واقع‌نمایی اثر هنری به مثابه‌ی محاکات ماهوی از منظر ابن‌سینا
محورهای موضوعی : پژوهشهای معرفت شناختی
سیده حورا موسوی
1
,
سید حبیب اله موسوی
2
,
مجید ابوالقاسم زاده
3
1 - دانشگاه امام صادق
2 - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
3 - دانشگاه معارف اسلامی قم
کلید واژه: نظریه محاکات, ماده اثر هنری, صورت اثرهنری, بازنمایی اثرهنری, محاکات ماهوی.,
چکیده مقاله :
درباره‌ی نحوه بازنمایی و محاکات اثرهنری، اولین نظریات، نظریاتی بازنمودی‌اند که عمدتا با اشکالاتی درباره جامعیت نظریه برای همه‌ی هنرها و نیز تفاوت تقلید فن‌مآبانه با هنر روبه‌رو بودند. این نوشتار با روشن کردن معنای اثر هنری اولا و نیز با تحلیل محاکات ماهوی، این نظریه را تدقیق می‌کند. ابتدا به محاکات ارسطویی که محاکات از اشیاء، پدیده‌ها و کنش بود و تأکید او بر محاکات تصویری، مبتنی بر نظریه مشابهت می‌پردازد و سپس تعمیق این دیدگاه را در نگاه ابن‌سینا و دیدگاه او به حاکی و محکیِ اثر هنری و نیز سهم صورت‌های ذهنیِ فاعل اثر هنری در اثر هنری دنبال خواهد کرد. حاصل این نوشتار که با روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای به تبیین نظریه محاکات پرداخته است، نشان داد که محکیِ اثر هنری به عنوان شیء یا کنش بیرونی ماهیت متعینی دارد و معلوم بالعرض است. حاکی در زمره‌ی کیفیات محسوسی است که از ابژه‌ی بیرونی حکایت‌گری می‌کند. و نیز روشن شد که ابن‌سینا با طرح معنایی از صورت ذهنی که پیش از امرمعلوم در خارج، در ذهن ارتسام پیدا می‌کند، صورت هنری را مشمول این مورد دانسته است.
The first theories about representation and imitation in art are representational theories that are mainly flawed in their comprehensiveness for all kinds of arts and also in their distinction between technical imitation and art. This paper at first clarifies the meaning of art and then moves on to examine the theory by perusing essential imitation. First, it deals with Aristotelian imitation, which was imitation of objects, phenomena, and actions, and his emphasis on visual imitation, based on the theory of similarity, and then will probes the promotion of this view in Ibn Sina's theory and his view of the signifier and signified of the work of art and also the contribution of the mental forms of the artist to the work of art. This paper applied a descriptive-analytical method and conducted library research to gather the data to explain the theory of imitation. The result showed that the signified of art, as an external object or action, has a specific nature and is known indirectly. The signifier is one of the perceptible qualities that is evidence of the external object. It was also inferred that Ibn Sina, by proposing the concept of the mental image as being formed in the mind before the known in the outside considered the artistic image to be included in this case.
ابن سینا، حسین‌بن عبدالله. (بی‌تا). الشفا، جوامع علم الموسیقی، نشر وزاره التربیه و التعلیم، قم المقدسه، منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
ابن سینا، حسین‌بن عبدالله .(1376ش). الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق آیت‌الله حسن‌زاده آملی، چاپ اول، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ارسطو.( 1927م). مقولات، تلخیص ابن رشد، چاپ بیروت.
اسماعیلی، مسعود. (1389). معقول ثانی فلسفی در فلسفه اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
بریس، گات و دومینیک مک آیورلوپس. (1384). دانشنامه زیبایی‌شناسی، بخش ارسطو، ترجمه مشیت علایی و دیگران، تهران، فرهنگستان هنر.
ربیعی، هادی. (1390). فلسفه هنر ابن‌سینا، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (1326ق). اساس الاقتباس، تهران، بی‌جا.
کارول، نوئل. (1387). درآمدی بر فلسفه هنر، ترجمه صالح طباطبایی، تهران، فرهنگستان هنر.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1392). آموزش فلسفه، ج 1 و2، تهران، چاپ و نشر بین‌الملل، چاپ چهاردهم.
ویلینکسون، روبرت. (1385). بیان به عنوان خصیصه معرّف هنر، مجموعه مقالات هنر، احساس و بیان، ترجمه امیرمازیار، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر.
Arastotle, (1987) Poetics, trans R. Janko Bloomington, University of Indiana press.
Croce, (1965) Guide to Aesthetics, trans Patrick Romanell, Indianapolis, Library of Liberal Arts.
Eden, k. (1982), Poetry and Equity: Aristotles Defence of Fiction, Traditio38. Rorty A, (ed) (1992), Essay on Arastitols Poetics, Princeton University Press.
