مسائل و مشکلات گزارشگری مالی در صنعت بیمه در ایران

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

ندا رسولی ¹ , علی رحمانی ²

1 - گروه حسابداری، دانشکده اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2 - گروه حسابداری، دانشکده اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/07/10 تاریخ پذیرش : 1401/09/12 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: سیستم, فرآیند, استاندارد حسابداری, افشاء, واژه‌های کلیدی: صنعت بیمه, شناخت و اندازه‌گیری,

چکیده مقاله :

چکیدههدف: شرکت های بیمه اهمیت زیادی در ثبات و سلامت نظام مالی دارند، زیرا سرمایه گذاران بزرگی در بازارهای مالی هستند، ارتباط رو به رشدی بین بیمه گران و بانک ها وجود دارد و بیمه گران با بیمه کردن ریسک های شرکت ها و خانوارها، امنیت و ثبات ایجاد می کنند. این همه کارکرد صنعت بیمه و اهمیت آن در اقتصاد ایجاب می کند که این شرکت ها از شفافیت اطلاعاتی مناسبی برخوردار باشند. با این وجود سرمایه‌گذاران شرکت های بیمه، سازمان بورس و اوراق بهادار، بیمه مرکزی و حتی بیمه گذاران به عنوان ذینفعان اصلی شرکت های بیمه انتظار بهبودهای قابل توجه در گزارشگری مالی شرکت های بیمه را دارند. بندهای گزارش حسابرس در مورد ذخایر و عدم انطباق استاندارد حسابداری شماره 28 ایران و آیین نامه بیمه مرکزی از موضوعات قابل توجه این صنعت می باشد. استاندارد بین المللی گزارشگری مالی (ابگم) 4 که از سال 2023 جای خود را به ابگم 17 می دهد نیز مساله مهم دیگری است که صنعت بیمه ایران باید بتواند آمادگی لازم برای پذیرش آن را داشته باشد. لذا در پژوهش حاضر مسائل و مشکلات گزارشگری مالی در صنعت بیمه از ابعاد شناخت و اندازه گیری، گزارشگری و افشاء، و در نهایت سیستم ها و فرآیندها شناسایی شده است که سه جزء اصلی در چارچوب گزارشگری مالی هستند. این شناسایی با نگاه به وضعیت موجود گزارشگری شرکت های بیمه و نیز الزام به پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و به ویژه استاندارد شماره 17 می باشد.روش: روش مورد استفاده در پژوهش پیمایشی بوده و جمع آوری داده های مورد استفاده از طریق پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه پژوهش شامل 30 شرکت بیمه و بیمه مرکزی است که از مدیران ارشد آن ها تقاضا شده بود فرد یا افراد آگاه به مشکلات گزارشگری مالی آن ها پرسشنامه را تکمیل کنند. 16 شرکت بیمه و بیمه مرکزی، پرسشنامه ها را تکمیل کردند و در مجموع50 پرسشنامه دریافت شد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که صنعت بیمه با چالش هایی در گزارشگری مالی روبرو است. چالش های شناسایی شده در حوزه شناخت و اندازه گیری شامل فقدان استاندارد حسابداری در رشته بیمه های زندگی، تفاوت روش ها با استانداردهای بین المللی در اندازه گیری برخی اقلام صورتهای مالی، عدم اندازه گیری قراردادهای بیمه در سطح گروه قراردادها و شناخت درآمد حق بیمه بر مبنای اطلاعات تاریخی، و ضرورت اعمال تعدیل ریسک است. در زمینه گزارشگری و افشاء چالش هایی از جمله عدم تفکیک عملیات بیمه ای از عملیات سرمایه گذاری، لزوم طبقه بندی گروه قراردادها به حداقل سه گروه زیان ده، عدم احتمال زیان دهی و سایر که شامل قراردادهای سود ده است، تفاوت در رویکرد افشای ماهیت و میزان ریسک های ناشی از قراردادهای بیمه وجود دارد. عدم یکپارچگی سیستم فناوری اطلاعات و نرم افزارهای مورد استفاده از چالش های حوزه سیستم ها و فرایندها هستند

چکیده انگلیسی:

Abstract‎.AbstractObjective: Due to the nature and importance of the insurance industry, optimal financial information and reporting is very important in this industry. Nevertheless, the investors of insurance companies, the stock exchange organization, central insurance and even the policyholders as the main beneficiaries of insurance companies expect significant improvements in the financial reporting of insurance companies. The clauses of the auditor's report on reserves and non-compliance with Iran's Accounting Standard No. 28 and the Central Insurance Regulations are other noteworthy issues. The International Financial Reporting Standard 4, which will be replaced by IFRS 17 in 2023, is another important issue that Iran's insurance industry must be able to prepare to accept. Therefore, in the current research, the issues and problems of financial reporting in the insurance industry have been identified from the dimensions of recognition and measurement, reporting and disclosure, and finally systems and processes, which are the three main components in the framework of financial reporting.Method: The method used in the research is a survey and the data collection was done through a questionnaire. Finally, 50 questionnaires from 16 insurance companies were received and analyzed.Findings and conclusions: The research results show that the insurance industry is facing challenges in financial reporting. The identified challenges in the field of recognition and measurement include the lack of accounting standards in the field of life insurance, lack of application of common measurement methods at the international level, lack of insurance measurements at the group level, Contracts and recognition of insurance premium income are based only on historical information and ignoring adjustments including risk adjustment. In the field of reporting and disclosure, there are challenges such as the inability to distinguish between insurance operations and investment operations, the problem of distinguishing whether a group of contracts is profitable or unprofitable, and the nature and amount of risks arising from insurance contracts are not disclosed. . Finally, the lack of sufficient training of employees and the lack of integration of the information technology system and the software used are challenges in the field of systems and processes.

