دینداری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

اسماعیل خوشبخت ¹ , امیرحسین تائبی نقندری ² , حدیث زینلی ³

1 - گروه حسابداری،واحدکرمان،دانشگاه آزاداسلامی،کرمان،ایران
2 - گروه حسابداری،واحدکرمان،دانشگاه آزاداسلامی،کرمان،ایران
3 - گروه حسابداری،واحدکرمان،دانشگاه آزاداسلامی،کرمان،ایران

تاریخ دریافت : 1400/10/25 تاریخ پذیرش : 1400/12/28 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: دینداری, معادلات ساختاری, واژه‌های کلیدی: اخلاق حرفه‌ای, تقلب‌های گزارشگری مالی,

چکیده مقاله :

چکیدههدف مقاله حاضر بررسی تأثیر دینداری بر تقلب‌های گزارشگری مالی با تأکید بر نقش میانجی اخلاق حرفه‌ای حسابداران در ایران است. اندازه‌گیری متغیرهای تحقیق از طریق پرسشنامه انجام شد. بدین منظور 400 پرسشنامه در بین اعضای کارشناسان رسمی دادگستری حسابداری و حسابرسی در کل ایران توزیع شد. در نهایت 312 فقره آن قابل قبول برای تجزیه‌وتحلیل واقع گردید. جهت بررسی فرضیات از مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) و برای تحلیل از نرم‌افزار آموس استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که دینداری حسابداران بر تقلب‌های گزارشگری مالی تأثیر منفی و معناداری دارد و بر اخلاق حرفه‌ای حسابداران تأثیر مثبت و معناداری می‌گذارد. همچنین، دینداری موجب می‌گردد تا حسابداران از سطح اخلاقی بالاتری برخوردار باشند و این سطح اخلاقی بالاتر عاملی مؤثر در کاهش تقلب در گزارشگری مالی توسط حسابداران است که نشان می‌دهد اخلاق حرفه‌ای حسابداران، رابطه بین دینداری آن‌ها و تقلب‌های گزارشگری را توضیح می‌دهد.

چکیده انگلیسی:

