continuous attendance in training as well as success at high levels of sports. The statistical population includes taekwondo athletes of West Azarbaijan province with at least 2 years of experience in the provincial league, which included 2100 people based on the documented statistics of the General Directorate of Sports and Youth of West Azarbaijan province. The sample size was calculated based on Cochran's 324 formula and selected based on simple random sampling. questionnaire was confirmed based on the criteria of Fornell and Larcker, the divergent validity of the questionnaires; Also, composite reliability (Dillon-Goldstein coefficient) was acceptable. SPSS and SmartPLS software were used for data analysis. The results showed that the effect of identification with the sports team (with a regression coefficient of 0.30 and a critical ratio of 18.48), technical sports identity (with a regression coefficient of 0.36 and a critical ratio of 2.00), social sports identity (with a regression coefficient of 27 0.0 and critical ratio 19.22) and sports moral identity (regression coefficient 0.30 and critical ratio 2.38) which are outside the range of ±1.96 and also due to obtaining a significance level smaller than 0.05 , is positive and significant on sports identity in taekwondo athletes of West Azarbaijan province.
Journal of Socio-Cultural Changes Vol. 22, No. 79, Winter 2024
Development of a structural model of sports identity in taekwondo athletes of West Azerbaijan province
Nabi llah Mutallebi1, Mohammad Rahim Najafzadeh*2, Jafar Barghi Moghadam3, Hamid Jananii4
(Received date: 2023/00/00 - Accepted date: 2023/00/00)
Abstract:
Sports identity is a type of social identity that refers to the belonging of a group of athletes to a specific discipline. Sports identities are a valuable part of a person's feeling. A strong sports identity can cause the motivation and discipline necessary for an athlete's continuous attendance in training as well as success at high levels of sports. The statistical population includes taekwondo athletes of West Azarbaijan province with at least 2 years of experience in the provincial league, which included 2100 people based on the documented statistics of the General Directorate of Sports and Youth of West Azarbaijan province. The sample size was calculated based on Cochran's 324 formula and selected based on simple random sampling. The data collection tool was a researcher-made questionnaire, which was confirmed based on the criteria of Fornell and Larcker, the divergent validity of the questionnaires; Also, composite reliability (Dillon-Goldstein coefficient) was acceptable. SPSS and SmartPLS software were used for data analysis. The results showed that the effect of identification with the sports team (with a regression coefficient of 0.30 and a critical ratio of 18.48) , technical sports identity (with a regression coefficient of 0.36 and a critical ratio of 2.00) , social sports identity (with a regression coefficient of 27 0.0 and critical ratio 19.22) and sports moral identity (regression coefficient 0.30 and critical ratio 2.38) which are outside the range of ±1.96 and also due to obtaining a significance level smaller than 0.05 , is positive and significant on sports identity in taekwondo athletes of West Azarbaijan province. The GOF coefficient indicates a strong general fit of the model.
PhD student in physical education, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
Community Verified icon
Key words: sports identity, taekwondo players, West Azerbaijan
تدوین مدل ساختاری هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی
نبی اله مطلّبی5، محمدرحیم نجف زاده*6، جعفر برقی مقدم7، حمید جنانی8
(تاریخ دریافت: 00/00/1402 - تاریخ پذیرش: 00/00/1402)
چکیده:
هویت ورزشی نوعی هویت اجتماعی است که از تعلق گروهی از ورزشکاران به رشته خاص حکایت دارد. هویت‌های ورزشی جزء ارزشمندی از احساس فرد هستند. هویت ورزشی قوی میتواند موجب انگیزش و نظم لازم جهت حضور مداوم ورزشکار در تمرین‌ها و همچنین موفقیت در سطوح عالی ورزشی شود. هدف پژوهش حاضر تدوین مدل ساختاری هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی بود. جامعۀ آماری شامل ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی با سابقۀ حداقل 2 سال فعالیت در لیگ استانی است، که بر اساس آمار مستند اداره کل ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی شامل 2100 نفر شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 324 محاسبه و بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده گزینش شد. ابزار جمع اوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است که بر اساس معیار فورنل و لارکر روایی واگرا پرسشنامهها مورد تایید قرار گرفت؛ همچنین پایایی ترکیبی (ضریب دیلون– گلداشتاین) قابل قبول بود. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار اسپیاساس و اسمارت پی الاس استفاده شد. نتایج نشان داد که تاثیرهویتیابی با تیم ورزشی (با ضریب رگرسیونی 30/0 و نسبت بحرانی 48/18)، هویت فنی ورزشی (با ضریب رگرسیونی 36/0 و نسبت بحرانی 00/2 ، هویت اجتماعی ورزشی (با ضریب رگرسیونی27/0 و نسبت بحرانی 22/19) و هویت اخلاقی ورزشی (ضریب رگرسیونی 30/0 و نسبت بحرانی 38/2) که خارج از بازۀ 96/1± قرار دارند و همچنین بنابر کسب سطح معناداری کوچکتر از 05/0، بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی مثبت و معنا دار است. ضریب GOF، حاکی از برازش کلی قوی مدل میباشد.
