دیپلماسی عمومی و قدرت نرم

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

حسین رفیع ¹ (استادیار علوم سیاسی دانشگاه مازندران)
ملیحه نیک روش ² (کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه مازندران)

تاریخ دریافت : 1392/03/04 تاریخ پذیرش : 1392/06/25 تاریخ انتشار : 1392/06/31

کلید واژه: جمهوری اسلامی ایران, قدرت نرم, دیپلماسی عمومی, عراق, دیپلماسی علمی, دیپلماسی فرهنگی,

چکیده مقاله :

قدرت نرم به مثابه یکی از ارکان سیاست بین الملل در عصر حاضر، جایگاه رفیعی یافته است، به گونه ای که سیاستمداران برای دست یابی به آن تلاش زیادی دارند. علت این امر را می توان در کارآمدی و موفقیت قدرت نرم نسبت به اشکال کلاسیک قدرت(قدرت سخت و برهنه) جست و جو کرد. جمهوری اسلامی ایران نیز همانند سایر واحدهای سیاسی، نیازمند بازشناسی، تقویت و کاربست قدرت نرم است تا به این وسیله توان قدرت ملی خویش را ارتقاء بخشد. یکی از کشورهایی که ایران در آن دارای منابع متنوع قدرت نرم است، عراق است. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی در صدد بوده است، نظر به زمینه های موجود و تقویت این زمینه ها پس از سقوط رژیم بعث، دیپلماسی عمومی را به مثابه یکی از ارکان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عراق واکاوی کند. در این راستا، با عنایت به داده های نظری، منابع عمده قدرت نرم ایران در عراق و اثر بخشی آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

  Abstract Soft power as one of the components of international politics in the present era, has achieved high position, so that politicians are trying so much to achieve it. The reason for this can be searched in efficiency and success of soft power than classical forms of power (Hard and Naked power). The Islamic Republic of Iran too needs to recognition, strengthening and application of soft power such as other politic units to improve its own national power by it. One of the countries which Iran has various sources of soft power in it is Iraq. Bilateral relations between Iran and Iraq, political and cultural history shared by the two countries shows that Iran has many political resources, cultural - religious and active diplomacy in Iraq. This paper was sought to analyze the public diplomacy as one of the components of soft power of Islamic Republic of Iran in Iraq, by considering the present backgrounds and strengthen these backgrounds after the Collapse of Baath regime. At this way, in regard to analytical data, major sources of Iran's soft power in Iraq and their effectiveness has been analyzed.

منابع و مأخذ:

منابع

-  آدمی، علی و مهدی ذوالفقاری(1390)، «اثر گذاری قدرت نرم در دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران» ، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی.

-  آشنا، حسام الدین (1383)، «فرهنگ، ارتباطات و سیاست خارجی: ارائه مدلی برای دیپلماسی عمومی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، بهار، شماره 21.

-  آشنا، حسام الدین و نادر جعفری هفت خوانی(1386): «دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی؛ پیوندها و اهداف»، دو فصلنامه دانش سیاسی، بهار و تابستان، شماره 5.

-  آشنا، حسام الدین(1386): «دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی؛ پیوندها و اهداف»، دو فصلنامه دانش سیاسی، شماره 5.

-  احدی، افسانه (1387)، ایران و آمریکا: تعامل در عرصه عراق، «دیپلماسی عمومی آمریکا و قدرت نرم ایران در صحنه عراق»، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پژوهش 15.

-  احدی، افسانه(1388): «برنامه هسته ای ایران از نگاه دیپلماسی عمومی»، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 51.

- احمدی، سید عباس و الهام سادات موسوی(1389)،«جغرافیای شیعه و فرصت­های ایران در قلمروهای شیعی جهان اسلام»، در مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافی دانان جهان اسلام، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

-  احمدی، سید عباس(1386): «جغرافیای شیعه: نگاهی به پراکنش جغرافیایی شیعیان»، نشریه جام هفته، سال نهم، مرداد ماه، شماره 382.

