شناسایی ریسک‌های قابل کنترل عدم تمکین مالیاتی با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری Identify controllable risks of tax non-compliance with the structural equation modeling

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

رضا کامیاب تیموری ¹ , امیررضا کیقبادی ² , غلامرضا فرساد امان الهی ³

1 - گروه حسابداری ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه حسابداری،دانشکده اقتصاد وحسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1400/04/02 تاریخ پذیرش : 1400/06/04 تاریخ انتشار : 1400/08/30

کلید واژه: H26, تحلیل تم, K34, واژه‌های کلیدی: مدیریت ریسک تمکین مالیاتی, رویکرد معادلات ساختاری, محرک‌های ریسک تمکین. طبقه بندی JEL : H21,

چکیده مقاله :

عدم تمکین مالیاتی مودیان که منجر به شکاف مالیاتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود به عوامل مختلفی چون مشکلات ساختاری نظام مالیاتی، عوامل اقتصادی، اجتماعی، روانشناختی، فرهنگی و نیز تصویر موجود از نظام مالیاتی در جامعه بستگی دارد. جهت تعیین استراتژی‌های پیشگیرانه برای برخورد با موارد عدم تمکین در راستای مدیریت مالیاتی تمکین محور، تعیین محرک‌های عدم تمکین امری ضروری است.در این تحقیق برای شناسایی محرک‌های قابل کنترل عدم تمکین مالیاتی پس از مصاحبه نیمه ساختار یافته با 30 نفر از خبرگان مالیاتی و پس از حصول اشباع نظری، با استفاده از روش تحلیل تم وکدگذاری و تهیه پرسشنامه محقق ساخته شامل 69 سوال و با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری مدل و روابط ارائه وپس از آزمون مدل محرک‌های شناسایی شده، دسته بندی گردیده‌اند. شناسایی محرک‌های عدم تمکین بجای موارد آن،به‌عنوان شکاف دانشی قابل بررسی شناخته شده است.نوآوری این تحقیق تمرکز روی شناسایی محرک‌های عدم تمکین داخلی است که امکان تاثیرگذاری بر آنها از طریق سیاست گذاری سازمان امور مالیاتی، با هدف پیشگیری از عدم تمکین، وجود دارد. بنابراین سازمان مالیاتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند با استفاده از نتایج این تحقیق تغییرات یا اصلاحاتی در قوانین و مقررات و فرایندهای اجرایی به عمل آورده و در مدیریت تمکین مالیاتی نقش موثرتری ایفا نماید.Identify controllable risks of tax non-compliance with the structural equation modeling Reza Kamyab TeymouriAmir Reza KeyghobadiGholamreza Farsad AmanollahiTax non-compliance that leads to the tax gap, depends on various factors such as structural problems of the tax system, economic, social, psychological, cultural factors and the existing image of the tax system in society. In order to determine preventive strategies to deal with cases of noncompliance for tax management, it is necessary to determine the incentives for non-compliance. In this study to identify controllable incentives for tax non-compliance after a semi-structured interview with 30 tax experts and after achieving theoretical saturation by using the method of theme analysis and coding. we prepared a researcher-made questionnaire containing 69 questions and with the structural equations approach, the relations are presented and after testing the model, the identified stimuli are categorized. Identifying the stimuli of noncompliance instead of its cases is known as a knowledge gap.The innovation of this research is focus on identifying the drivers of internal tax risk, that can be influenced through the policy of Iranian Tax Administration, with preventing approach. Therefore, the tax organization can use the results of this study to make changes or amendments to the regulations and executive processes and play a more effective role in managing tax compliance.

چکیده انگلیسی:

Tax non-compliance that leads to the tax gap, depends on various factors such as structural problems of the tax system, economic, social, psychological, cultural factors and the existing image of the tax system in society. In order to determine preventive strategies to deal with cases of noncompliance for tax management, it is necessary to determine the incentives for non-compliance. In this study to identify controllable incentives for tax non-compliance after a semi-structured interview with 30 tax experts and after achieving theoretical saturation by using the method of theme analysis and coding. we prepared a researcher-made questionnaire containing 69 questions and with the structural equations approach, the relations are presented and after testing the model, the identified stimuli are categorized. Identifying the stimuli of noncompliance instead of its cases is known as a knowledge gap.The innovation of this research is focus on identifying the drivers of internal tax risk, that can be influenced through the policy of Iranian Tax Administration, with preventing approach. Therefore, the tax organization can use the results of this study to make changes or amendments to the regulations and executive processes and play a more effective role in managing tax compliance.

منابع و مأخذ:

• آقایی،محمد (1379) ." بهبود کمی مالیات در گرو خدمات رسانی "، پژوهشنامه اقتصادی، بهار79، صص105-128.


