تبیین دیپلماسی هسته‌ای دولت یازدهم با بهره‌گیری از مدل تصمیم‌گیری روزنا

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

سید امیر نیاکویی ¹ (دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان)
محسن زمانی ² (دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان)

تاریخ دریافت : 1395/04/15 تاریخ پذیرش : 1395/04/15 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: نظام بین‌الملل, فرد, دیپلماسی هسته‌ای, نظریه روزنا,

چکیده مقاله :

چکیده با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری در سال 1392 گفتمان حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از اصول گرایی عدالت‌محور در دولت قبل به آرمان‌خواهی واقع‌گرایانه تغییر یافت و بر این اساس دیپلماسی هسته‌ای کشور نیز دچار تحول اساسی شده است. در واقع سیاست هسته‌ای ایران از حالت تقابلی- تهاجمی در دولت قبل به حالت تفاهمی- تعاملی در دولت جدید تغییر جهت یافته و حل معمای هسته‌ای به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل سیاست ایران در سال‌های گذشته در صدر اولویت‌های کاری دولت یازدهم قرار گرفته است. در این مقاله می‌خواهیم که عوامل تأثیرگذار بر این دیپلماسی جدید هسته‌ای و حصول برجام را براساس مدل جیمز روزنا بررسی کنیم. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که به ترتیب نظام بین‌الملل، فرد (شخصیت و اندیشه‌های رئیس جمهور و تیم مذاکره‌کننده) و همچنین جامعه مهم‌ترین عوامل مؤثر بر دستیابی به توافق بوده و این عوامل بیشتر از نقش سازمان بوروکراتیک (حکومت) در رسیدن به این توافق تأثیرگذار بوده‌اند.

چکیده انگلیسی:

By the triumph of moderates in the eleventh presidential election in Iran, the Iranian foreign policy in general and more specifically its nuclear diplomacy has changed dramatically so that the compromise strategy has overcome the confrontation orientation. The present paper is to explain the factors behinds this dramatic change by applying the decision making theory of James Rosenau. The findings of the paper illustrate that respectively the international system; individual and social factors are more determinant factors and have crucial roles in the Iran’s nuclear diplomacy since 2013.

منابع و مأخذ:

منابع:

آلدن، کریس و امون آران (1393)، رویکردهای جدید در تحلیل سیاست خارجی، ترجمه امیر نیاکوئی و دیگران، تهران: انتشارات میزان.

حاجی یوسفی، امیر محمد(1384)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای(2001-1991)، تهران: وزارت امور خارجه.

دهقانی فیروزآبادی، جلال( 1389)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات سمت.

سیف زاده، حسین(1384)، مبانی و مدل‌های تصمیم‌گیری در سیاست خارجی، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه.

کری، کلایدهافبونر و همکاران(1392)، بازخوانی تحریم‌های اقتصادی، ترجمه نادرجعفری، تهران: انتشارات کشتیرانی.

مصلی نژاد، عباس(1391)، سیاست‌گذاری اقتصادی، مدل، روش و فرایند، چاپ دوم، تهران: انتشارات رخداد نو.

دهقانی فیروزآبادی، جلال(بهار 1393)، «گفتمان اعتدال‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال28، شماره اول.

دهقانی فیروزآبادی، جلال و مهدی عطایی( بهار 1393)، «گفتمان هسته‌ای دولت یازدهم»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال17 ، شماره 1.

رسولی الهام و میرحسینی (1394)، «بررسی عوامل شکل‌دهنده به سیاست هسته‌ای دولت اعتدال بر اساس نظریه پیوستگی جیمز روزنا»، فصلنامه راهبرد، شماره 74.

سریع القلم، محمود (1392)، «مفهوم اعتدال»، مجله مهرنامه، شماره30 .

شریعتی نیا، محسن و زهرا توحیدی(1392)، «ایران وقدرت ساختاری غرب»، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره سوم، پاییز.

فدایی، مهدی و مرتضی درخشانی( بهار 1394)، «تحلیل اثرات کوتاه مدت وبلند مدت تحریم اقتصادی»، فصلنامه پژوهش‌های رشد وتوسعه اقتصادی، سال پنجم، شماره هجدهم. 

مختاری هشی، حسین(تابستان 1394)، «تأثیر تحریم های بین‌المللی بر عوامل قدرت ملی »، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال یازدهم، شماره دوم.

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/03/14، ملت انلاین مصاحبه مبارزات انتخاباتی     

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/20/14، مصاحبه مبارزات انتخاباتی در خبرگزاری ایرنا.

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/03/19، مصاحبه مبارزات انتخاباتی در خبرگزاری ایرنا.

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/07/5، کنفراس خبری نیویورک در خبرگزاری ایرنا.  

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/06/13 ، سخنرانی در مجلس خبرگان رهبری وبگاه حسن روحانی    

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/04/18 ، وبگاه حسن روحانی  

روحانی، حسن( 1392 )، 1392/04/11 ، وبگاه حسن روحانی.  

Kagan, Robert (2003), Paradise and Power: America and Europe in the New World Order, translated by Mahmoud Agbdullah Zadeh, Tehran: Office of Cultural Publishing in Persian.

Rosenau, James (1971), The Scientific Study of Foreign Policy, New York: The Free Press.

Waltz، Kenneth(1982), Theory of International Politics, Tokyo: University of Tokyo Press.

Berman, Ian (2012), "The Kremlin's Iran Problem", Washington: American Foreign Policy, June 18.

Hudson, Valerie and Christopher S. Vore (1995), ''Foreign Policy Analysis Yesterday Today and Tomorrow'', Mershon International Studies Review, 39(2).

Katzman, K. (2013), Iran Sanctions, Washington D.C. : Congressional Research Service

Katzman, K. (2016), Iran Sanctions, Washington D.C. : Congressional Research Service

Sprout, Harold and Margaret Sprout (1957), ''Environmental Factors in Study of International Politics'', The Journal of Conflict Resolution, 1(4).