واژگان کلیدی: هویت ورزشی، تکواندوکاران، آذربایجان غربی
مقدمه
مفهوم هویت از دهه 1990 به بعد مورد توجه جامعه روانشناسی ورزش قرار گرفت (ابنک9 و دیگران، ۲۰۲۰) . هویت ورزشی10 بخش مهمی‌از فرهنگ ورزشی است که با مؤلفه‌های متعددی از نحوه ارتباط یک فرد با ورزش خود مرتبط است (ادیسون11 و دیگران، ۲۰۲۱) . اشاره شده است که ورزشکاران با هویت ورزشی قوی اهداف ورزشی خاصی را تعیین میکنند. تعیین هدف به آنها انگیزه ادامه تمرینات را میدهد و به آنها کمک میکند تا خود را به عنوان ورزشکار معرفی کنند (پوچر و تاممینن12، ۲۰۱۷) . هویت ورزشی یک نقش اجتماعی است که تحت تأثیر والدین/ سرپرستان، دوستان، هم تیمی‌ها و مربیان قرار می‌گیرد (کندی13، ۲۰۲۱) .
بر اساس شرایط، افراد ممکن است هویت خود را در طول زمان در پاسخ به نقش و نیازهای مرتبط با وظیفهشان تغییر دهند و همچنین تعیین کنند که چگونه باید در یک موقعیت خاص احساس یا رفتار کنند (ون رنس14 و دیگران، ۲۰۱۹) . بر اساس این گزاره‌ها، جونز و مک ایون15 (2000) مدل ابعاد چندگانه هویت را توسعه دادند که چارچوبی را برای مطالعه هویت ورزشکاران حرفهای دوگانه از دیدگاه چند بعدی ارائه میدهد. بر اساس این مدل، هر بعد از هویت نیاز به بررسی در رابطه با سایر ابعاد هویت دارد. این مدل ابعاد هویت را به عنوان حلقه‌های به هم پیوسته نشان میدهد، که نشان میدهد چگونه «هیچ بُعدی را نمی‌توان به تنهایی درک کرد و فقط در رابطه با ابعاد دیگر قابل درک است». (البزا16 و دیگران، ۲۰۲۲) .
هویت توسط اریکسون17 (1968) به عنوان فرایند سازمانی تعریف شده است که نحوۀ عملکرد افراد و رفتارشان با جهان اطراف آنها را به هم متصل میکند. با گسترش مفهوم هویت ورزشی، برور و همکاران18 (1990) مقیاس سنجش هویت ورزشی را برای ارزیابی قدرت و اختصاصی بودن نقش ورزشی توسعه دادند. بررسیهای بعدی ساختار هویت ورزشی و مقیاس سنجش هویت ورزشی سه عامل ویژه از هویت ورزشی را شناسایی کرد: هویت اجتماعی19، منحصربه‌فرد بودن20 و تأثیرپذیری منفی21. هویت اجتماعی درجهای است که ورزشکار خودش را به عنوان یک ورزشکار در چشم دیگران میبیند. منحصر بودن درجهای است که هویت ورزشی افراد خود پنداری دیگران را شامل میشود که منجر به خود انگارة منحصر به فرد به عنوان یک ورزشکار میشود. تأثیرپذیری منفی اندازه‌ای است که افراد از عملکرد ضعیف یا عدم توانایی برای انجام نقش ورزشیشان نگران‌اند. اگرچه مقیاس سنجش هویت ورزشی میتواند برای ایجاد خرده مقیاسهای هویت ورزشی استفاده شود، محققان هنوز ساختار هویت ورزشی را بررسی میکنند. افراد خود هویتی چندبعدی دارند که نحوهی مشاهدۀ خودشان در موقعیتهای متفاوت را هدایت، گسترش و توسعه میدهد. هویت ورزشی به حدودی که افراد در زندگیشان، نقش ورزشیشان را میشناسند و به حدودی که آنها خودشان را به عنوان ورزشکار میبینند اشاره دارد بنابراین افرادی که دارای سطح بالای هویت ورزشی هستند اطلاعات را از دیدگاه ورزشکار تفسیر میکنند (برور و همکاران، 2012) .
