سُنخ شناسی و بسط نظریه حسابداری سایه در کارکردهای شرکت‌های بازار سرمایه
محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسیمصطفی مجیدی یزدی 1 , حسن ولیان 2 , مریم شهری 3 , محمدرضا عبدلی 4
1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
2 - استادیار، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
3 - استادیار، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
4 - دانشیار گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
کلید واژه: حسابداری سایه, گونه شناسی, رپیدماینر,
چکیده مقاله :
حسابداری سایه را می توان جنش اجتماعی تلقی نمود که با درک شکاف اجتماعی در پی ارتقاء سطح مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها در جنبه های مختلف می باشد. این حوزه از دانش حسابداری بدلیل عدم شناخت مفهومی دارای ابهام می باشد و این پژوهش در تلاش است تا نسبت به شناسی گونه های حسابداری سایه از منظر کارکردی در سطح شرکت های بازار سرمایه اقدام نماید. در این پژوهش باتوجه به اینکه مبنای مشخص و منسجمی در خصوص، مفهوم حسابداری سایه وجود ندارد با اتکاء به پشتوانه‌ی روش شناسی بخش کیفی تلاش گردید تا براساس، فرآیند ساختار تحلیل محتوایی و ابزار رپیدماینر، اولاً نسبت به شناسایی مضامین گزاره ای حسابداری سایه اقدام گردد و ثانیاً از طریق تحلیل کیو گونه شناسی کارکردهای حسابداری سایه در سطح شرکت های بازار سرمایه صورت گیرد. لذا از نظر نتیجه این پژوهش توسعه‌ای و از نظر هدف کاربردی و در دسته پژوهش‌های نیمه تجربی قرار می‌گیرد. نتایج پژوهش در بخش کیفی از شناسایی 18 مضمون گزاره ای براساس مرور 12 پژوهش علمی در حوزه حسابداری سایه حکایت دارد. در بخشی کمی نتایج نشان داد، سه گونه ی تفسیری تحت عنوان کارکرد رعایت حقوق ذینفعان؛ کارکرد رعایت حقوق قضایی و کارکرد رعایت حقوق محیط‌زیست شناسایی شد که در هر گونه 6 مضمون گزاره ای قرار گرفت.
shadow accounting can be considered as a social movement that seeks to improve the level of social responsibility of companies in various aspects by understanding the social gap. This field of accounting knowledge is ambiguous due to the lack of conceptual recognition, and this research is trying to identify the types of shadow accounting from a functional perspective at the level of capital market companies. In this research, considering that there is no clear and coherent basis regarding the concept of shadow accounting, relying on the methodology of the qualitative part, an attempt was made to identify the propositional themes of shadow accounting based on the content analysis structure process and the Rapid miner tool and secondly, it should be done through Q analysis of the typology of shadow accounting functions at the level of capital market companies. Therefore, in terms of the result of this research, it is developmental and in terms of practical purpose, it is placed in the category of semi-experimental research. The research results in the qualitative part indicate the identification of 18 propositional themes based on the review of 12 scientific researches in the field of shadow accounting. In a quantitative part, the results showed three types of interpretations under the title of the function of respecting the rights of the beneficiaries; The function of observing judicial rights and the function of observing environmental rights were identified, which were placed in each of 6 propositional themes.
اقدم مزرعه، یعقوب.، نیکومرام، هاشم.، رهنمای رودپشتی، فریدون.، بنی‌مهد، بهمن. (1398). آزادی‌های مدنی و توسعه حسابداری، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(43): 27-48.
امیرآزاد، میرحافظ.، برادران حسن‌زاده، رسول.، محمدی، احمد.، تقی‌زاده، هوشنگ. (1397). مدل جامع عوامل موثر بر کیفیت گزارشگری مالی در ایران به روش نظریه‌پردازی زمینه بنیان، پژوهش‌های حسابداری مالی، 10(4): 21-42.
حساس یگانه، یحیی.، سهرابی، حسینعلی.، غواصی کناری، محمد. (1399). ارتباط گزارشگری مسئولیت اجتماعی با ارزش شرکت، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(45): 1-20.
زین‌الدین، میمند.، فاطمه، مخمل‌باف، احمد.، ابراهیمی رومنجان، مجتبی. (1396). حسابداری اجتماعی، دانش محیط‌زیست و رفتار مسئولیت‌پذیرانۀ حسابداران، دو فصلنامه حقوق محیط‌زیست، 2(1): 50-57.
