تأثیر انحراف از هنجارهای صنعت بر حق الزحمۀ حسابرسی با نقش تعدیلی ویژگی های حسابرس

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

ابراهیم برام زاده ¹ , سید علی واعظ ² , قاسم رکابدار ³

1 - 1.گروه حسابداری، واحد بین المللی خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران
2 - 2.گروه حسابداری، واحد اهواز، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران
3 - 2.گروه ریاضی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/15 تاریخ پذیرش : 1403/08/19 تاریخ انتشار : 1403/10/08

کلید واژه: انحراف از هنجارهای صنعت, ریسک شرکت, ریسک حسابرسی, حق الزحمۀ حسابرسی, ویژگی های حسابرس,

چکیده مقاله :

هدف: این پژوهش به بررسی تأثیر انحراف از هنجارهای صنعت بر حق الزحمۀ حسابرسی می‌پردازد. علاوه بر این، پژوهش حاضر نقش تعدیل‌گر ویژگی‌های حسابرسان (اندازه، تخصص و جنسیت) را مورد آزمون قرار می‌دهد. روش: نمونۀ پژوهش شامل 1128 مشاهدۀ جمع‌آوری شده از 162 شرکت‌ عضو بورس اوراق بهادار تهران در طی سال‌های 1393 تا 1400 می‌باشد. این اطلاعات که به صورت پانل نامتوازن است (به دلیل عدم افشای حق‌الزحمۀ حسابرسی در برخی از سال‌ها) از صورت‌های مالی به همراه یادداشت‌های توضیحی و گزارشات هیئت‌مدیرۀ شرکت‌ها در سامانۀ جامع اطلاع رسانی ناشران (کدال) سازمان بورس اوراق بهادار تهران استخراج شده است. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که انحراف از هنجارهای صنعت اثر مثبت و معناداری بر حق‌الزحمۀ حسابرسی دارد. با بررسی ویژگی‌های حسابرسان، نتایج نشان داد که تخصص حسابرسان در صنعت بر رابطۀ بین انحراف از هنجارهای صنعت و حق الزحمۀ حسابرسی اثر منفی و معناداری دارد. به سخن دیگر، اثر مثبت انحراف از هنجارهای صنعت بر حق الزحمۀ حسابرسی کمتر مشهود است، اگر شرکت‌ها از حسابرسان متخصص صنعت به عنوان حسابرس مستقل استفاده کنند. در عین حال، اثر اندازه و جنسیت حسابرس بر رابطۀ بین انحراف از هنجارهای صنعت و حق الزحمۀ حسابرسی معنادار نبود. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که انحراف از هنجارهای صنعت با افزایش ریسک شرکتی در ارتباط است که به نوبه خود می تواند بر ریسک حسابرسی و به تبع آن حق‌الزحمۀ حسابرسی اثر بگذارد. از سوی دیگر، حسابرسان متخصص صنعت ریسک حسابرسی و حق‌الزحمۀ حسابرسی کمتری را برای این گونه شرکت‌ها در نظر می‌گیرند.

چکیده انگلیسی:

