نقش مؤلفه‌های ادراک حسی بر ارتقاء حس‌مکان در اجتماع بازار تاریخی تبریز
محورهای موضوعی : تحولات اجتماعی
فاطمه سادات غیبی
1
(
دانشجوی دکتری معماری گروه معماری، دانشکدۀ عمران، معماری و هنر، واحد علوم‌وتحقیقات تهران، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
)
آزاده شاهچراغی
2
(
دانشیار گروه معماری، دانشکدۀ عمران، معماری و هنر، واحد علوم‌وتحقیقات تهران، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران
)
علیرضا بندرآباد
3
(
دانشیار گروه شهرسازی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد تهران‌مرکز، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
)
کلید واژه: منظر حسی, حس‌مکان, اجتماع بازار تاریخی تبریز, ادراک.,
چکیده مقاله :
حس‌مکان از مهمترین مفاهیم اجتماعی-شهری است که موجب شکل‌گیری رابطۀ بی‌همتا بین انسان و محیط که رابطه‌ای دوسویه است می‌گردد. ادراک فرایندی ذهنی است که طی آن، تجارب حسی معنی‌دار شده و انسان روابط امور و معانی اشیاء را درمی‌یابد که احساس گام‌اول این ارتباط است. بدین‌ترتیب، پژوهش حاضر باتوجه‌به اهمیت نظام ادراکات حسی در ارتقاء حس‌مکان، به مطالعۀ فرایند ادراک حسی در اجتماع بازار تاریخی تبریز می‌پردازد. این پژوهش در راستای پاسخ‌گویی به سؤال ذیل می‌باشد که؛ نقش مؤلفه‌های منظر حسی بر ارتقاء حس‌مکان در اجتماع بازار تاریخی تبریز چگونه است؟ مهمترین مؤلفه‌های حس منظر دراین راستا کدام است؟ این تحقیق، برمبنای هدف، ازنوع کاربردی و برمبنای روش، پیمایشی می‌باشد. روش مورداستفاده دراین پژوهش تلفیقی از روش‌های کمی و کیفی است. برای انجام مطالعات نظری و ارائۀ معیارها و شاخص‌های کیفی، روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و استفاده‌از اسناد و مدارک موجود و برای انجام مطالعات میدانی از روش‌های پرسش‌نامه، مشاهده، تمرکزبر اطلاعات محیط استفاده شده است. نمونه‌موردی این پژوهش بازار تبریز می‌باشد. جامعۀ آماری دراین پژوهش استفاده‌کنندگان از بازار تبریز شامل بازاریان و عابران می‌باشد که در دی‌ماه سال 1400شمسی جهت سنجش ابعاد حسی فضا و بااستفاده‌از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده‌اند. نتایج بررسی نشان می‌دهد مؤلفه‌های منظر حسی تأثیر معناداری بر حس‌مکان در بازار تاریخی تبریز دارند و ازبین این مؤلفه‌ها، حس‌شیمیایی، حس‌شنوایی و حس‌تنانه بیشترین هم‌بستگی را با حس‌مکان دارند.
Sense of place is a vital social-urban concept fostering a unique, bidirectional relationship between humans and their environment. Perception, a mental process, imbues sensory experiences with meaning, helping humans comprehend relationships and object meanings. This study focuses on the sensory perception process in the Tabriz historical Bazaar community, aiming to explore the role of sensory components in promoting the sense of place. The research, an applied type, utilizes a survey method with a combination of quantitative and qualitative approaches. The methodology involves collecting library information and using existing documents for theoretical studies. Field studies employ questionnaire, observation, and focus on environmental information. The case study centers on the Tabriz historical Bazaar community, with the statistical population comprising Bazaar users selected through random sampling in January 2022. Results indicate that sensory perception components significantly affect the sense of place in the Tabriz historical Bazaar. Notably, chemical sense, sense of hearing, and body sense exhibit the highest correlation with the overall sense of place in this vibrant community.
