آمریکا، چالش‌‌های هویتی و دولت ورشکسته در عراق (2020-2003)

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

بهنام سرخیل ¹

1 - استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

تاریخ دریافت : 1399/09/18 تاریخ پذیرش : 1400/06/06 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: هویت, آمریکا, عراق, اهل سنت, اقلیم کردستان, جریان شیعه,

چکیده مقاله :

قدرت‌های بزرگ همچون ایالات‌متحده آمریکا تلاش دارند تا با تاثیرگذاری بر مولفه‌های سازنده قدرت، سیاست‌های خود را در منطقه و به ویژه کشورهای تعیین‌کننده‌ای نظیر عراق پیش برند. این درحالی است که اوضاع سیاسی پس از شکل‌گیری عراق جدید(2003-2020) بگونه‌ای پیش‌رفته که جریان‌های هویتی از نقش‌های روبه رشدی برخوردار شده و رقابت‌های هویتی در قالب‌های مختلفی نظیر مقوم دولت‌ها، پیشران‌های اجتماعی و یا حتی برهم‌زننده ثبات سیاسی عمل نموده و معادلات قدرت را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند. با این وصف شناخت نقش و جایگاه جریان‌های هویتی و چگونگی نقش‌یابی آن‌ها در شرایطی که عملا چشم‌انداز روشنی برای حضور آمریکا در منطقه وجود ندارد، اهمیت مضاعفی ‌یافته و امکان تجزیه و تحلیل اقدامات و برنامه‌های واشنگتن در قبال بغداد را فراهم می‌سازد.مقاله حاضر با شیوه توصیفی-تحلیلی و در چارچوب نظریه آشوب روزنا به بررسی نقش جریان‌های هویتی درعراق پرداخته و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آمریکا با توجه به متغیر میانی جریان‌های هویتی چه راهبردی را پیرامون دولت-ملت در عراق در اولویت داشته است؟ فرضیه: آمریکا با درک نقش‌یابی روزافزون جریان‌های هویتی درصدد بوده تا از طریق شکل‌دهی به مجموعه‌ای از چالش‌های هویتی و ایجاد بی‌نظمی‌های سیاسی-اجتماعی، زمینه را برای تحقق الگوی دولت‌ ورشکسته و فراهم ساختن شرایط استمرار مداخلات در عراق فراهم آورد. یافته پژوهش: بهره‌گیری از قدرت نرم نظیر ابزارهای رسانه‌ای و مجازی با هدف ایجاد بی‌ساختارسازی‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی(مانند آشوب‌سازی و اعتراضات خیابانی)، بخشی از راهبرد دولت ورشکسته آمریکا در عراق است.

چکیده انگلیسی:

The great powers, such as the US, seek to advance their policies in the region, especially in key countries such as Iraq, by influencing the components of power. This is while the political situation after the formation of the new Iraq (2003-2020) has developed in such a way that the currents of identity have enjoyed a growing role and Challenges arising from identity rivalries have acted in a variety of forms such as state-building or even disrupting political stability. However, recognizing the role and position of identity currents and how to identify them in a situation where there is virtually no clear vision for a US presence in the region has become doubly important.The present article examines the role of identity currents in Iraq in a descriptive-analytical manner and in the framework of Rosena Chaos Theory and it answers the question, what strategy has the United States prioritized over the nation-state in Iraq, given the intermediate variables of identity currents? Hypothesis: The United States, understanding the growing role of identity movements, has sought to undermine existing structures in Iraq by shaping a set of identity challenges and creating socio-political irregularities. Paved the way for the realization of the model of a failed state and provided the conditions for the continuation of its interventions in Iraq. Findings: Utilizing soft power such as media and virtual tools to create political, economic, and social destabilization (such as riots and street protests) is part of the strategy of a failed state in Iraq.

منابع و مأخذ:

• افشاریان، رحیم و جوادی­ارجمند، محمدجعفر (1397)، «لابی اعراب و گسترش اسلام­هراسی در سیاست خارجی امریکا»، فصلنامه روابط خارجی، 10(1)، صص 44-7.


• احمدی، حمید (1395)، سیر تحول جنبشهای اسلامی از نهضت سلفیه سید جمال تا بیداری اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)


• اسدی، علی اکبر (1391)، روند دولت ملت سازی در عراق جدید؛ امنیت ملی ج.ا.ایران، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور


• افتخاری، اصغ ر(1385)، «نظم در بی نظمی»، کتاب ماه علوم اجتماعی‌، شماره های 103-105، اردیبهشت و خرداد، صص 19-12


• پشنگ، اردشیر، زمردی، زهرا (1393)، بررسی تحولات سیاسی عراق در پرتو سیاست خارجی ایران، ترکیه و عربستان، سیاست خارجی، سال28، شماره3، پاییز، صص499-477


• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، 3(8)، صص 65-89.