هویت ورزشي قوی مي‌تواند انگیزش مورد نیاز جهت حضور مداوم و منظم ورزشكار در تمرینات و همچنین موفقیت در سطوح عالی ورزشي را منجر شود این امر مي‌تواند مبین این موضوع باشد که هویت ورزشي قوی، دارای تأثیرات مثبت در عملكرد و موفقیت ورزشي، سالمي، آمادگي و عزت نفس ورزشكار است (صفایی و همکاران، 1400). هویت‌های ورزشی جزء ارزشمندی از احساس فرد هستند اما خطراتی نیز به همراه دارند. هنگامی‌که ورزشکاران دارای هویت‌های ورزشی قوی، با پایان ناگهانی حرفهای (مثلاً آسیب دیدگی) مواجه میشوند، تمایل دارند از هویت ورزشی خود جدا شوند و احساس فقدان همراهی را تجربه میکنند که خطر افسردگی را افزایش میدهد (گراوپنسپرگر22 و دیگران، ۲۰۲۰) .
هویت ورزشی نوعی هویت اجتماعی است که از تعلق گروهی از ورزشکاران به رشته خاص حکایت دارد؛ ازاینرو، پیروزی تیمهای ورزشی یا ورزشکاران در سطوح جهانی و ملی، بازنمایی هویت اجتماعی و ملی و ورزشی نیز است (پالرمو و رانکرت23، ۲۰۱۹) . ماهیت ورزش پدیدهای اجتماعی بوده که مشارکت و همکاری در آن تعیین کننده است؛ شبکه اجتماعی تشکیل شده بین ورزشکاران در تیم موجب گسترش حس تعلق اجتماعی و همزادپنداری بین آنها میشود. درواقع ورزشکار خودش را از لحاظ اجتماعی و فرهنگی به جمع و موفقیتها و شکستهایشان وابسته میداند و نیز موجب ارزیابی مثبت درقبال گروه یا تیم شده و ایجاد دلبستگی میکند. درنهایت، هماهنگی در رفتارها و مشارکت جدی و فعال را به نفع گروه به همراه دارد (ویمنت24 و دیگران، ۲۰۱۹) .
چزلاک25 (2004) در بررسی و تحقیقات جامع، هویت ورزشی را شامل مؤلفه‌های بیرونی و درونی میداند. مؤلفه‌های بیرونی هویت ورزشی شامل انحصارگرایی و هویت اجتماعی بوده که به واسطه گروههای درون جامعه (خانواده، دوستان، مربیان، معلمان) و زمینهها (تحصیل، ورزش، مذهب) ، با میزان تأثیر جامعه بر فرد مرتبط هستند. مؤلفه‌های درونی از هویت خود و تأثیرپذیری منفی و تأثیرپذیری مثبت تشکیل شده است و به درجه تأثیرپذیری ادراکات فردی، مانند ارزیابی و تفسیر نقش ورزشکاری اطلاق میشود. هویت ورزشی قوی میتواند موجب انگیزش و نظم لازم جهت حضور مداوم ورزشکار در تمرین‌ها و همچنین موفقیت در سطوح عالی ورزشی شود. این امر مبین آن است که هویت ورزشی قوی، دارای تأثیرهای مثبت بر عملکرد ورزشی، سلامت، آمادگی و عزتنفس ورزشکار است. همچنین هویت ورزشی بیشتر، سطوح بهتری از تصمیمگیری شغلی و خودکارآمدی و خوشبینی را در آینده برای ورزشکار به همراه دارد (هوارد و بورگلا26، ۲۰۱۸) . در این راستا، گودرزی و سورکیلا27 (2020) شاخصهای اصلی هویت ورزشکاران را در سه بُعد هویت دوگانه، هویت متغیر و هویت ورزشی مدلسازی کردند. خواجه افلاطون و همکاران (۱۳۹۹) چهار دستۀ عوامل تیمی، فنی، فردی و خانوادگی- دوستان را شناسایی و نشان دادند که تمامی‌عوامل شناسایی شده بر هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی تأثیری معنادار دارد. در این میان، میزان تأثیر عوامل فردی در جهت هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی بیش از سایر عوامل است.
هویت نشان دهنده خود طبقه‌بندی فرد به نقشی خاص است. در واقع هویت ورزشی باعث میشود که ورزشکار به دلیل قبول نقش ورزشکاری در جامعه قوانین شخصی و استانداردهای رفتاری خاص را برای مانند ورزش اتخاد کند. لذا این امر باعث میشود ورزشکار نسبت به استانداردهای رفتاری خود تعهد داشته باشد و این تعهد منجر به‌ایجاد هویت در ورزشکار میشود که میتواند جنبههای مثبت و منفی را بهمراه داشته باشد. وقتی که ورزشکار بتواند در چارچوب آن استانداردها فعالیت کند، احساسات مثبت را ایجاد میکند و وقتی نتواند به آن استانداردها پایبند باشد میتواند احساسات منفی ایجاد کند. از سوی دیگر، با توجه به‌اینکه برای ورزشکاران داخل کشور همچنان الگویی مشخصی از هویت ورزشی با توجه به شرایط روحی و روانی و فرهنگی ورزشکاران ایرانی وجود ندارد از یکسو یک خلاء تحقیقاتی در حوزۀ آکادمیک احساس میشود و از سوی دیگر این ابهام در رابطه با ورزشکاران و به ویژه ورزشکاران رشتۀ تکواندو به عنوان یک رشتۀ ورزشی پرفشار و پرتنش همچنان باقی مانده است که هویت این ورزشکاران تا چه اندازه است. چه عواملی می‌توانند به عنوان شاخصهای هویتی در ایجاد هویت ورزشکاران موثر باشند و ورزشکاران را به عنوان یک فرد ورزشکار در جنبههای مختلف زندگی و جامعه به عنوان یک ورزشکار نشان دهد. لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به‌این سوال است که مدل هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی چگونه است؟
روششناسی پژوهش:
پژوهش حاضر پژوهشي توصيفي از نوع همبستگی و مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری است و از لحاظ هدف نیز جزء تحقیقات کاربردی محسوب میشود. دادههای این تحقیق به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه از روایی همگرا و برای بررسی روایی واگرا از معیار فورنل و لاکر استفاده شد.
