آینده عراق و سناریوهای مربوط به آن( 2020 - 2010 )

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

ملک تاج خسروی ¹ (استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی، تهران، ایران)
احسان خسبانی یزدانی ² (دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/06/19 تاریخ پذیرش : 1398/06/19 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: عراق, تقسیم قدرت, سناریوهای تجزیه عراق, بازیگران منطقه, بازیگران فرا منطقه ای,

چکیده مقاله :

از جنگ جهانی دوم تاکنون و در تاریخ سیاسی معاصر، یکی از پرچالش‌ترین کشورهای منطقه‌ جنوب غرب آسیا (خاورمیانه)، کشور عراق بوده است. بی‌شک یکی از دلایل اصلی این چالش‌ها نقش مهم و تعیین‌کننده‌ شرایط سیاسی عراق در فضای ژئوپلتیک این منطقه است. در تحولات جاری این منطقه به مانند گذشته، عراق نقش کلیدی و تعیین‌کننده‌ای را داراست و این نقش موجب برخورد اقدامات و منافع قدرت‌های گوناگون منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این نقطه‌ حساس شده است. هدف اصلی این مقاله، آینده عراق با تاکید بر شرایط سیاسی و امنیتی حاکم بر این کشور و اهداف فرعی آن را می توان تاثیر‌گذاری بازیگران داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در تحولات کشور عراق، پیش بینی آِینده سرزمینی عراق و امکان سنجی تجزیه عراق معرفی نمود. با طراحی سناریو های محتمل درباره تجزیه یا عدم تجزیه کشور عراق در دهه آتی، آینده این کشور به شکل ذیل پیش بینی می گردد: 1.سناریوی تجزیه عراق 2. سناریوی جنگ داخلی در عراق 3. سناریوی تقسیم عادلانه و دموکراتیک قدرت.در نهایت، نویسندگان به این نتیجه می رسند که بر مبنای سناریوهای مذکور، در دهه آتی تجزیه عراق میسر نخواهد شد.

چکیده انگلیسی:

Since the Second World War up to now and in contemporary political history, Iraq was one of the most challenging countries in south west Asia (Middle East). Unmistakable, determinant and important role of Iraq in political conditions in geopolitics of the region is one of the main reasons of these challenges. Like the past, Iraq has the key and determinant role in the current developments of the region. This role will lead to interest and actions conflict among different regional and international powers in this supersensitive region. The main objective of this research is the future of Iraq with respect to political and security conditions of this country. In the context of secondary objectives we can refer to influence of internal, regional and international actors in Iraq’s current developments, predicting territorial future of Iraq and feasibility study of Iraq’s disintegration. Researcher based on the future studies, with respect to the type of current trends and also through the game theory, surveyed the subject. Within analyzing the subject, the role of different actors and alter ant factors in geopolitical scene of Iraq and its impacts on the future and territorial integrity of Iraq is surveyed. Finally after planning probable scenarios about disintegration or non-disintegration of Iraq through the next decade, the future of this country is anticipated as follows: 1- Iraq disintegration scenario 2- Iraq civil war scenario3- democratic and square distribution of power scenario.  At last, the position of actors in respect to mentioned scenarios, before and after ISIS outbreak in Iraq as well as determinant factors of actors’ role in Geopolitical scene of Iraq are surveyed. And finally the result of this research is that: disintegration of Iraq through the next decade is not possible.

منابع و مأخذ:

منابع:

-                  اکبری، حسین, (1388), "بحران حاکمیت در عراق"، تهران, مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.

-                  امیرعبداللهیان، حسین, (1386), "دموکراسی متعارض ایالات متحده در عراق جدید"، تهران ,نشر مدیا.

-                  امیر عبدالهیان، حسین, (11394, "طرح خاورمیانه بزرگ در خیزش بیداری اسلامی"، تهران , اداره نشر وزارت امور خارجه

-                  تقی پور، محمد تقی, (1383), "استراتژی پیرامونی اسرائیل"، تهران موسسه مطالعات پژوهشهای سیاسی.

-                  تیشه یار، ماندانا, (1391), "بررسی روش های گردآوری و تحلیل ها در مطالعات آینده پژوهی"، تهران, پژوهشکده مطالعات راهبردی .

-                  جعفری ولدانی، اصغر,(۱۳۸۸), "چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه" تهران , پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-                  جلالی، محمد, (1388),"موانع تجزیه سیاسی عراق"،دانشگاه آزاد اسلامی, واحد تهران مرکزی, دانشکده علمو سیاسی.

-                  جمعی از نویسندگان, (1390), "دانشنامه آینده ‌پژوهی, مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری ،تهران: مؤسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی.

-                  خسبانی یزدانی, احسان, (1391), "بررسی سناریوهای تجزیه عراق در یک دهه آتی (2010-2020)", پایان نامه کارشناسی ارشد, مطالعات منطقه ای, دانشگاه آزاد اسلامی, واحد تهران مرکزی, دانشکده علوم سیاسی.

-                  خسروی، غلامرضا، (1390)، "چشم انداز عراق آینده"، چاپ اول،تهران, پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-                  عبداللهی ، محمد ( 1388 ) . هویت جمعی غالب کردها در کشورهای ایران و عراق ، تهران.