ساجدی، هدیه.، سادات‌تقوی، زهرا.، تقوی، فرناز سادات. (۱۳۹۴). مقدمه‌ای بر بازیابی اطلاعات، نشر: نیاز دانش (چاپ اول).
سرلک، ولی.، خلجی، مجید.، گردان، محمد. (۱۳۹۵). بررسی سیستم‌های هوشمند پرسش و پاسخ خودکار زبان فارسی با استفاده از اطلاعات وب جهانی دانشنامه رشد و ويکی‌پديا. مقاله کنفرانس. دومین کنفرانس بین‌المللی يافته‌های نوين پژوهشی در علوم، مهندسی و فناوری.
شاه ولی‌زاده، عادل.، رضائی، نادر.، پاک‌مرام، عسگر.، قالیباف‌اصل، حسن. (1401). نقش ساختار مالکیت در مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری با تأکید بر ویژگی‌های شرکت، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11(43): 37-49.
شاه‌حسینی، محمدعلی.، نارنجی‌ثانی، فاطمه.، فلاح‌کریمی، صفورا. (1394). شناسایی و دسته‌بندی موانع و چالش‌های پیاده‌سازی برنامۀ راهبردی منابع انسانی در شرکت برق منطقه‌ای خراسان به روش کیو، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت دولتی، 7(1): 89-109.
شهبازی، رحیم.، فهیم نیا، فاطمه.، حکیم زاده، رضوان. (1395). تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامة تدوین مدل شایستگی آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی مبتنی بر فناوری اطلاعات براساس تحلیل سرفصل‌ها و نیازهای بازار کار، پژوهشنامه پردازش و مدیریت دانش اطلاعات، 2(4): 483-511.
مشایخ، شهناز.، پارسایی، منا.، کرانی، اکرم. (1400). رابطه بین مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها با کیفیت اطلاعات حسابداری و گزارش حسابرس، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 13(51): 41-64.
مهدوی، غلامحسین.، سرمدی‌نیا، عبدالمجید. (1397). بررسی میزان تعامل رشته حسابداری با سایر علوم و رشته‌های دانشگاهی از بعد پژوهشی، فصلنامه دانش حسابداری مالی، 5(3): 25-44.
Baker, C. R. (2020). Law Versus Ethics in Accounting, Baker, C.R. (Ed.) Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting (Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting, Vol. 23), Emerald Publishing Limited, Bingley, 105-119. https://doi.org/10.1108/S1574-076520200000023006
Bebbington, J. and Thomson, I. (2009). Social and environmental accounting, auditing and reporting: a potential source of organizational risk governance?, Environment and Planning, 25(1): 38-55
Boyce, G. (2006). Public discourse and decision making: exploring possibilities for financial, social and environmental accounting, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 13(1): 27-64.
Boyce, G. (2015). Professionalism, the public interest, and social accounting, in Mintz, S. (Ed.), Accounting for the Public Interest: Perspectives on Accountability, Professionalism and Role in Society, Springer, 115-139.
Brown, S. R. (1996). Q methodology and qualitative research, Qualitative Health Research, 6(4): 561-7.
Dai, B. (2009). Investigating the impacts of silent/shadow reports on the social and environmental reports of their target corporation, master’s thesis, Auckland University of Technology, Auckland.
Dey, C. (2003). Corporate ‘silent’ and ‘shadow’ social accounting, social and Environmental, Accountability Journal, 23(2): 6-9.
Dey, C. (2007a). Developing silent and shadown accounts”, in Unerman, J., Bebbington, J. and O’Dwyer, B. (Eds), Sustainability Accounting and Accountability, 1st ed., Routledge, London, 307-326.
Dey, C., Russell, S. and Thomson, I. (2011). Exploring the potential of shadow accounts in problematizing institutional conduct”, in Ball, A. and Osbourne, S. (Eds), Social Accounting and Public Management: Accountability for the Common Good, Routledge, London, 64-75.
Dey, C., Russell, S. and Thomson, I. (2012). Problematizing organizational conduct: the transformational potential of external accounting, British Accounting and Finance Association Scottish Group Conference, Glasgow, April.
Dey, C., Russell, S. and Thomson, I. (2015). Exploring the potential of shadow accounts in problematizing institutional conduct, in Ball, A. and Osbourne, S. (Eds), Social Accounting and Public Management: Accountability for the Common Good, Routledge, London, 64-75.