Objective: This study examines the effect of deviation from industry norms (DIN) on audit fees. Further, this study examines the moderator role of external auditors’ characteristics (such as size, industry expertise and gender). Method: This study use a sample of 1,128 observations from companies listed on the Tehran Stock Exchange during the years 2014 to 2021. This information, which is in the form of an unbalanced panel (due to the non-disclosure of audit fees in some years), has been extracted from the financial statements and the board of directors reports at the comprehensive database of the Securities and Exchange Organization of Iran (CODAL). Results: The findings of this study show that firms with higher DIN pay more audit fees than other firms. By investigating auditors’ characteristics, the findings suggest that auditors’ industry expertise has a negative and significant impact on the relationship between DIN and audit fees. In other words, the positive effect of DIN on audit fees is less pronounced when firms are audited by industry expert auditors. However, the impact of auditors’ size and gender on the relationship between DIN and audit fees is not significant. Conclusion: The results indicate that DIN is related to an increase in corporate risk, which in turn can affect audit risk and consequently audit fees. Also, industry expert’s auditors consider less audit risk and lower audit fee for such firms.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
آزاد، عبدالله، کاظمی، محبوبه، (1395)، "28 شاخص کیفیت حسابرسی"، حسابدار رسمی، 44، صص 65-72.
افلاطونی، عباس، (1397)، "تحلیل آماری در پژوهش¬های مالی و حسابداری با نرم افزار Stata"، انتشارات ترمه، چاپ اول.
اعتمادی، حسین، آذر، عادل، نظامی اردکانی، مهدی، (1389)، "بررسي نقش تخصص حسابرس در صنعت بر مديريت واقعي سود و عملكرد عملياتي آتي"، دانش حسابداری، 1 (1)، صص 9-28.
بنی مهد، بهمن، عربی، مهدی، حسن پور، شیوا، شاهرخ بزرگمهریان، (1397)، "مروری بر معیارهای اندازه گیری کیفیت حسابرسی: کاربردها و نقاط ضعف و قوت"، پژوهش حسابداری، 3 (31)، صص 33-63.
حمیدیان، محسن، بزرگمهریان، شاهرخ، جنت مکان، حسین، (1397)، "نقش تخصص حسابرس در صنعت در پیشگیری از اعمال تغییر طبقه بندی فرصت طلبانه اقلام صورت سود و زیان"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی, 10(38)، صص 93-113.
حیدرپور، فرزانه، جعفری، یعقوب، (1395)، "تاثیر ساختار بازار محصول برهزینه‌های حسابرسی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی"، 8(30)، صص 103-118.
عباسی، عادل، خوشکار، فرزین، گرجی زاده، داود، (1402)، "رابطه کیفیت حسابرسی و تقلب شرکت با حق الزحمه حسابرسی و گردش حسابرس"، چشم انداز حسابداری و مدیریت، 6(78)، صص 1-22.
گرندل، زهرا، آزادی, کیهان، (1400)، "بررسی اثر تعدیلی جنسیت حسابرس بر رابطه بین کیفیت حسابرسی و حق‌الزحمه حسابرسی"، حسابداری و منافع اجتماعی، 11(3)، صص 107-124.
لاری دشت بیاض، محمود، اورادی، جواد، (1395)، "ویژگی های کمیته حسابرسی و حق الزحمه حسابرسی: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهش های تجربی حسابداری، 6(4)، صص 69-94.
مشایخ، شهناز، گنجی، حمیدرضا، و پیری، فاطمه، (1401)، "بررسی رابطه تخصص موسسه حسابرسی در صنعت، کمیته حسابرسی و مالکیت مدیریتی با حق الزحمه حسابرسی"، پژوهشهای حسابرسی حرفه ای، 3(9 )، صص 92-119.
مشایخی، بیتا، حسن زاده، شادی، امینی، یاسی، منتی، وحید، (1395)، "تاثیر کیفیت حسابرسی داخلی بر حق‌الزحمه حسابرسی مستقل"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 8(31)، صص 41-56.
نیک‌بخت، محمدرضا، تنانی، محسن، (1389)، "آزمون عوامل مؤثر بر حق‌الزحمه حسابرسی صورت‌های مالی"، نشریه پژوهش های حسابداری مالی، 2(2)، صص 111-132.
واعظ، سیدعلی، رمضان احمدی، محمد، رشیدی باغی، محسن، (1393)، "تاثیر کیفیت حسابرسی بر حق الزحمه ی حسابرسی شرکت های بورسی"، دانش حسابداری مالی، 1(1)، صص 87-107.
Alessandri, T, M. & Khan, R, H, (2006), “Market performance and deviance from industry norms: (Mis) alignment of organizational risk and industry risk”, Journal of Business Research, 59, PP. 1105-1115.
Altman, E, (1968), “Financial ratios, discriminant analysis, and the prediction of corporate bankruptcy”, Journal of Finance, 23 (4), PP. 589-609.
Baginski, S. P., Campbell, J.L., Hinson, L.A., & Koo, D.S, (2017), “Do career concerns affect the delay of bad news?” The Accounting Review, 93 (2), PP. 61-95.
Balsam, S., Krishnan, J, & Yang, J., (2003), “Auditor industry specialization and earnings quality”, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 22 (2), PP. 71-97.
Bjornsen, M., Downes, J. F. & Omer, T. C, (2020), “The consequences of deviating from financial reporting industry norms: Evidence from the disclosure of foreign cash”, Journal of Accounting and Public Policy, 39, 106712.