-  احمدی، عباس(1390): ایران، انقلاب اسلامی و ژئوپلتیک شیعه، تهران، اندیشه سازان نور.

-  افتخاری، اصغر(1)(1389): «قدرت بدون خشونت»، در قدرت نرم و عدم خشونت، تألیف جین شارپ، ترجمه سید رضا مرزانی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

-  افتخاری، اصغر(2)(1389): «جامعه، دولت و سرمایه اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران»، در منابع قدرت نرم، سرمایه اجتماعی در اسلام، تألیف محسن ردادی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

-  ایزدی، حجت الله(1387): «مبانی قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات بسیج، سال یازدهم، زمستان، شماره 41.

-  بختیاری، ابراهیم(1390): «بررسی شباهت ها و تفاوت های دیپلماسی عمومی با مفاهیم نرم»، فصلنامه عملیات روانی، سال هشتم، پائیز، شماره 30.

-  بلیک، ژانت و محمودرضا گلشن پژوه(1389): «قدرت نرم، تهدید نرم: پیشنهادی در راستای سیاست سازی»، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، تابستان، شماره 55.

-  بی نام(1389): نشریه داخلی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سال چهارم، خرداد، شماره 26.

-  بیکی، مهدی(1389):  قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی لبنان)، تهران، دانشگاه امام صادق (ع) و دبیرخانه همایش عملیات روانی.

-  پارساپور، روزبه(1388): بغدادنامه(بررسی ریشه های ایرانی کشور عراق، بر پایه مستندات تاریخی)، تهران، مرکز مطالعات خلیج فارس.

-  پوراحمدی، حسین(1389): قدرت نرم و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم، انتشارات بوستان کتاب.

-  پورحسن، ناصر(1390): «دیپلماسی عمومی نوین و دفاع همه جانبه»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال نهم، شماره 33.

-  تویسرکانی، مجتبی(1388): «تحلیلی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در آسیاسی مرکزی در مقایسه با خاورمیانه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 67.

-  جعفریان، رسول (1386): تشیع در عراق، مرجعیت و ایران، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.

-  جمالزاده، ناصر(1387): «نقش بسیج در تولید و توسعه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، در قدرت نرم، فرهنگ و امنیت، جلد3، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

-  حسینی، سیده مطهره (1387): «نقش بسیج در تولید امنیت نرم»، در قدرت نرم، فرهنگ و امنیت، جلد3، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

-  خانی، محمد حسن(1384): «دیپلماسی فرهنگی و جایگاه آن در سیاست خارجی کشورها»، دوفصلنامه دانش سیاسی، پاییز و زمستان، شماره2.

-  خواجه سروی، غلامرضا و مریم رحمنی(1391): «انقلاب اسلامی ایران و گفتمان سیاسی شیعه در عراق»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال اول، تابستان، شماره 3.

-  داداندیش، پروین و افسانه احدی(1390): «جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، بهار، شماره1.

-  درخشه، جلال و مصطفی غفاری(1390): «دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام فرصت ها، اقدامات، اولویت ها و دستاوردها»، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، سال دوازدهم، زمستان، شمارة 16.

-  دهقانی فیروز آبادی، سید جلال و علیرضا فیروزی(1391): «دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول گرایی»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، تابستان، شماره 2.

-  دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و فیروزه رادفر(1389): الگوهای صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).

-  رشاد، افسانه(1390): شاخص ها و کارکردهای قدرت نرم در فرایند سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، نامه دفاع(4)، تهران، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.

-  ساعد، نادر(1390): «جنگ نرم و نظام حقوقی بین المللی»، در جنگ نرم در عرصه دفاعی ملی، به کوشش محمود عسگری، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

-  سجادپور،محمد کاظم و موسی الرضا وحیدی (1390)، «دیپلماسی عمومی نوین؛ چارچوب های مفهومی و عملیاتی»، فصلنامه سیاست، زمستان، دوره 41، شماره 4.

