نسبت‌های سودآوری و ویژگی‌های مودیان در سیستم حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده مبتنی بر ریسک

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

محمد اسماعیل خباز زاده ¹ , آزیتا جهانشاد ²

1 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

تاریخ دریافت : 1399/01/20 تاریخ پذیرش : 1399/03/22 تاریخ انتشار : 1399/05/01

کلید واژه: نسبت‌های سودآوری, حسابرسی مالیاتی, مالیات بر ارزش‌افزوده, ریسک مؤدی,

چکیده مقاله :

حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده به عنوان بخش مرتبط با رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی مودیان و مهمترین بخش در ارتباط با تحقق درآمد مالیاتی دولت در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده امروزه با چالش‌هایی دست و پنجه نرم می‌کند که آن را از هدف نهایی یعنی دستیابی به کل درآمد مالیاتی بالقوه بازمی‌دارند؛ بنابراین این پژوهش با هدف شناسایی، بررسی چالش‌های حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده سعی در برداشتن گامی جهت برداشتن این چالش‌ها و دستیابی به نظام مالیاتی کارآمدتر دارد. این پژوهش به بررسی عوامل مؤثر بر ریسک حسابرسی در سیستم مالیات بر ارزش‌افزوده و نقش نسبت‌های سودآوری مودیان مالیاتی در سیستم حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک می‌پردازد. در این پژوهش برای تعیین نمونه آماری، از روش حذف سیستماتیک استفاده شده است و درنهایت نمونه‌ای شامل 80 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از تحلیل رگرسیون چندگانه غیرخطی به روش لاجیت استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد، از بین عوامل مؤثر مورد بررسی در پژوهش بر ریسک حسابرسی (رسیدگی) مالیاتی مؤدی ارتباط بین ارائه اظهارنامه مالیاتی و دوره رسیدگی معاملات مؤدی با ریسک حسابرسی معکوس است اما ارتباط بین حجم معاملات مؤدی با ریسک حسابرسی مستقیم است و همچنین نتایج بیانگر عدم وجود رابطه بین عضویت شرکت مؤدی در بورس و نسبت‌های سودآوری مودیان (بازده سرمایه در گردش، بازده سهام، سود هر سهم) با ریسک حسابرسی مؤدی می‌باشد The value added tax system as a fledgling tax system in Iran, faces numerous challenges and challenges in various sectors, based on previous studies and figures obtained from the operation of this tax system.VAT audit and auditing as part of dealing with taxpayers' tax cases and the most important part of realizing government tax revenue in this tax system today faces challenges that address it The ultimate means achieving total potential tax revenueTherefore, this research aims to identify, investigate the challenges of auditing and VAT audit to take a step to remove these challenges and achieve a more efficient tax system This study aimed to investigate the necessity of auditing the value added tax system as well as the factors affecting the audit risk in the value added tax system and the role of profit tax ratios in the risk based tax audit system. In this research, systematic elimination method was used to determine the statistical sample and finally, a sample of 80 firms listed in Tehran Stock Exchange was studied. To test the research hypotheses, nonlinear multiple regression analysis using Logit method was used. The results of this study showed that among the factors considered in the research on audit risk, the relationship between the presentation of tax return and the period of taxpayer's transactions is significant with tax audit risk and inverse, but the relationship between the volume of taxpayer's transactions and the audit risk is significant. The results are also direct and there was no significant relationship between Taxpayer's membership of the stock market and Taxpayer's profitability ratios (ROI), return on equity, earnings per share with audit risk.

منابع و مأخذ:

1)     توکل، محمد، (1390)، "فرهنگ توصیفی اصطلاحات بین‌المللی مالیاتی انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی، تهران، انتشارات دانشکده امور اقتصادی، چاپ دوم.

2)     جباری، حسین و ابوالفضل کوشافر، (1393)،" ارزیابی عوامل مؤثر بر حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" فصلنامه تخصصی مالیات، شماره 18، صص 98-81.

