شرحی بر رهیافت و روش پدیدارشناسی و نتایج آن در علوم سیاسی
محورهای موضوعی : روابط بین الملل
جواد آقاجری
1
(استادیار دانشکده خبر، دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی،)
علیرضا صحرایی
2
()
کلید واژه: آگاهی, پدیدارشناسی, واژگان کلیدی: روش شناسی, هایدگر, شوتز, مرلوپونتی,
چکیده مقاله :
چکیده یکی از مباحث مهم و جدی در دهه‌های اخیر توجه به مباحث روش شناختی و کاربست آن در حوزه‌های مختلف می‌باشد. البته استفاده از متدها و روش‌های گوناگون از دیرباز موردتوجه و امعان نظر اندیشمندان مختلف بوده است، لکن در سال‌های اخیر توجه به این حوزه در قالب پژوهش‌های مختلف نمود داشته است. در این راستا یکی از رویکردهایی که اندیشمندان علوم اجتماعی و سیاسی برای بررسی مفاهیم و تحول آن مورد توجه قرار می‌دهند، رویکرد پدیدارشناسی می‌باشد. این رهیافت که از جمله رهیافت‌های پیچیده در عرصه علوم اجتماعی و سیاسی می‌باشد اشتراکات بارزی با رهیافت‌های تفسیری دارد که در پایان قرن نوزدهم میلادی علیه پوزیتیویسم وامپریسیسم رشد نمود. کاربرد رهیافت پدیدار شناسانه در حوزه سیاست افق‌های تازه‌ای را پیش روی اندیشمندان و نخبگان علمی می‌گشاید و نتایج روش شناختی و نظری مهمی را به بار می‌آورد. هدف از نگارش مقاله حاضر کاربرد و پرده نمایی از برخی دستاوردهای متدلوژیک و معرفت شناختی رویکرد پدیدارشناسی در سیاست می‌باشد و به نظر می‌رسد که رویکرد پدیدارشناسی دارای نتایج سیاسی خاصی بوده و می‌تواند پایه معرفتی مناسبی برای نظام سیاسی را فراهم سازد. تبارشناسی، دیرینه شناسی، متدیک بودن رهیافت پدیدارشناسی و انواع آن، بررسی آراء بزرگان و اندیشمندان این رویکرد، و بالاخره نتایج روش پدیدارشناسی در علوم سیاسی شاکله اصلی مقاله حاضر را شکل می‌بخشد. * استادیار دانشکده خبر، دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی، گروه علوم سیاسی، تهران، ایران ** دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
Abstract One of the important and serious subjects in recent decades is concentration on methodological issues and its application in various areas. Of course using of different procedures and methods has been taken into consideration by scientist from long time ago. But in recent years focus on this matter which is phenomenology has been clear through various researches. This is one of the most complicated researches in political and social sciences area: which shares specific characteristics with interpretive researches. That developed against positivism and empiricism in 19th century. Application of phenomenological research in politics opens new realms for scientists and scientific elites and creates important theoretical and methodological results. Application and clarifying of some of the methodological and epistemological of this phenomenological research in politics is the main goal of this paper. It seems that the goal of phenomenology encompasses special outcomes and can be appropriate epistemological base for political system. Paleontology genealogy methodological approach of phenomenology and its various types review of the attitudes of its researchers and tinkers and finally the consequences of phenomenological approach in political science make the main format of this article.
منابع
1. ابوالحسن تنهایی، حسین (1377) : درآمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی،جلددوم، تهران، نشرمرندیز.
2. احمدی، بابک (1382) : هایدگر و پرسش بنیادین، تهران، نشر مرکز.
3. احمدی، بابک (1382) : هایدگر و تاریخ هستی، تهران، نشر مرکز.
4. ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه (1382) : روش‌های کاربرد تحقیق، تهران، کیهان.
5. افتخاری، قاسم (1384) : "تبارشناسی شناخت و شناسایی دانش و روش علمی"، پژوهشنامه علوم سیاسی(فصلنامه انجمن علوم سیاسی ایران) ،زمستان.
6. امزیان، محمد محمد(1380) : روش تحقیق علوم اجتماعی از اثبات گرایی تا هنجارگرایی، ترجمه عبدالقادر سواری، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
7. بشیریه، حسین (1383) : عقل در سیاست، تهران، مؤسسه پژوهشی نگاه معاصر.