-  شعبانی، محمدرضا و عبدالله هندیانی (1387): «بسیج، شناخت و مدیریت تهدیدات نرم»، در قدرت نرم، فرهنگ و امنیت، جلد3، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

-  عرب خدری، ساناز(1387): «ضرورت های توسعه گردشگری مذهبی در ایران»، ماهنامه خیمه، آبان 1387، شماره 46.

-  عسگری، محمود(1390): قدرت افکنی؛الزامی برای دارندگی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-  عطارزاده، مجتبی و اعظم خانی(1391): «فرصت ها و چالش های شکل گیری حکومت اسلامی در عراق پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات جهان اسلام، سال اول، تابستان، شماره 2.

-  قهرمان پور، رحمان (1387)، «سیاست ترکیه در قبال عراق پس از صدام»،  در عراق پس از صدام و بازیگران منطقه ای، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پژوهش 12.

-  کشاورز، نصرت اله(1387): «نقش سفرهای زیارتی در افزایش اشتغال و وضعیت اقتصادی استان ایلام»، مجموعه مقالات هم اندیشی زیارت، قم، نشر مشعر.

-  کوهستانی نژاد، مسعود(1384): چالش ها و تعاملات ایران و عراق در نیمه نخست قرن بیستم، تهران، انتشارات وزارت خارجه.

-  گلشن پژوه، محمودرضا(1391): «نقش سازمان های اطلاعاتی در ارتقای قدرت نرم کشور»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، تابستان، شماره 2.

-  مهدوی، اصغرآقا و مهدی نادری بابا ناری(1390): «کاربرد قدرت نرم از ناحیه استکبار؛ رویکرد قرآنی»، فصلنامه دانش سیاسی، سال هفتم، پائیز و زمستان، شماره 2 (پیاپی 14).

-  نای، جوزف (1387): قدرت نرم؛ ابزارهای موفقیت در روابط بین الملل، ترجمة محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، چاپ دوم، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

-  نای، جوزف(1387): قدرت نرم، ترجمة سید محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران، دانشگاه امام صادق (ع) و پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.

-  نای، جوزف2(1389): «قدرت نرم ابزار موفقیت در سیاست جهانی»، در قدرت و جنگ نرم از نظریه تا عمل، تهران، نشرساقی.

-  نیک آئین، احسان اله(1388): «دیپلماسی عمومی؛ رویکردی نو در عرصه روابط بین الملل»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سوم، تابستان، شماره 2.

-  هالستی، کی.جی(1373): مبانی تحلیل سیاست بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.

-  هرسیج، حسین و دیگران(1388): «ژئوپلتیک قدرت نرم ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال چهارم، بهار، شماره 2.

 

-   Jowett Garth S, O,Donnell Victoria (1986):  Propaganda and Persuasion, London, Sage.

-    Ehteshami, Anoushiravan (2003): "Iran-Iraq Relations after Saddam",The Washington Quarterly, 26: 4, Autumn.

-   Leonard, Mark (2002), Public Diplomacy, NewYork: The Foreign Policy Center.

-   Melissen, Jan (2005): The New Public Diplomacy: Soft Power in InternationalRelations, New York: Palgrave Macmillan.

-   Nossel, Suzanne (2004), “smart power”, Foreign Affairs, New York : Mar/Apr.

-   Nye , joseph (1990), “the changing nature of  power”, Political Science Review Quarterly , vol. 105, No. 4.

-   Nye, Joseph (2004): The paradox of American power: why the world's only superpower can't go it alone, New York, oxford university press.

-   Nye, Joseph s. (2004): soft power: the Means to success in world politics, New York, public Affairs.

-   Sharp, Paul (2005): Revolutionary States, Outlaw Regimes and the Techniques of Public Diplomacy, the New Public Diplomacy Soft Power in International Relation, Edited Jan Melissen, Hampshire: Palgrave.