Abstract The purpose of this paper is to investigate the effect of religiosity on financial reporting fraud by emphasizing the mediating role of accountants' professional ethics in Iran. The research variables were measured through a questionnaire. For this purpose, 400 questionnaires were distributed among the members of the official experts of accounting and auditing justice throughout Iran. Finally, 312 items were accepted for analysis. Structural equation modeling (SEM) was used to test the hypotheses and Amos software was used for analysis. Findings showed that the religiosity of accountants has a negative and significant effect on financial reporting fraud and has a positive and significant effect on the professional ethics of accountants. Also, religiosity causes accountants to have a higher level of ethics, and this higher level of ethics is an effective factor in reducing financial reporting fraud by accountants, which shows the professional ethics of accountants, explains the relationship between their religiosity and reporting fraud.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
اعتمادی، حسین، مهدی خلیل‌پور و یوسف تقی‌پوریان، (1391)، "تأثیر اخلاق حرفه‌ای حسابداران بر قابلیت اتکاء صورت‌های مالی"، فصل‌نامه اخلاق در علوم و فنّاوری، 7(3)، صص 1- 9.
باقری، قدرت اله، صمد گودرزی، فضائیل جاوید، محمد حیدری و مجید جاوید، (1399)، ”تأثیر دینداری بر مدیریت استرس کادر فنی تیم‌های لیگ برتر فوتسال ایران با تأکید بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی"، مدیریت سرمایه اجتماعی، 6(1)، صص 105-125.
پورحیدری، امید و سعید بذرافشان، (1391)، "بررسی سودمندی استفاده از چک لیست راهنمای کشف تقلب در ارزیابی خطر تقلب مدیریت"، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 1(3)، صص 69-86.
حسینی، محسن و آزیتا جهانشاد، (1398)، "ضرورت گسترش سطح افشا و توسعه گزارشگری مالی در بستر حسابداری اسلامی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(44)، صص 217-249.
خواجوی، شکراله، عبدالمجید سرمدی‌نیا و علیرضا پورگودرزی، (1399)، ”چارچوب مفهومی مبتنی بر اخلاق برای حسابداری و گزارشگری مالی"، دانش حسابداری مالی، 24(1)، صص 25-44.
دریایی، مجید، هاشم نیکو مرام و محمدحامد خان محمدی، (1399)، "تأثیر فرهنگ سازمانی برگزارش خطاکاری سازمانی در حرفه حسابرسی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(46)، صص 27-50.
دورکیم، امیل، (1383) " صور بنیانی حیات دینی"، ترجمه‌ی باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
دوانی، غلامحسین، (1392)، "نقش حسابرسی در فرآیند مبارزه با فساد"، مجله حسابدار رسمی، شماره 24، صص 11-16.
راجیزاده، سپیده، امیرحسین تائبی‌نقدری و حدیث زینلی، (1400)، "تأثیر شکنندگی سهام بر سرعت همگرایی قیمت سهام"، دانش حسابداری مالی، 8(1)، صص 175-196.
رضازاده، جواد و عبداله محمدی، (1399)، "توانایی مدیریتی، ارتباط سیاسی و گزارشگری"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26(2)، صص 217-238.
رنگ‌زن، رقیه و زهرا لشگری، (1397)، "تأثیر سیاست‌های تقسیم سود سهام بر تصمیمات سرمایه‌گذاری با تأکید بر کیفیت گزارشگری مالی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(40)، صص 21-46.
سازمان حسابرسی، (1391)، "آئین رفتار حرفه‌ای، نشریه 123"، چاپ نهم، تهران: انتشارات سازمان حسابرسی.
سازمان حسابرسی، (1399)، "استانداردهای حسابداری، شماره 240"، چاپ نهم، تهران: انتشارات سازمان حسابرسی.
سپاسی، سحر و حسن حسنی، (1395)، "رابطه باورهای دینی مدیران با رفتار مدیریت سود"، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 1(2)، صص 17- 40.
سراج‌زاده، سیدحسین، (1383)، "چالش‌های دین و مدرنیته"، تهران: انتشارات طرح نو. 
شجاعی‏زند، علی‌رضا، (1384)، "مدلی برای سنجش دینداری در ایران"، مجله جامعه‏شناسی ایران، 1(6)، صص 34-66.
کمیته فنی سازمان حسابرسی، (1385)، "آئین رفتار حرفه‌ای"، چاپ ششم، تهران: انتشارات سازمان حسابرسی.
مهدوی، غلامحسین و علی‌رضا قهرمانی، (1393)، "ارائه الگویی برای کشف تقلب به وسیله حسابرسان با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی" دانش حسابرسی، 17(67)، صص 45-70.
مهدوی، محمدصادق، افسانه ادریسی و احسان رحمانی، (1388)، "بررسی تأثیر دینداری بر اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی"، تحقیقات علوم اجتماعی ایران، 3(1)، صص 1-19.
میرسندسی، محمد، (1383)، "مطالعه‌ی میـزان و انـواع دینـداری"، پایـان‌نامـه‌ی دکتـری، دانـشکده‌ی علـوم اجتماعی دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
نمازی، محمد، (1382)، "نقش پژوهش‌های کیفی در علوم انسانی"، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 1، صص 63- 87.
نمازی، محمد و فهیمه ابراهیمی، (1395)، "مدل‌بندی  و تعیین اولویت عوامل مؤثر بر قصد گزارش تقلب‌های مالی توسط حسابداران"، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 12(49)، صص 1-28.
نمازی، محمد و حسین رجب‌دری، (1396)، "بررسی تعامل سازه‌‌های الگوی توسعۀ پایدار اخلاق حرفه‌ای حسابداری با استفاده از فن دیمتل"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 9(2)، صص 71-90.
وکیلی‌فرد، حمیدرضا، سعید جبارزاده کنگرلویی و اکبر پوررضا، (1388)، "بررسی ویژگی‌های تقلب در صورت‌های مالی"، نشریه حسابدار، 24(21)، صص 36- 41.
Alleyne, p. Hudaib, m. & Pike, R, (2013), "Towards a Conceptual Model of Whistle-blowing Intentions among External Auditors", British Accounting Review 45(1), PP. 10- 23.
Allpot, G, (1966), "Religious Context of Prejudice", Journal for the Scientific Study of Religion, 5(3), PP. 447-457.
Beneish, M. D, (1999), "The Detection of Earnings Manipulation", Financial Analysts Journal, 55(5), PP. 24-36.
Birnberg, J, (2011), "A Proposed Framework for Behavioral Accounting Research", American Accounting Association, 23(1), PP. 1- 43.
