عشایر سیستان و بلوچستان از اوج کوچ و اقتدار تا افول و اسکان
محورهای موضوعی : فصلنامه جغـرافیا
نصراله فلاح تبار
1
(عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری)
کلید واژه: سیستان و بلوچستان, عشایر, کوچ, طایفه, تیره, اسکان,
چکیده مقاله :
از دیر باز جامعه ی عشایری در کشور ایران و سایر کشورهای جهان با مشکلات عدیده ای مواجه بوده است و مسائل این جامعه ی پرتلاش و سرسخت و در عین حال کم توقع، به دلایل مختلف، به ویژه از نظر موقعیت جغرافیایی زندگی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به سادگی قابل حل نبوده است. لیکن، در این زمینه کارگسترده ای جهت رسیدگی به وضع آن و یا اسکان به وسیله دولت ها صورت گرفته و در طول اعصار مختلف تعداد قابل توجهی از آنان تخته قاپو شده اند و یا به شکل خود جوش اسکان یافته اند. جمعیت عشایری استان سیستان و بلوچستان در سر شماری اجتماعی – اقتصادی عشایر کوچنده ی کشور در سال 1377، در محل استقرار ییلاقی 84305 نفر جمعیت و در محل استقرار قشلاقی 92964 نفر جمعیت بوده اند. در سال 1390 جمعیت عشایر استان برابر102000 نفر اعلام شده است که این امر بیانگر این است که با توجه به افزایش جمعیت کشور، اسکان برنامه ریزی شده و یا خودجوش عشایر، از افزایش بیش از حد جمعیت عشایر استان جلوگیری نموده است. لذا اوج کوچ و اقتدار کوچ نشینان استان به مرور رو به افول گراییده و دیگر از آنهمه تحرک و اقتدار به جز معدودی کوچ رو، خبری نیست و آنان نیز به مرور روستاها و شهر ها را به جای کوچ بر خواهند گزید و طبیعت سرسخت و خشن این منطقه را به حال خود خواهند گذاشت. در زمینه ی رسیدگی به وضعیت عشایر استان سیستان و بلوچستان و رفع محرومیت این قشر زحمتکش نیز تحقیقات در خور توجهی با بهره گیری از کارشناسان و محققان با تجربه، صورت گرفته است و با اعتقاد به این که حضرت امام (ره) عشایر را (ذخایر انقلاب) نامیده اند، بیشترین عنایت مسؤولین در راستای کمک به آنان قرار گرفته است و ضمن این که بخش عمده ای از عشایر اسکان یافته اند، برای کوچروها نیز کارهای بایسته و رسیدگی های لازم صورت گرفته و امکانات نسبتاً مناسبی برای آنان فراهم گردیده است که در این مقاله به اختصار به آن پرداخته می شود.
1- آسایش، حسین و مشیری، سید رحیم،1389، اصول و روش های برنامه ریزی عشایر در ایران، دانشگاه آزاد اسلامی.
2– اداره کل امور عشایری استان سیستان و بلوچستان،1371، واحد مطا لعات طرح و توسعه، گزارش اجمالی استان سیستان و بلوچستان، زاهدان.
3– افشار سیستانی، ایرج، 1368 ، ایل ها، چادر نشینان و طوایف عشایری ایران، جلد 2 ، نسل دانش.
4– بدیعی، ربیع، 1367،جغرافیای مفصل ایران، جغرافیای اقتصادی ایران، جلد سوم، اقبال.
5– جهانبانی، امان اله،1338، سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن، بینا، تهران.
6- درویشی، عبدالکریم و محمد رضا خزائلی،1370، بررسی مسائل کشاورزی استان سیستان و بلوچستان، تهران.
7- زند مقدم، محمود، 1354، درآمدی بر مطالعه عشایر سیستان و بلوچستان، سازمان برنامه و بودجه.
8– سازمان برنامه و بودجه،1370 ، سنتز طرح مطالعه ی عشایر سیستان و بلوچستان، گروه هامون، زاهدان.
9– سازمان برنامه و بودجه استان،1367 ، معاونت امور منطقه ای، محور شرق سیستان و بلوچستان.
10– غراب، کمال الدین، 1364 ، بلوچستان یادگار مترود قرن، کیهان، تهران.
11– مشیری، سید رحیم، 1369 ، پژوهش های جغرافیایی، مؤسسه ی جغرافیا، دانشگاه تهران، شماره 26 .
12- مشیری، سید رحیم،1372، جغرافیای کوچ نشینی، سمت، تهران.
13– مشیری، سید رحیم و نصراله هشجین، 1374 ، اقتصاد کوچ نشینان، دانشگاه پیام نور.
14- مهدی زاده، جواد و کیومرث مسعودی،1371، بررسی جامعه شناختی صیادان بلوچستان، چکیده مقالات چهارمین کنفراس شیلات ایران.
15– مرکز آمار ایران، سرشماری سال 1370 .
16– مرکز آمار ایران، سرشماری سال، 1385.
17- مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی- اقتصادی عشایر کوچنده، سال1367.
18– میزبان، مهدی،1383، بررسی فرایند تغییر و تحولات اجتماعی – اقتصادی جامعه ی عشایری، همایش ملی سامان دهی عشایر ایران.
19 – مودی، علی محمد، و حسن پهلوانی، 1383 ، بررسی راهکارهای بهینه سازی عملکرد تعاونی های عشایر استان سیستان و بلوچستان، همایش ملی ساماندهی جامعه ی عشایری ایران.
20- میر امینی، محمدرضا، 1383 ، بررسی مسائل و مشکلات ترویج کشاورزی در ساماندهی اسکان عشایر استان سیستان و بلوچستان، همایش ملی ساماندهی جامعه ی عشایر ایران.
21- نیک خلق، علی اکبر و عسکری نوری، 1377 ، جامعه شنایی عشایر ایران، پژمان.
22- 1390 ،http://www.sb.nomads.ir و 3/10/1390 . com mehrnews