-                  عزتی، عزّت ا... (1381), " تحلیلی بر ژئوپلتیک ایران و عراق"، تهران,  وزارت امور خارجه.

-                  مار ، فب (1380) .ترجمه عباسپور، تاریخ عراق نوین، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

-                  ملکی، عباس, (1390)، "سناریو سازی: روشی مؤثر در تصمیم گیری", تهران ,مطالعات راهبردی.

-                  ملکی فر, عقیل و همکاران, (1385), "الفبای آینده پژوهی ,کشف آینده و شکل بخشیدن به دنیای مطلوب فردا", تهران, مؤسسه فرهنگی انتشارات کرانه علم.

-                  موسوی، نیلوفر, (1393),"موانع پیش روی فدرالیسم در عراق(2003-2013)"، تهران, دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد تهران مرکزی.

-                  موثقی، سید احمد, (1381), "جنبش های اسلامی معاصر"، تهران, سمت.

-                  کارگر، رحیم, (1394), "آینده‌پژوهی از دیدگاه قرآنی"، تهران, پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی .

-                  گروه مطالعات خاورمیانه و خلیج فارس (1382). ایران، عراق جدید و نظام سیاسی-امنیتی خلیج فارس– تهران : پژوهش سیاست خارجی

 یحیی، هارون, (1387), "استراتژی اسرائیل در خاورمیانه"، تهران, معاونت پژوهشی دانشکده امام باقر (ع).

-       ازغندی، علی رضا؛ کرمی،صاب(1386) "قوم گرایی و ایجاد نظام سیاسی دموکراتیک در عراق", مجله علوم سیاسی دانشگاه آزاد کرج ,  شماره 7, ص. 26-5.

-                   استادی رضا, (1370 ). "تربیت و آموزش سیاسی اکراد عراق: وضعیت اجتماعی - سیاسی عراق "، فصلنامه سیاست ،  شماره 2 .

-                  آیتی، علیرضا، (1386، "ناکامی و شکنندگی"، همشهری دیپلماتیک.

-                  تلاشان،حسن, (1389), "دورنمای ژئوپلیتیک شیعه در عراق" ، مجله شیعه شناسی, شماره 31 .

-                  رفیعی، حسین, (1393),  "داعش کاتالیزوری برای برپایی یک ” قیامت” تهران, فصلنامه سیاست خارجی.

-                   کاظمی قمی، حسن, (1393), "هندسه جنگ نیابتی در عراق"، شبکه تحلیلی نخبگان .

-                  "کشف سلاحهای اسرائیلی از تروریست های داعش در عراق"، شبکه خبری العالم، 2 اردیبهشت 1394.

-                  فرهمند، بهزاد, ( 1387 ), " ژئوپلتیک شیعه و چالش های فرارو"، تهران, روزنامه مردم سالاری.

-                  قاسمی،فرج الله, (1388),  "مرجعیت و سیاست در عراق پس از اشغال" ، مجله علوم سیاسی, دانشگاه باقرالعلوم (ع).

-                  سیدنژاد، سیدباقر, (1390), "مقاله سلفی‌گری در عراق، چشم‌انداز آینده عراق"،  پژوهشکده مطالعات راهبردی .

-                  متقی, ابراهیم, (1383), "نقش عراق در ژئوپلیتیک خاورمیانه بزرگ"، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی- شماره 40.

-                  منصوری، محسن , (1392), "پیشینه سلفی گری در عراق با تاکید بر دولت اسلامی عراق و شام"، تهران, فصلنامه راهبرد دفاعی

-                  هانی‌زاده، حسن, (1393), "پشت پرده فتنه عراق"، شبکه تحلیلی نخبگان.

-                  هرمیداس باوند، داوود, (1381),  "پیامدهای تجزیه عراق، تهران"،آرشیو گروه مجلات همشهری.

-        Boulding, K. E. (1964), The Meaning of the Twentieth Century, New York: Prentice-Hall.

-        Downs, Anthony (1957), An Economic theory of Democracy, New York: Harper.

-  Danahar, Paul (2013), “The World after the Arab Spring”, The New Middle East, Retrieved from: https// www.bloomberg.com/uk/the-n.

 

 - Diffenbach, John (1983), "Corporate Environmental Analysis in Large US Corporations," Long Range Planning, Vol. 16, No. 3.

- Fahey, Liam & Randall, Robert M. (1998), “Learning from the Future”, Wiley & Sons.

- Gale, D. and F. M. Stewart (1953). "Infinite games with perfect information", Ann. Math. Studies, Vol. 28.

 -  Michael P. Wellman (August 2004), "Notes on Equilibria in Symmetric Games", International Joint Conference on Autonomous Agents & Multi Agent Systems, 6th Workshop On Game Theoretic And Decision Theoretic Agents, New York City, NY.

-   Miller, George (1956), "The Logic of Number Seven Plus and Mines Two: Some of Our Limitations in Analyzing the Information", Psychological Review.

-  Randal, Robert (1998); "Integrating Strategy and Scenarios", in Fahey, Learning from the Future: Competitive Foresight Scenarios, New York, John Wiley & Sons.

-  Rubin, Barry (2007), “Syria and Iraq: The inconvenient truth”, in: David Pollock.