جامعۀ آماری این تحقیق را تمامی‌ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی که سابقۀ حداقل 2 سال فعالیت در لیگ استانی را دارند، تشکیل داد که بر اساس امار مستند اداره ورزش و جوانان استان اذربایجان غربی در سال (1401) برابر با2100 نفر است. تعداد نمونۀ آماری بر اساس فرمول کوکران برابر با 324 نفر و به صورت تصادفی ساده در نظر گرفته شد. در این تحقیق از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که شامل 32 سوال بود که شرکت کنندگان از طریق لیکرت 5 درجهای از 1 (کاملاً مخالفم) تا 5 (کاملاً موافقم) به گویهها پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل دادههای توصیفی از روش آماری توصیفی استفاده شد و از این طریق فراوانی، درصد، محاسبه شد. جهت تعیین طبیعی بودن توزیع دادهها از شاخص چولگی و کشیدگی و مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار اسپیاساس و اسمارت پی الاس نسخۀ 3 استفاده شد.
یافتههای پژوهش:
از لحاظ ویژگیهای جمعیتشناختی از نظر وضعیت سنی بیشترین فراوانی به تعداد 138 نفر به دامنۀ سنی 20 تا 25 سال و کمترین فراوانی به تعداد 34 نفر به دامنۀ سنی بالاتر از 35 سال تعلق داشت. از لحاظ وضعیت جنسیت، از بین افراد نمونه تعداد 114 نفر زن (حدود 38 درصد) و تعداد 210 نفر مرد (حدود 62 درصد) متاهل بودند. از لحاظ وضعیت تحصیلی، بیشترین فراوانی به تعداد 259 نفر دارای مدرک کارشناسی و کمترین فراوانی به تعداد 4 نفر دکتری بودند.
براین اساس طبق جدول یک میتوان مشاهده کرد که پرسشنامههای تحقیق به ترتیب دارای واریانس 52/0، 64/0، 73/0، 58/0، و 63/0 میباشد و از وضعیت مطلوبی برخوردار میباشد. همچنین، پایایی ترکیبی (ضریب دیلون – گلداشتاین) نیز به ترتیب 76/0، 84/0، 89/0، 89/0 و 84/0 به دست آمد که از ملاک 70/0 بالاتر میباشد که نشان دهندۀ قابل قبول بودن آن میباشد. همچنین، پایایی پرسشنامهها نیز به ترتیب 73/0، 72/0، 81/0، 86/0 و 71/0 به دست آمد که حاکی از مطلوب بودن آنها میباشد.
جدول (1) وضعیت روایی همگرا و پایایی پرسشنامهها
سازهها | آلفای کرونباخ | rho_A | پایایی ترکیبی | میانگین واریانس مستخرج (AVE) |
هویت اجتماعی ورزشی | 739/0 | 551/0 | 764/0 | 521/0 |
هویت اخلاقی | 727/0 | 728/0 | 846/0 | 647/0 |
هویت فنی ورزشی | 817/0 | 820/0 | 891/0 | 732/0 |
هویت ورزشی | 864/0 | 871/0 | 892/0 | 582/0 |
هویت یابی با تیم ورزشی | 718/0 | 719/0 | 841/0 | 639/0 |
همچنین برای بررسی برازش مدل از شاخص GOF استفاده میشود. برای بدست آوردن برازش مدل در ابتدا باید مقدار اشتراکی متغیر وابسته (هویت ورزشی) را (582/0) و سپس مقدار ضریب تعیین متغیر وابسته (هویت ورزشی) (975/0) را در نظر گرفت و سپس این مقادیر را در فرمول زیر گذاشت.
GOF=
GOF=
GOF=
GOF=0.752
در نتیجه مقدار شاخص GOF برابر است با 752/0 که‌این عدد با توجه به سه مقدار 01/0، 25/0، و 41/0 به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF، حاکی از برازش کلی قوی میباشد.