منابع و مأخذ:

• اسدی قراگوز، سعید، دقیقی اصلی، علیرضا، مهدوی، غدیر، دامن کشیده، مرجان. 1398 . عوامل موثر در توسعه مالی با تاکید بر بیمه­های زندگی (مطالعه تطبیقی ایران و کشورهای توسعه یافته). پژوهشنامه بیمه. 4(34) 9-45


• اسکافی اصل، مهدی، حیدرپور، فرزانه. 1400. طراحی مدلی برای پیاده­سازی استاندارد بین­المللی گزارشگری مالی شماره 17. فصلنامه پژوهش­­های حسابداری مالی و حسابرسی. 13(49). 233-257


• آسوده، سید محمد. 1375. نقش اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت شرکتهای بیمه. پژوهشنامه بیمه. شماره 43 صفحه 91-83


• بنویدی، مجید. 1396. بررسی الزامات تدوین استاندارد حسابداری بیمه­های زندگی در ایران. طرح پژوهشی شماره90، پژوهشکده بیمه


• بینشیان، تابش، زیاری. 2018. آیا حرفه حسابداری آمادگی پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) را دارد؟. مطالعات حسابداری و حسابرسی7(25)99-114.


• پیکارجو، اکبر. 1394. کمبود نیروی انسانی متخصص در صنعت بیمه. روزنامه دنیای اقتصاد، شماره خبر 950827 شماره روزنامه 3612


• ترک زاد، بیتا، ترک زاد، لیلا. 1395. بررسی نیاز سنجی آموزش شعب و نمایندگی­های شرکت بیمه کارآفرین. دومین همایش ملی پژوهش­های علوم مدیریت


• جنگی، امیرهوشنگ، اسدی، اصغر، میرآقازاده، سیدامید. 1393. اثر اجرای استاندارد 28 حسابداری و افزایش مطالبات بر حد توانگری شرکت های بیمه. پژوهشنامه بیمه. 3(29) 75-94


• حاج پیروز بخت، محمد، حسینی، سید رسول، صفری، محمود. 2021. ارائه الگوی مبتنی در توسعه آموزش فردی در کارکنان صنعت بیمه. فصلنامه توسعه آموزش جندی شاپور اهواز 50-61


• حاج پیروز بخت، محمد، حسینی، سید رسول، صفری، محمود. 2021. واکاوی فرایند توسعه شخصی در سیستم آموزش مدیریت منابع انسانی (مطالعه موردی: با تأکید بر توسعه آموزش در صنعت بیمه). علوم تربیتی, 28(2).153-168


• حاجی علی اکبری، فیروزه. 1399. طراحی الگوی توسعه آموزش های فنی و حرفه ای متناسب با نیاز بازار کار و ظرفیت های منطقه ای: مطالعه موردی. فصلنامه علمی مهارت آموزی. 81-102 3(31).


• حاجی محمدی، میثم، 1392. مغایرت بین استاندارد حسابداری شماره 28 و آیین نامه 58 چیست؟. ماهنامه حسابرس.


• حساس‌یگانه، ‌یحیی، دوست‌محمدی، ‌افسانه. 2011 . آثار به کار گیری استاندارد 28 حسابداری بر صورت های مالی شرکت های بیمه در ایران. پژوهشنامه بیمه 167-188. 101(26)


• حسن زاده، علی، عسگری، محمدمهدی، کاظم نژاد، مهدی. 1389. بررسی جایگاه صنعت بیمه در اقتصاد و بازار سرمایه ایران. پژوهشنامه بیمه. 2(25) 165-199


• دارابی، رویا، ربیعی، مهناز، اله وردی، مجید. 2014. مقایسه استاندارد حسابداری شماره 28 با آئین نامه شماره 58 شورای عالی بیمه و تأثیر مغایرتهای موجود بر سود و مالیات عملکرد شرکتهای بیمه. پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی. 5(20) 82-57 ‏


• ذاکری، امیر، افرازه، عباس، مظلومی، نادر، جلالی، سیدحسین. 1392. ارزیابی جایگاه راهبردی سرمایه فکری در صنعت بیمه. مطالعات مدیریت راهبردی. 4(16) 131-159


• رحیمی باغ ابریشمی، منصور علی، لکیان، اسفندیار، کامیابی، یحیی، طهرانچیان، امیرمنصور. 1396. نحوه شناسایی عناصر گزارش­های مالی طبق استاندارد شماره 28 و تاثیر آن بر حقوق متقابل ذینفعان اصلی (بیمه­گر و بیمه­گذار) در صنعت بیمه. پژوهشنامه بیمه، شماره4(128)


• سجادیان، اکرم سادات. 1396. رابطه میان سیستم های اطلاعاتی مدیریت و کارایی شرکتهای بیمه. فصلنامه پژوهش­های جدید در مدیریت و حسابداری. 3(25).


