بررسی و تحلیل مضامین اجتماعی- فرهنگی به تأسی از آموزه‌های نهج‌البلاغه

محورهای موضوعی : فرهنگ

سیده نسرین موسوی ¹ , محمدرضا شاد منامن ²

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/10/30 تاریخ پذیرش : 1400/12/21 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: تحلیل محتوا, آموزه‌های نهج‌البلاغه, مضامین اجتماعی- فرهنگی,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل مضامین اجتماعی- فرهنگی به تأسی از آموزه‌های نهج‌البلاغه طی پانزده سال گذشته (از سال 1380 تا سال 1395) است. نگارنده در این پژوهش به‌دنبال این سؤال است که میزان توجه نویسندگان به مضامین اجتماعی- فرهنگی تا چه حد بوده و به کدام مفاهیم حوزه اجتماعی- فرهنگی بیش‌تر پرداخته‌اند؛ مقالات نوشته شده در این خصوص بر اساس فهرست مقالات فارسی و کتاب‌شناسی نهج‌البلاغه‌ شناسایی، بازیابی و طبقه‌بندی شد. سپس با استفاده از روش کیفی از نوع تحلیل محتوا، مفاهیم و آموزه‌های اجتماعی نهج‌البلاغه از مقالات استخراج و بعد از استنتاج آماری مفاهیم، یافته‌های تحلیلی ارائه شد. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که از میان مفاهیم استخراج شده مفهوم عدالت، زمامداری، مردم‌داری و مدارا، حق‌گرایی، انتقاد اجتماعی و شکوه از مردم، به عنوان مهم‌ترین مضامین اجتماعی- فرهنگی نهج‌البلاغه مورد توجه نویسندگان در این بازه زمانی بوده که دلایل کمّی و کیفی توجه به این مفهوم، ارائه شده است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to study and analyze socio-cultural themes based on the teachings of Nahj al-Balaghah during the last fifteen years (from 2001 to 2016). In this research, the author seeks to ask how much the authors pay attention to socio-cultural themes and which concepts in the socio-cultural field they pay more attention to. The articles written in this regard were identified, retrieved and classified based on the list of Persian articles and the bibliography of Nahj al-Balaghah. Then, using a qualitative method of content analysis, the concepts and social teachings of Nahj al-Balaghah were extracted from the articles and after statistical inference of the concepts, analytical findings were presented.Findings indicate that among the extracted concepts, the concepts of justice, governance, democracy and tolerance, rightism, social criticism and glory of the people, as the most important socio-cultural themes of Nahj al-Balagheh have been considered by the authors in this period when quantitative and qualitative reasons. Attention to this concept has been provided.