نتایج جدول دو وزنهای رگرسیونی استاندارد شده مدل را نشان میدهد. براساس نتایج، میتوان گفت با توجه به ضریب رگرسیونی 24/0 و نسبت بحرانی 85/12 که خارج از بازۀ 96/1± قرار دارد (بر اساس قاعده خطاي پنج درصد در ناحیه رد فرض صفر براي مقادیر خارج بازه 96/1 تا 96/1- هر پارامتر مدل) و همچنین سطح معناداری کوچکتر از 05/0 هویتیابی با تیم ورزشی بر هویت ورزشی ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. همچنین، هویت فنی ورزشی با ضریب رگرسیونی 49/0 و نسبت بحرانی 58/26 که خارج از بازۀ 96/1± قرار دارد (بر اساس قاعده خطاي پنج درصد در ناحیه رد فرض صفر براي مقادیر خارج بازه 96/1 تا 96/1- هر پارامتر مدل) و همچنین سطح معناداری کوچکتر از 05/0 بر هویت ورزشی ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. علاوه بر این، هویت اجتماعی ورزشی با ضریب رگرسیونی 19/0 و نسبت بحرانی 33/9 که خارج از بازۀ 96/1± قرار دارد (بر اساس قاعده خطاي پنج درصد در ناحیه رد فرض صفر براي مقادیر خارج بازه 96/1 تا 96/1- هر پارامتر مدل) و همچنین سطح معناداری کوچکتر از 05/0 بر هویت ورزشی ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. هویت اخلاقی نیز با ضریب رگرسیونی 20/0 و نسبت بحرانی 72/9 و همچنین سطح معناداری کوچکتر از 05/0 بر هویت ورزشی ورزشکاران تکواندوکار استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد.
جدول (2) ضرایب رگرسیونی
متغیرهای تحقیق | ضرایب رگرسیونی | آمارۀ تی | سطح معنیداری | نتیجه |
هویتیابی با تیم ورزشی ---˂ هویت ورزشی | 249/0 | 853/12 | 001/0 | تایید |
هویت فنی ورزشی ---˂ هویت ورزشی | 495/0 | 582/26 | 001/0 | تایید |
هویت اجتماعی ورزشی ---˂ هویت ورزشی | 194/0 | 336/9 | 001/0 | تایید |
هویت اخلاقی ---˂ هویت ورزشی | 200/0 | 728/9 | 001/0 | تایید |
شکل 1: مدل در حالت تخمین ضرايب استاندارد
شکل 1: مدل در حالت تخمین ضرايب استاندارد
شکل (2) مدل برآورد آمارۀ تی
بحث و نتیجهگیري:
هدف کلی پژوهش حاضر مدلسازی عوامل موثر بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی بود.
یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که هویتیابی با تیم ورزشی بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. ساتن و همکاران (2001) اذعان داشتند که هویت تیمی‌تحت تاثیر تعهد شخصی فرد و درگیری احساسی و وابستگی عاطفی وی با یک تیم ورزشی است که جنبههای روانشناختی و رفتاری را در هم میآمیزد. هویتیابی با تیم ورزشی به عنوان سطح ارتباط روانشناختی یک فرد با یک نهاد ورزشی یا تیم تعریف میشود (کلارک28 و دیگران، ۲۰۲۲) . به اعتقاد وان (2001) شروع هویتیابی تیمی‌به عنوان لحظهای است که یک فرد این شناخت را ایجاد میکند که از یک تیم حمایت و پیروی میکند. لاک29 و همکاران (2014) عوامل مختلفی را برای توسعه هویتیابی با تیم ورزشی در افراد بر شمرده است، مانند مکان تیم، تاریخچه، ورزشکاران در تیم، یا سایر سازه‌هایی که افراد نیز با آنها هویت میشوند. هویت نشان دهنده خود طبقه بندی فرد به نقشی خاص است. این فرآیند به توسعه قوانین شخصی و استانداردهای رفتار با یک رفتار خاص، مانند ورزش کمک میکند. به‌این ترتیب، مکانیسم مرکزی که رفتار را حفظ میکند، به یک دستورالعمل حول استاندارد هویت تبدیل میشود. هویت ورزشی به درجهای اشاره دارد که یک فرد خود را به عنوان یک "ورزشکار" یا کسی که برای ورزش ارزش قائل است و به طور منظم درگیر آن است، شناسایی میکند (ستراچان و دیگران، ۲۰۱۳) . اختلاف بین هویت ورزشی فرد و موقعیت فعلی (به عنوان مثال، عدم فعالیت بدنی) میتواند احساسات منفی ایجاد کند، که برای ایجاد انگیزه در فرد برای از بین بردن شکاف بین رفتار فعلی و استاندارد هویت مطلوب است (برکه، ۲۰۱۶) . در اصل، هویت یک سیستم خودتنظیمی‌بازتابی از تداوم/ثبات رفتاری است. هویت ورزش به دلیل رابطه متقابل بین هویت‌های نقش و رفتار به عنوان یک سازه مهم برای ارتقای ورزش ظاهر شده است (لو و دیگران، ۲۰۲۱) . در این راستا، گودرزی و سورکیلا (۲۰۲۰) شاخصهای اصلی هویت ورزشکاران را در سه بُعد هویت دوگانه، هویت متغیر و هویت ورزشی مدلسازی کردند. خواجه افلاطون (۱۳۹۹) چهار دستۀ عوامل تیمی، فنی، فردی و خانوادگی- دوستان را شناسایی و نشان دادند که تمامی‌عوامل شناسایی شده بر هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی تأثیری معنادار دارد. بنابراین، یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق گودرزی و سورکیلا (2020) و خواجه افلاطون (۱۳۹۹) همسو است.