• نصر، ولی (1393)، «ایران: مدعی نظم جدید منطقه‌ای»، قدرت‌های منطقه‌ای، گردآوری محمدباقر خرمشاد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی


• دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و خدیری وریک، خضر (1392)، تأثیر ژئوپلیتیک کردستان عراق بر سیاست خارجی آمریکا در عراق(2012 ـ2003)، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی، دوره5، شماره16، پاییز، صص1-28


• دهشیری، محمدرضا و غفوری، مجتبی (1394)، الزامات راهبردی ج.ا.ایران در قبال سیاست‌های خاورمیانه‌ای جدید آمریکا، فصلنامه سیاست‌های راهبردی، سال3، شماره12، زمستان، صص193-175


• زروندی، محمد، فیضی، فاضله (1390)، تجزیه و تحلیل سیاست خارجی آمریکا در عراق پس از2001، علوم سیاسی، شماره14، صص213-175


• سهرابی، محمد (1396)، تهاجم نظامی آمریکا به عراق و تاثیر بر امنیت ملی ایران، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال10، شماره38، تابستان، صص68-39


• طیب، علیرضا (1390)، آشوب در سیاست جهان، تهران: نشر روزنه


• عزتی، عزت اله و نانوا، سهیلا(1390)، بررسی تغییر ساختار سیاسی عراق از متمرکز به فدرالیسم، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره8، شماره1، صص24-11


• کاظمی، حجت(1396)، خیزش های هویتی، دولت های شکننده و ژئوپلیتیک خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال13، شماره1، بهار، صص172-146


• محمدی، حمیدرضا و خالدی، حسین(1390)، ژئوپلتیک کردستان عراق، تهران: نشر انتخاب


• مختاری، علی و دیگران(1394)، ریشه های ناکامی سیاست خارجی آمریکا در عراق، سیاست جهانی، دوره4، شماره2، تابستان، صص214-183


• مصلی نژاد، عباس(1393)، ژئوپلیتیک هویت و سیاستگذاری امنیتی در موازنة منطقه‌ای خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال10، شماره2، تابستان، صص98-70


• منتی، ایوب و هادیان، ناصر(1398)، سیاست خارجی ج.ا.ایران در قبال عراق از منظر موازنه تهدید2018، جامعه شناسی جهان اسلام، دوره7، شماره15، پاییز، صص164-139


• میلر، استیون و نویسندگان(1381)، جنگ آمریکا و عراق، هزینه ها، پیامدها و گزینه های موجود، گروه مترجمین، تهران: موسسه ابرار معاصر.


• Cockburn, Patrick (2016), We finally know what Hillary Clinton knew all along – US allies Saudi Arabia and Qatar are funding Isis. Independent. 14 October. Available at http://www.independent.co.uk/voices/hillary-clinton-wikileaks-email-isis-saudiarabia-qatar-us-allies-funding-barack-obama-knew-all-a7362071.html


• Decrying violence in Iraq (2006), UN envoy urges national dialogue, international support. UN News Centre. 25, November available at https://news.un.org/en/story/2006/11/200762-decrying-violence-iraq-un-envoy-urges-national-dialogue-international-support


• Fukuyama, Francis (2018), Identity: The Demand for Dignity and the Politics of Resentment, New York: Farrar, Straus and Giroux. 2018. (pub. date September)


• Lewis, Bernard (2002), What Went Wrong? Western Impact and Middle Eastern Response. Oxford University press.


• Selvik, Kjetil. Stenslie s. (2011), Stability and Change in the Modern Middle East. I.B. Tauris


• Shadid, Anthony (2011) Syrian Elite to Fight Protests to the End, New York Times, May 10.


• Tabler, Andrew (2011), The Degrading ofSyria's Regime, Council on Foreign Relations, June 14.


• https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/iraq-withdrawal-conundrum-


• https://fundforpeace.org/2019/04/10/fragile-states-index-2019/


• https://www.irna.ir/news/83622259/


• https://news.un.org/en/story/2006/11/200762-decrying-violence-iraq-un-envoy-urges-national-dialogue-international-support


• https://www.scfr.ir/fa/300/30102/121418/


• https://per.euronews.com/2020/11/10/secretary-of-defense-esper-fired-is-trump-thinking-of-attacking-iran-or-another-country


• https://www.washingtoninstitute.org/fikraforum/view/polling-insights-on-iraqs-shia-revolt


• https://www.washingtoninstitute.org/fikraforum/view/polling-insights-on-iraqs-shia-revolt.