Bishop, T.J.F. & Hydoski, F.E, (2009), "Corporate Resiliency: Managing the Growing Risk of Fraud and Corruption", 1st Edition, Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons.
Brayan, G., James, J.C., & Dean, K, (2020), "Randomizing Religion: the Impact of Protestant Evangelism on Economic Outcomes", the Quarterly Journal of Economics, 136(1), PP. 293-380.
Brennan, N., & Kelly, J, (2007), "A Study of Whistleblowing among Trainee Auditors", British Accounting Review, 39(1), PP. 61-87.
Cai, J. & Shi, G, (2019), "Do Religious Norms Influence Corporate Debt Financing?", Journal of Business Ethics, 157, PP. 159-182.
Campante, F. & David, Y.D, (2015), "Does Religion Affect Economic Growth and Happiness? Evidence from Ramadan", the Quarterly Journal of Economics, 130(2), PP. 615-658.
Demerjian, P. R., Lev, B., Lewis, M.F., & McVay, S. E, (2012), "Quantifying Managerial Ability: a New Measure and Validity Tests", Management Science, 58 (7), PP. 1229–1248.
Elias, R.Z, (2004), "The Effect of Corporate Ethical Values on Perceptions of Earnings Management", Managerial Auditing Journal, 19(1), PP. 84-98.
 Elgin, C., Goksel, T., Gurdal, M.Y., & Orman, C, (2013), "Religion, Income Inequality, and the Size of the Government", Economic Modelling, 30(4), PP. 225-234.
Glock, C., and Stark, R, (1960-70), "Religion and Society in Tension, Chicago": Rand McNally.
Gordon W. Allport, (1967), "Basic Considerations for a Psychology of Personality", (Yale University pres, U.S.A, Michigan.
Hulland, J, (1999), "Use of Partial Least Squares (PLS) in Strategic Management Research: A Review of Four Recent Studies", Strategic Management Journal, 20(2), PP. 195-204.
Hwang, D., Staley, B., Chen, Y., & Lan, J, (2008), "Confucian Culture and Whistle‐blowing by Professional Accountants: an Exploratory Study", Managerial Auditing Journal, 23(5), PP. 504- 526.
Jensen, M.C. (1998), “Self-Interest, Altruism, Incentives of Agency Theory”, Foundation of Organizational Strategy. Harvard University Press.
Kanapickiene, R., Grundiene, Z, (2015), "The Model of Fraud Detection in Financial Statement by Means of Financial Ratios", Social and Behavioral Sciences, 213, PP. 321-327.
Kaplan, S.E. and Whitecottonan, S.M, (2001), “Examination of Auditors' Reporting Intentions When another Auditor Is Offered Client Employment”, A Journal of Practice & Theory, 20 (1), PP. 45-63.
McGuire, Sean T., Thomas C. Omer and Dechun Wang, (2012), “Tax Avoidance: Does Tax-Specific Industry Expertise Make a Difference?” The Accounting Review, 87 (3), PP. 975–1003.
Namazi, M., & Namazi, N. R. (2016), “Conceptual Analysis of Moderator and Mediator Variables in Business Research”, Procedia Economics and Finance, 36(1), PP. 540- 554.
Payne, C., S, (2010), "Are Investees Able to Effectively Use Vast Amounts of Information Available on Publicly Traded Companies?", A Decision Theory Approach to Investor Information Analysis. Nova University Publishers.
Pedneault, S, (2010), "Anatmy of a Fraud Investigation from Detection to Prosecution", 1st Edition, Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons.
Purda, L., and Skillicorn, D, (2015), "Accounting Variables, Deception, and a Bag of Words: Assessing the Tools of Fraud Detection", Contemporary Accounting Research, Vol. 32, No. 3, PP. 1193-1223.
Razali, W. A. A. W. M., and Arshad. R, (2014), "Disclosure of Corporate Governance Structure and the Lkelihood of Fraudulent Financial Reporting", Journal of Social and Behavioral Sciences, 145, PP. 243 – 253.
Robinson, S. N., Robertson, J. C. and M. B. Curtis, (2012), “The Effects of Contextual and Wrongdoing Attributes on Organizational Employees’ Whistleblowing Intentions Following Fraud”, Journal of Business Ethics, Vol. 106, PP. 213–227.
Rowe, A. & Mason, R, (1987), "Managing With Style: A Guide to Understanding, Assessing, and Improving Decision- Making, San Fransisco, CA: Jossey-Bass Inc., Publishers.
Sadgali. I, Sael. N & Benabbou. F, (2019), “Performance of Machine Learning Techniques in the Detection of Financial Frauds”, Procedia Computer Science, 148(2019), PP. 45-54.
Seifert, D., Sweeney, J., Joireman, J., & Thornton, J. M, (2010), "The Influence of Organizational Justice on Accountant Whistleblowing", Accounting, Organizations and Society, 35(7), PP. 707-717.
Shawver, T.J. and Shawver, L.H, (2015), “Are There Gender Differences When Professional Accountants Evaluate Moral Intensity for Earnings Management?”, Journal of Business Ethics, Vol. 131, PP. 557-556.
Singhapakdi, A, (1999), "Perceived Importance of Ethicsand Ehical Decisions in Marketing", Journal of Business Research, Vol. 45, PP. 89-99.
Vallar, G., Bisiach, E., Cerizzat, M., & Rusconi, M. L, (1988), "The Role of the Left Hemisphere in Decision-making", Cortex, 24(3), PP. 399-410.
Williams, P.F, (2002), "Modern Accounting Scholarship: the Imperative of Positive Economic Science", North Carolina State University.
Wise, T, (1995), "An Analysis of Factors Proposed to Affect the Decision to Blow The Whistle on Unethical Acts", Unpublished Doctoral Dissertation, Louisiana Technical University, Ruston.
Yan Huang, S.H., Lin CH., Chiu A., & Yen, D.C, (2018), "Fraud Detection Using Fraud Triangle Risk Factors", Journal of Research and Innovation, 19(6), PP. 1343–1356.