نتایج دیگر این تحقیق نشان داد که هویت فنی ورزشی بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. هویت حرفهای ابزاری راهبردی برای رسیدن به هدفها و چشماندازهاست. هویت حرفهای مربوط به تجربهها و ایدههایی است که اعضا به طور کلی از سازمان دارند (حول و کلوک30، ۲۰۱۵) . هویت حرفهای رابطهای شناختی است و از نظر آنها این رابطه زمانی ایجاد میشود که فرد در جایگاه فردی ویژگیهایی مشابه با افراد موجود در سازمان داشته باشد. هویت حرفهای مفهومی‌است که برای توصیف رابطۀ فرد با محیط شغلی خود به کار میرود (خواجه افلاطون و همکاران، 1399). بر این اساس، چنین به نظر میرسد که از دیدگاه تکواندوکاران استان آذربایجان غربی به دلیل رابطهای که آنها با شغلشان یعنی تکواندو برقرار کردهاند و خودشان را به عنوان یک تکواندوکار هم سطح با سایر تکواندوکاران قرار میدهند و از این طریق منجر به بهبود هویت ورزشیشان میشوند. از طرفی، برور و همکاران هویتی فردی یا به عبارتی دیگر منحصر بودن را درجهای میداند که هویت ورزشی افراد خود پنداری دیگران را شامل میشود که منجر به خود انگارة منحصربه‌فرد به عنوان یک ورزشکار میشود. در این راستا، گودرزی و سورکیلا (2020) شاخصهای اصلی هویت ورزشکاران را در سه بُعد هویت دوگانه، هویت متغیر و هویت ورزشی مدلسازی کردند. خواجه افلاطون (۱۳۹۹) چهار دستۀ عوامل تیمی، فنی، فردی و خانوادگی- دوستان را شناسایی و نشان دادند که تمامی‌عوامل شناسایی شده بر هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی تأثیری معنادار دارد. بنابراین، یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق گودرزی و سورکیلا (2020) و خواجه افلاطون (۱۳۹۹) همسو است.
نتایج دیگر این تحقیق نشان داد که هویت اجتماعی ورزشی بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. از دیدگاه برور و همکاران (1993) هویت اجتماعی درجهای است که ورزشکار خودش را به عنوان یک ورزشکار در چشم دیگران میبیند. ماهیت ورزش پدیدهای اجتماعی بوده که مشارکت و همکاری در آن تعیین کننده است؛ شبکه اجتماعی تشکیل شده بین ورزشکاران در تیم موجب گسترش حس تعلق اجتماعی و همزادپنداری بین آنها میشود. درواقع ورزشکار خودش را از لحاظ اجتماعی و فرهنگی به جمع و موفقیتها و شکستهایشان وابسته میداند و نیز موجب ارزیابی مثبت درقبال گروه یا تیم شده و ایجاد دلبستگی میکند. درنهایت، هماهنگی در رفتارها و مشارکت جدی و فعال را به نفع گروه به همراه دارد (ویمنت31 و دیگران، ۲۰۱۹) . هویت ورزشی نوعی هویت اجتماعی است که از تعلق گروهی از ورزشکاران به رشته خاص حکایت دارد؛ ازاینرو، پیروزی تیمهای ورزشی یا ورزشکاران در سطوح جهانی و ملی، بازنمایی هویت اجتماعی و ملی و ورزشی نیز است (پالرمو و رانکرت32، ۲۰۱۹) . بر این اساس، تکواندوکاران شرکت کننده نیز در این تحقیق نسبت به‌این امر و مقولۀ تعلق اجتماعی ورزشکاران نسبت به شرایط و موقعیت اجتماعی توجه ویزهای دارند و از دیدگاه آنها توجه به‌این امر میتواند هویت ورزشی آنها را بهبود بخشد. در این راستا، گودرزی و سورکیلا (2020) شاخصهای اصلی هویت ورزشکاران را در سه بُعد هویت دوگانه، هویت متغیر و هویت ورزشی مدلسازی کردند. خواجه افلاطون (۱۳۹۹) چهار دستۀ عوامل تیمی، فنی، فردی و خانوادگی- دوستان را شناسایی و نشان دادند که تمامی‌عوامل شناسایی شده بر هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی تأثیری معنادار دارد. بنابراین، یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق گودرزی و سورکیلا (2020) و خواجه افلاطون (۱۳۹۹) همسو است.