• امیدی پور ،رضا؛پژویان ، جمشید (1396) . "فرار مالیاتی در پایه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی در ایران " ، اقتصاد مالی، شماره 11 تابستان 96، صص27-56.


• اسداله زاده بالی،رستم و همکاران(1398) . "نگرشی بر ارتباط میان بار مالیاتی و اثرگذاری آن بر اقتصاد پنهان در ایران رهیافتی از الگوی (ARDL)"، اقتصاد مالی ، شماره 49 زمستان 98 ،صص 131-152.


• استراوس، انسلم؛ کربین، جولیت (1990). مبانی پژوهش کیفی، ترجمه حسن افشار، نشر نی، چاپ سوم،1392 ، ص 32 و ص 81 .


• باباجانی،جعفر؛باقری،بهروز(1396)."ارائه مدلی برای اندازه گیری تمکین مالیاتی در سطح هر مؤدی(اشخاص حقوقی)" ، پژوهشنامه مالیات شماره 82، صص11-46.


• باقری، بهروز؛ باباجانی،جعفر (1398)."شناسایی عوامل موثر بر تمکین مالیات"، پژوهش های تجربی حسابداری ،شماره 31 ،صص283-311.


• رضایی،محمد قاسم؛خادمی جامخانه، علی اکبر و منتظرالظهور ،مریم (1389) ."جایگاه تحول و تمکین در اصلاحات نظام مالیاتی تجربه جهانی و چالشهای نظام مالیاتی ایران"، پژوهشنامه مالیات، شماره نهم ،صص83-99.


• زنگنه،احسان(1389)."بررسی روابط متقابل اجتماعی بر سطح تمکین مودیان مالیاتی (مطالعه موردی استان اصفهان)"،پایان‌نامه کارشناسی ارشد،


• دانشگاه اصفهان.


• عرب مازار، عباس؛ زایر، آیت (1387)." برآورد ظرفیت بالقوه اقتصادی مالیات در ایران"، پژوهشنامه مالیات ، شماره50 ، صص 5 –


• کرمی ، غلامرضا؛تاجیک، کامران(1394)."مدل سازی حسابداری تورمی در ایران بر اساس روش تحلیل تم"،فرایند مدیریت توسعه،دوره 28صص 141-164


• کمالی ،سعید؛ شفیعی،سعیده (1390)."مفهوم تمکین مالیاتی و محاسبه آن در نظام مالیاتی"، پژوهشنامه مالیات ، شماره58 ، صص 143-168.


• کیقبادی، امیر رضا وهمکاران (1398)." انتخاب برای حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده " ،دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت ،دوره 8 شماره 32صص 99 -110 .


• گرایی نژاد ،غلامرضا ؛ چپردار ،الهه (1391)."بررسی عوامل مؤثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران "، اقتصاد مالی، شماره 20 تابستان 91صص69-92.


• مولایی پور، منصور(1393)."تمکین مالیاتی در برنامه‌های توسعه اقتصادی ایران"،فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی ، صص173-196.


• هرندی سرآسیابی، آزاده (1392)."روش‌های بهبود تمکین مالیاتی"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.


• Androni J., Enrard B., Feinstein J. (1988). "Tax compliance". Journal of Economic Literature, XXXVI, 2, 818-860.


• Kastlunger, B. Kirchler, E; Mittone, L. and J. Pitters (2009). “Sequences of Audits, Tax Compliance, and Taxpaying Strategies”. Journal of Economic Psychology, Vol. 30, pp. 405- 418.


• Khwaja, Munawer Sultan, Awasthi, Rajul and Loeprick, Jan (2011). "Risk-Based Tax Audits Approaches and Country Experiences" The International Bank for Reconstruction and Development.


• Alabede, J; Zainol Ariffin, Z. Bt. And K. Md. Idris (2011). “Does Ethnicity Matter in Individual Taxpayer Compliance Behavior? Empirical Evidence from Nigeria”. Economics and Finance Review, Vol. 1, No. 8, pp. 18-30.


• OECD (2010). “Tax Compliance and Tax Accounting Systems”. Forum on Tax Administration, Compliance sub-Group. http://www.oecd.org/tax /administration/45045662.pdf.


• Palil, Mohd Rizal. Ahmad Fariq Mustapha. (2011),"Determinants of Tax Compliance in Asia: A case of Malaysia"European Journal of Social Sciences – Volume 24, Number 1.


• D.J. (1991). "The Economics of Taxpayer Compliance", Journal of Economic Surveys, Volume 5, Issue 2, June, 163–198.


• Tax Administration 2017, “comparative information on OECD and other advanced and emerging economies”. http ://read. oecd -ilibrary.org.


• http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents//taxation/tax_cooperation/gen_overview/Risk_Management_Guide_for_tax_administrations_en.pdf.

 

یادداشت‌ها