Evans, G., Lusher, J. and Day, S. (2022). Completeness of the qualitative characteristics using Foucauldian critical discourse analysis and content analysis paradigms: towards a revised conceptual framework, Journal of Financial Reporting and Accounting, 20(2): 334-351. https://doi.org/10.1108/JFRA-11-2020-0313
Gallhoffer, S., Haslam, J., Monk, E. and Roberts, C. (2006). The emancipatory potential of online reporting: the case of counter accounting, Accounting, Auditing and Accountability Journal, 19(5): 681-718
Gibson, K., Gray, R., Laing, Y. and Dey, C. (2015). The silent accounts project: draft silent account for HSBC 1999-2000, available at: www.st-andrews.ac.uk/csear/approaches/silent-and-shadow/(accessed 24 December 2015).
Gray, R., Adams, C.A. and Owen, D. (2014a). Accountability, Social Responsibility and Sustainability: Accounting for Society and the Environment, Pearson, London.
Harvey, D. (2007). A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press, Oxford.
Jorge, S., Nogueira, S.P. and Ribeiro, N. (2020). The institutionalization of public sector accounting reforms: the role of pilot entities, Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, https://doi.org/10.1108/JPBAFM-08-2019-0125
Kabir, H. (2005). Normative Accounting Theories. Dhaka University Journal of Business Studies, 13(1): 87-123. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.765984
Lisowsky, P., Minnis, M. (2020). The Silent Majority: Private U.S. Firms and Financial Reporting Choices, Journal of Accounting Research, 12(2): 1-42
Liu, A., Liu, J., Shim, I. (2022). Shadow Accounting and Regulatory Arbitrage: Evidence from China, BIS Working Papers.
McDonald-Kerr, L. (2017). Using silent accounting to examine accountability for a desalination project, Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 8(1): 43-76. https://doi.org/10.1108/SAMPJ-12-2015-0116
McKeown, B. F. Thomas, D. B. (1988). Q methodology, Quantitative Applications in the Social Sciences, Sage, Newbury Park, CA.
Payne, D.M., Corey, C., Raiborn, C. and Zingoni, M. (2020). An applied code of ethics model for decision-making in the accounting profession, Management Research Review, 43(9): 1117-1134. https://doi.org/10.1108/MRR-10-2018-0380
Pellegrini, C, B., Cincinelli, P., Meoli, M., Urga, G. (2022). The role of shadow banking in systemic risk in the European financial system, Journal of Banking & Finance, 138(2): 78-115. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2022.106422
Plogner, A, C. (2004) Företaget och miljön. IN Samuelson, L. A. (Ed.) Controllerhandboken. 8, [rev.] utg. ed. Stockholm, Teknikföretagen : Industrilitteratur.
Rodrigue, M. (2015). Contrasting realities: corporate environmental disclosure and stakeholder released information, Accounting, Auditing and Accountability Journal, 27(1): 119-149.
Ruffing, L. (2007). Silent vs shadow reports: what can we learn from BP’s sustainability report versus the financial times?, Social and Environmental Accountability Journal, 27(1): 9-16.
Salton, G., A. Wong, and C. S. Yang. (1975). A vector space model for automatic indexing. Communications of the ACM 18(2): 613–620.
Schuhmann, R. and Eichhorn, B. (2017). Reconsidering contact risk and contractual risk management, International Journal of Law and Management, 59(4): 504-521. https://doi.org/10.1108/IJLMA-02-2016-0023
Shenkin, M. and Coulson, A. (2007). Accounting through activism: learning through Bourdieu, Accounting, Auditing and Accountability Journal, 20(2): 297-317.
Spence, C. (2009). Social accounting’s emancipatory potential: a Gramscian critique, Critical Perspectives on Accounting, 20(2): 205-227.
Steger, M.B. and Roy, R.K. (2010), Neoliberalism: A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford.
Tregidga, H., Milne, M. and Kearins, K. (2013). (Re) presenting sustainable organizations, Accounting, Organizations and Society, 39(6): 477-494.
Zarei, M., Esfandiari, M., Mirjalili, S, H. (2021). The Impact of Shadow Banking on the Financial Stability: Evidence from G20 Countries, Journal of Money and Economy, Monetary and Banking Research Institute, Central Bank of the Islamic Republic of Iran, 16(2): 237-252