در نهایت، یافتههای دیگر این تحقیق نشان داد که هویت اخلاقی ورزشی بر هویت ورزشی در تکواندوکاران استان آذربایجان غربی تاثیر مثبت معناداری دارد. در تبیین این یافته میتوان چنین اذعان داشت که ضرورت اخلاقی بودن ورزش، نتیجه مستقیم قوانین و مقررات ورزشی نیست. هنگامی‌که از واژههایی مانند بازی جوانمردانه، بازی منصفانه و یا گذشت و ایثار و رعایت اصول و ارزشهای اخلاقی و انسانی در بازیها و مسابقات ورزشی سخن به میان میآید، در حقیقت توجه به روح قوانین است و نه خود قوانین. در واقع از دیدگاه شرکت کنندگان در این تحقیق هر چه ورزشکاران در شرایط مسابقه و محیط ورزشی به مسائل اخلاقی توجه بیشتری داشته باشند و از طرفی دیگر نسبت به مسئولیتهای اجتماعیشان در قبال افراد و گروههای مختلف جامعه توجه بیشتری داشته باشند این امر میتواند منجر به بهبود هویت ورزشی ورزشکاران شود. در این راستا، گودرزی و سورکیلا (2020) شاخصهای اصلی هویت ورزشکاران را در سه بُعد هویت دوگانه، هویت متغیر و هویت ورزشی مدلسازی کردند. خواجه افلاطون (۱۳۹۹) چهار دستۀ عوامل تیمی، فنی، فردی و خانوادگی- دوستان را شناسایی و نشان دادند که تمامی‌عوامل شناسایی شده بر هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی تأثیری معنادار دارد. بنابراین، یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج تحقیق گودرزی و سورکیلا (2020) و خواجه افلاطون (۱۳۹۹) همسو است.
براساس یافتههای حاصل از این تحقیق پیشنهاد میشود کمیتههای فرهنگی فدراسیون تکواندو و به طور ویژه هیئت تکواندو استان آذربایجان غربی دورههای آموزشی و محتواهای آموزشی برای ورزشکاران تهیه و آنها را نسبت به تقویت هویت ورزشی ترغیب و تشویق نماید. علاوه بر این، الگوسازی ورزشکاران برجسته در این رشته میتواند به عنوان یکی از راهبردهایی برای توسعه هویت ورزشکاران باشد. همچنین به محققان پیشنهاد میشود در تحقیقی به اولویتبندی عوامل موثر بر هویت ورزشی ورزشکاران بپردازند. همچنین مقایسه عوامل موثر بر هویت ورزشی ورزشکاران زن و مرد میتواند بر توسعه الگوهای بومی‌هویت ورزشی کمک کند.
منابع
خواجه افلاطون، صدیقه؛ بهلکه، طاهر؛ عسکری، اسراء؛ و فلاح، زین العابدین. (۱۳۹۹). بررسی عوامل موثر بر هویت حرفهای ورزشکاران تیمهای ملی. مطالعات روان شناسی ورزشی، 33 (9) ، 24-35.
صفایی، کریم؛ قدیمی، بهرام؛ آقایی، سعید؛ و کاشانی، مجید. (1400). تدوین مدل کمی‌الگوی فقدان هویت و منزلت اجتماعی در ورزشکاران حرفهای میانسال. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 64 (2) ، 3070-3083.
Albouza, Youssef; Chazaud, Pierre; & Wach, Monique. (2022). Athletic identity, values and self-regulatory efficacy governing hypercompetitive attitudes. Psychology of Sport and Exercise, 58, 102079. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2021.102079
Brewer, B.W; Van Raalte, J. L; & Linder, D. E. (1993). Athletic identity: Hercules’ muscles or Achilles heel?, 24 (2) , 237-254.
Cieslak, Thomas. (2004). Describing and measuring the athletic identity construct: Scale development and validation. Ohio State University, Physical Activity and Educational Services.