8. بشیریه، حسین (1378) : دولت و جامعه مدنی ؛ گفتمان‌های جامعه شناسی سیاسی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
9. بخشایشی اردستانی، احمد (1387) : "هایدگر و اندیشه هایش در رابطه با روشنفکران دینی در ایران"، فصلنامه سیاست.
10. برگر، پیتر. لاکمن،توماس (1375) : ساخت اجتماعی واقعیت؛ رساله ای در جامعه شناسی شناخت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
11. پالمر، ریچارد (1377) : علم هرمنوتیک، ترجمه محمد سعید فنایی کاشانی، تهران، هرمس.
12. توحیدفام، محمد (1381) : "رویکردهای تحول مفاهیم سیاسی"،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 57، پاییز.
13. جمادی، سیاوش (1385) : زمینه و زمانه پدیدارشناسی، تهران، ققنوس.
14. چالمرز، آلن (1383) : چیستی علم، ترجمه سعید زیباکلام، تهران، سمت.
15. دارتیگ، آندره (1373) : پدیدارشناسی چیست؟، ترجمه محمود نوالی، چاپ اول، تهران، سمت.
16. رهبری، مهدی (1385) : هرمنوتیک و سیاست، تهران،کویر.
17. ریتزر، جورج (1384) : نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی.
18. رفیع پور، فرامرز (1382) : تکنیک‌های خاص تحقیق، تهران، شرکت سهامی انتشار.
19. ریخته گران، محمدرضا (1382) : پدیدارشناسی، هنر و مدرنیته، تهران، نشر ساقی.
20. سایر، آندرو (1385) : روش در علوم اجتماعی، ترجمه عماد افروغ، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21. سید امامی، کاووس (1386) : پژوهش در علوم سیاسی، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی و انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
22. سیف زاده، سید حسین (1384) : مدرنیته و نظریه‌های جدید علم سیاست، تهران، میزان.
23. قربانی، محمد رضا (1383) : « پرسش از بیناذهنیت از چشم انداز مرلوپونتی » فرهنگ اندیشه، ویژه نامة بیناذهنیت، تهران ،مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
24. کاظمی، سیدعلی اصغر (1374) : روش و بینش در سیاست: نگرش فلسفی، علمی و روش شناختی، تهران، دفتر مطالعت سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
25. کرایب، یان (1378) : نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا مابرماس، ترجمه عباس مخبر، تهران، آگه.
26. لتیل، دانیل (1373) : تبیین در علوم اجتماعی به درآمدی بر فلسفه الاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران، صراط.
27. لیوتار، ژان فرانسوا (1375) : پدیده شناسی، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران،نشر نی.
28. لچت، جان (1383) : پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختار گرایی تا پسامدرنیته، ترجمه محسن حکیمی، تهران، خجسته.
29. معینی علمداری، جهانگیر (1385) : روش شناسی نظریه‌های جدید در سیاست، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
30. مارش، دیوید و جری استوکر (1378) : روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، تهران، انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
31. مشیرزاده، حمیرا (1384) : تحول در نظریه های روابط بین المل، تهران، سمت.
32. منوچهری، عباس (1387) : رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران، سمت.
33. ورنو، روژه، و وال ژان و... (1372) : نگاهی به پدیدارشناسی و فلسفه‌های هست بودن، ترجمه یحیی مهدوی، تهران، خوارزمی.
34. ویکور، پل (1377) : « پدیدارشناسی و هرمنوتیک » ترجمه ضیاء الدین دهشیری، فصلنامه نامه فلسفه.
35.Dallmayr ، Fred (1981) : Beyond Dogma and Despair ، Toward a critical Phenomenology of palitics ، Notre Dame: university of Notre Dame.
36.Habermas، Jurgen، (2000) : "Benjamin-Consciousness Raising or Rescuing Critique" in The Franfurt School، Wolfgang Schirmacher(ed) ، New York، Continuum.
37.Neuman ، Lawrenee (2000) : Social Research methods: Qualitative and Quantitative Approaches. Boston: Allyn and Bacon.
38.Bruzina. R ، Wilshire. B. eds (1982) : Phenomenology: Dialogues and Bridges ، state university of Newyork.