3)     حساس یگانه، یحیی، اسحاق بهشور و مسعود شکری کیانی، (1397)، "رابطه بین شفافیت گزارشگری مالی و نرخ مؤثر مالیاتی"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 38، صص 30-1.

4)     رضایی، عماد و ابراهیم عباسی، (1395)، "تأثیر سرمایه فکری بر نسبت ارزش‌افزوده اقتصادی به سود حسابداری و نسبت ارزش‌افزوده بازار به سود حسابداری"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 31، صص 144-127.

5)     سیدنورانی، سیدمحمدرضا و سعید توتونچی ملکی، (1389)، "بررسی برخی از چالش‌ها و موانع قانون مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران"، مطالعه موردی فعالان صنف طلا و جواهر، فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 8، صص 80-49.

6)      ضیایی بیگدلی، محمدتقی و فرهاد طهماسبی بلداجی، (1383)، "مالیات بر ارزش‌افزوده: مالیاتی مدرن"، تهران، انتشارات پژوهشکده امور اقتصاد.

7)     عاملی، آنژلا و ناهید افشاری، (1392)، "بررسی مشکلات رویه و دستورالعمل فرآیند رسیدگی پرونده‌های مالیات بر ارزش‌افزوده (مطالعه موردی واحدهای مالیات بر ارزش‌افزوده استان تهران("، فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره 17، صص 124-99.

8)     عبداللهی، شهرام و سعید خدایار یگانه، (1388)، "حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده"، فصلنامه دانش حسابرسی، شماره 29، صص 71-61.

9)     عباس پور، سعید و رحمت اله محمدی پور، (1398)، "امکان‌سنجی استقرار نظام حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک در دانشگاه آزاد اسلامی کشور"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 41، صص 262-229.

10) عبدی، محمدرضا، رضا رسولی شمیرانی و مجتبی امیری، (1393)، "حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده، با تأکید بر ریسک حسابرسی"، پژوهشنامه مالیات، شماره 23، صص 90-67.

11) معاونت مالیات بر ارزش‌افزوده، (1395)، "مبانی محاسباتی مالیات بر ارزش‌افزوده"، دفتر انتشارات و مطالعات توسعه‌ای.

12) ملکی، علیرضا و حمید لیوانی، (1391)، "چالش‌های پیش روی اجرای نظام مالیات بر ارزش‌افزوده در بخش خدمات در ایران"، اولین همایش منطقه‌ای رویکردهای نوین حسابداری و حسابرسی، بندرگز.

13) موسوی جهرمی، یگانه، (1395)، "راه‌های فرار مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده و راهکارهای جلوگیری از آن"، پژوهشکده امور اقتصادی.

14) ناصرآبادی، دلیر، (1389)، "حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده: چالش‌های موجود"، فصلنامه حسابدار رسمی، شماره 11، صص 82-75.

15)   Chandra, P., and Long, C, (2013), "VAT Rebates and Export Performance in China: Firm-level Evidence", Journal of Public Economics, No.102, PP. 13–22.

16)   Dheressa, Hantamu, & Yadeta, Debela, (2015), ”Challenges of Value Added Tax Administration: The Case of East Wollega Zone”, Research Jouornal of Financial and Accounting, (6)2.

17)   Ernst & Young, (2014), "The Worldwide VAT, GST and Sales Tax Guide", Ernst & Young’s Tax Services.

18)   Hamedian Hamed, Rahdarian Azar, Kavyani Mohsen, (2014), "Information Content of Income, Tax Avoidance and Taxable IncomeManagement", Accountancy Business and the Public Interest, Vol. 13, PP. 1-21.

19)   Lisowsky, P., L.Robinson, and A. Schmidt, (2012), “Do Publicly Disclosed Taxreserves Tell us about Privately Disclosed Tax Shelter Activity?“, Workingpaper, Universityof Illinois at UrbanaChampaign.

20)   Tait, Alen A, (2011), "Value Added Tax: Administrative and Policy Issues", The International Monetary Fund Publication.

 

 

یادداشت‌ها