Clarke, Emma; Geurin, Andrea N.; & Burch, Lauren M. (2022). Team identification, motives, and behaviour: a comparative analysis of fans of men’s and women’s sport. Managing Sport and Leisure, 0 (0) , 1-24. https://doi.org/10.1080/23750472.2022.2049455
Edison, Bianca; Rizzone, Katherine; & Christino, Melissa. (2021). ATHLETIC IDENTITY IN YOUTH ATHLETES: A SYSTEMATIC REVIEW. Orthopaedic Journal of Sports Medicine, 9 (7_suppl3) , 2325967121S00102. https://doi.org/10.1177/2325967121S00102
Eubank, Martin; Ronkainen, Noora; & Tod, David. (2020). New Approaches to Identity in Sport. Journal of Sport Psychology in Action, 11 (4) , 215-218. https://doi.org/10.1080/21520704.2020.1835134
Graupensperger, Scott; Benson, Alex J.; Kilmer, Jason R.; & Evans, M. Blair. (2020). Social (Un) distancing: Teammate Interactions, Athletic Identity, and Mental Health of Student-Athletes During the COVID-19 Pandemic. Journal of Adolescent Health, 67 (5) , 662-670. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2020.08.001
Houle, James L. W.; & Kluck, Annette S. (2015). An Examination of the Relationship Between Athletic Identity and Career Maturity in Student-Athletes. Journal of Clinical Sport Psychology, 9 (1) , 24-40. https://doi.org/10.1123/jcsp.2014-0027
Howard, Simon; & Borgella, Alex. (2018). “Sinking” or sinking?: Identity salience and shifts in Black women’s athletic performance. Psychology of Sport and Exercise, 39, 179-183. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2018.08.016
Kennedy, Anne. (2021). An Examination of Student Athletic Identity and Coping with Non-Normative Transitions Out of Their Athletic Lifespan. Ohio University.
Lock, Daniel; Funk, Daniel C.; Doyle, Jason P.; & McDonald, Heath. (2014). Examining the Longitudinal Structure, Stability, and Dimensional Interrelationships of Team Identification. Journal of Sport Management, 28 (2) , 119-135. https://doi.org/10.1123/jsm.2012-0191
Moazami-Goodarzi, Ali; Sorkkila, Matilda; Aunola, Kaisa; & Ryba, Tatiana V. (2020). Antecedents and Consequences of Student-Athletes’ Identity Profiles in Upper Secondary School. Journal of Sport and Exercise Psychology, 42 (2) , 132-142. https://doi.org/10.1123/jsep.2019-0084
Palermo, Madeline; & Rancourt, Diana. (2019). An identity mis-match? The impact of self-reported competition level on the association between athletic identity and disordered eating behaviors. Eating Behaviors, 35, 101341. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2019.101341
Poucher, Z. A.; & Tamminen, Katherine A. (2017). Maintaining and managing athletic identity among elite athletes. Revista de Psicologia del Deporte, 26 (S4) , 63-67.
SUTTON W.A.; MCDONALD M.A.; & MILNE G.R. (2001). CREATING AND FOSTERING FAN IDENTIFICATION IN PROFESSIONAL SPORTS. SPORT MARKETING QUARTERLY, 6 (1) , 15-22.
van Rens, Fleur E.C.A.; Ashley, Rebecca A.; & Steele, Andrea R. (2019). Well-Being and Performance in Dual Careers: The Role of Academic and Athletic Identities. The Sport Psychologist, 33 (1) , 42-51. https://doi.org/10.1123/tsp.2018-0026
Wann, Daniel L.; Melnick, Merrill J.; Pease, Dale G.; & Russell, Gordon W. (2001). Sport Fans: The Psychology and Social Impact of Spectators. Routledge.
Wayment, Heidi A.; Huffman, Ann H.; Lane, Taylor S.; & Lininger, Monica R. (2019). Relationship of athletic and academic identity to concussion reporting intentions. Musculoskeletal Science and Practice, 42, 186-192. https://doi.org/10.1016/j.msksp.2019.04.003
[1] . PhD student in physical education,Tabriz branch,Islamic Azad University, Tabriz, Tabriz, Iran.
[2] . Assistant Professor, Department of Physical Education, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. (corresponding author).Fhatami2010@gmail.com
[3] . Assistant Professor, Department of Physical Education, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
[4] . Assistant Professor, Department of Physical Education, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
[5] . دانشجوی دکتری تربیت بدنی،واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران.
[6] . استادیارگروه تربیت بدنی،واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد تبریز، ایران (نویسنده مسئول). Fhatami2010@gmail.com
[7] . استادیار گروه تربیت بدنی،واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران.
[8] . استادیار گروه تربیت بدنی،واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران.
[9] . Eubank
[10] . Athletic Identity
[11] . Edison
[12] . Poucher & Tamminen
[13] . Kennedy
[14] . van Rens
[15] . Jones & McEwen
[16] . Albouza
[17] Ericsson
[18] Breuer- van raalte- Linder
[19] Social Identity
[20] Exclusivity
[21] Negative Affectivity
[22] . Graupensperger
[23] . Palermo & Rancourt
[24] . Wayment
[25] . Cieslak
[26] . Howard & Borgella
[27] . Goodarzi, Sorkkila
[28] . Clarke
[29] . Lock
[30] . Houle & Kluck
[31] . Wayment
[32] . Palermo & Rancourt