• شفیعی، امیرحمزه. 1387. بررسی استاندارد حسابداری 28 و موضوعات ناشی از بکارگیری آن. روزنامه دنیای اقتصاد. شماره 1609


• عبادالله زاده، بهرام. 2020. نقش راهبردی دانش اکچوئری و سرمایه­گذاری­ها در توسعه بیمه­های عمر. تازه­های جهان بیمه. شماره 136 و 137، صفحه 30تا43


• فتحی واجارگاه، کوروش، خراسانی، اباصلت، دوستی، هومن. 1391. نیازسنجی و تحلیل شکاف آموزشی کارکنان یک شرکت بیمه و تدوین نیازهای آموزشی آنها بر اساس مدل استاندارد مهارت. پژوهشنامه بیمه.4(27) 69-51


• فیاضی، مرجان، افشار، زهرا. 2015. تأثیر فناوری اطلاعات بر کارکردهای مدیریت منابع انسانی در صنعت بیمه. مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند4(13). 64-43


• کردستانی، غلامرضا، بهرامفر، نقی، امیری، علی. 1398. تأثیر کیفیت افشا بر عدم تقارن اطلاعاتی. فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی11(42), 159-178.‏


• کریمی، سید محمد.1392. ارزیابی عملکرد صنعت بیمه کشور و تبیین چشم ‌انداز آینده.فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی1(2). 202-183


• مرادی، علی اله.1396. آثار به کارگیری استاندارد حسابداری شماره 28 ایران (فعالیت های بیمه عمومی) بر تصمیمات استفاده کنندگان از صورت های مالی شرکت های بیمه، آزمایش تجربی و بررسی کاربردها در ارزیابی شرکت های مذکور در ایران. فصلنامه پژوهش­های جدید در مدیریت و حسابداری. 3(19).


• مصباح راد، سیده آدینه، 1383، اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت در شرکت بیمه دانا. فصلنامه صنعت بیمه 4(76) ص 119-137


• موفق، سمیرا، رحمانی، علی، نیاکان، لیلی، مداحی، آزاده. 1399. اجرای استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در صنعت بیمه. پژوهشهای کاربردی در گزارشگری مالی9(2) 227-256.


• میکائیلی، محمد، پاشایی، محمد، کریمی، غلامعباس.1397. مطالعه تطبیقی استانداردهای حسابداری و رویه­های حسابداری مورد عمل در صنعت بیمه. فصلنامه حسابرس شماره 96 ص 78-84


• نامداری، زهرا. 1400. کمبود نیروی انسانی متخصص ریسک بزرگ آینده صنعت بیمه. اختصاصی چابک آنلاین. شناسه خبر : 21556


• نخبه فلاح، زهرا. 1396. استاندارد بین المللی گزارشگری مالی شماره 17 و کمک آن به ثبات مالی. حسابرس. ش92 ص 16- 11


• نعمت اللهی، امیررضا، دارابی، رویا، صراف، فاطمه، نوری فرد، یداله. 1398. عوامل موثر بر شفافیت اطلاعات مالی در صنعت بیمه. حسابداری مدیریت 12(42)89-102.


• نمن الحسینی، مهدی، صفری، امیر، مظلومی، یونس، پاینده، امیر تیمور، تیموریان، مریم. 1401. بررسی وضعیت اکچوئران مردد در یک میزگرد. بیمه نویس.

وکیلی­فرد، حمیدرضا، طالب­نیا، قدرت اله، نیکومرام، هاشم، علی­اصغر، طاهرآبادی. 1393. روند تغییرات استانداردهای حسابداری و تاثیر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری. فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی. 6(22) 123-145

• Beattie, V., & Thomson, S. J. (2007, June). Lifting the lid on the use of content analysis to investigate intellectual capital disclosures. In Accounting forum (Vol. 31, No. 2, pp. 129-163). No longer published by Elsevier.‏


• Cheung, Y. L., Jiang, P., & Tan, W. (2010). A transparency disclosure index measuring disclosures: Chinese listed companies. Journal of Accounting and Public Policy, 29(3), 259-280.‏


• Choe, J. M. (1996). The relationships among performance of accounting information systems, influence factors, and evolution level of information systems. Journal of Management Information Systems, 12(4), 215-239.‏


• International Actuarial Association Publications-Annual Reports Moody’s Analyticsو IFRS 17 Implementation: Best Practices and Opportunities,2019, Moody’s Corporation, Moody’s Investors Service