Cameran, M., Campa, D., & Francis, J. R. (2017). “How important is partner variation in explaining audit quality?” Working paper. Valencia, Spain: European Accounting Association.
Chatterjee, S, Lubatkin MH, & Schulze WS, (1999), “Toward a strategic theory of risk premium: moving beyond CAPM”, The Academy of Management Review, 24 (3), PP. 556-567.
Craswell, A., Francis, J. & Taylor, S, (1995), “Auditor brand name reputations and industry specializations”, Journal of Accounting and Economics, 20, PP. 297-322.
DeAngelo, L. E, (1981), “Auditor size and audit quality”. Journal of Accounting and Economics, 3(3), PP. 183-199.
Deephouse, D. L, (1999), “To be different, or to be the same? It's a question (and theory) of strategic balance”, Strategic Management Journal, 20 (2), PP. 147-166.
Eierle, B., Hartlieb, S., Hay, D. C., Niemi, L., & Ojala, H, (2021), “Importance of country factors for global differences in audit pricing: New empirical evidence”, International Journal of Auditing, 25, PP. 303-331.
Fiegenbaum, A. & Thomas H, (1986), “Dynamic and risk measurement perspectives on Bowman's risk–return paradox for strategic management: an empirical study”, Strategic Management Journal, 7, PP. 395-407.
Francis, J., Maydew, E, & Sparks, H, (1999), “The role of Big 6 auditors in the credible reporting of accruals”, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 18 (2), PP. 17-34.
Garcia-Blandon, J., Argiles-Bosch, J. M., & Ravenda, D, (2019), “Is there a gender effect on the quality of audit services?” Journal of Business Research, 96, PP. 238-249.
Geletkanycz, M. A, & Hambrick D. C, (1997), “The external ties of top executives: implications for strategic choice and performance”, Administrative Science Quarterly, 42 (4), PP. 654-682.
Hardies, K., Breesch, D., & Branson. J, (2015), “The female audit fee premium”, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 34(4), PP. 171-195.
Hay, D. C., Knechel, W. R., & Wong. N, (2006), “Audit fees: A meta-analysis of the effects of supply and demand attributes”, Contemporary Accounting Research, 23, PP. 141-191.
International Auditing And Assurance Standards Board (IAASB). (2011). "Audit Quality: An IAASB Perspective".
Ittonen, K., Vahamaa, E., & Vahamaa. S, (2013), “Female auditors and accruals quality”, Accounting Horizons, 27(2), PP. 205-228
Lawrence, A., Minutti-Meza, M., & Zhang. P, (2011), “Can Big 4 versus non-Big 4 differences in audit-quality proxies be attributed to client characteristics?” The Accounting Review, 86(1), PP. 259-286.
Lennox, C., & Pittman. J, (2010), “Big Five audits and accounting fraud”, Contemporary Accounting Research, 27 (1), PP. 209-247.
Azizkhani, M., Sami, H, Amirkhani, K., & Monroe, G. S, (2022), “Competition effects on audit quality and pricing in a non-Big 4 market”, The International Journal of Accounting, 57 (4), PP. 1-48.
McNamara, G, Deephouse D. L, & Luce, R. A, (2003), “Competitive positioning within and across a strategic group structure: the performance of core, secondary, and solitary firms”, Strategic Management Journal, 24 (2), PP. 161-181.
Mitra, S., Jaggi, B., & Al-Hayale. T, (2019), “Managerial overconfidence, ability, firm-governance and audit fees”, Review of Quantitative Finance and Accounting, 52, PP. 841-870.
Owusu, A., Kwabi, F., Ezeani, E., & Owusu-Mensah. R, (2022), “CEO tenure and cost of debt”, Review of Quantitative Finance and Accounting, 59(2), PP. 507-544.
Reichelt, K., & Wang. D, (2010), “National and office-specific measures of auditor industry expertise and effects on audit quality”, Journal of Accounting Research, 48 (3), PP. 647-686.
Rosser. D, (2017), “Does industry-level information affect auditors’ assessment of client-level risk?” PhD thesis, University of Arkansas, Fayetteville.
Sellami, Y. M., & Cherif. I, (2020), “Female audit committee directorship and audit fees”, Managerial Auditing Journal, 35(3), PP. 398-428.
Shumway. T, (2001), Forecasting bankruptcy more accurately: A simple hazard model, The Journal of Business, 74 (1), PP. 101-124.
Simunic, D. A. (1980), "The pricing of audit services: Theory and evidence", Journal of Accounting Research, 18, PP. 161–190.
Xue, B. & O'Sullivan, N, (2023), "The determinants of audit fees in the alternative investment market (Aim) in the UK: Evidence on the impact of risk, corporate governance and auditor size", Journal of International Accounting, Auditing and Taxation Volume 50 (1), PP. 1-19.