برآورد و تحلیل مقایسه ای شاخص های اقتصادی – اجتماعی در مناطق شهری استان های ایران طی سرشماری سال 1390 (رویکرد تحلیل مولفه های اصلی)

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

کریم شهنازی ¹ , الناز انتظار ²

1 - کارشناس ارشد اقتصاد، گروه اقتصاد، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
2 - استادیار، گروه اقتصاد، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

تاریخ دریافت : 1397/10/27 تاریخ پذیرش : 1397/12/28 تاریخ انتشار : 1398/02/01

کلید واژه: شاخص اقتصادی&ndash, اجتماعی, تحلیل مولفه&lrm, های اصلی, مزیت, محرومیت. طبقه بندی JEL : A13,

چکیده مقاله :

در سال های اخیر تلاش‎های بسیاری در جهت بهبود و جامع‎ترکردن شاخص‎های اقتصادی- اجتماعی انجام گرفته است، به این‎صورت که اخیراً محققان به جای استفاده از شاخص‎های اقتصادی- اجتماعی فردی به شاخص‎های ترکیبی روی آورده اند. هدف این مطالعه بررسی وضعیت اقتصادی – اجتماعی استانها از بعد آموزش، مسکن، درآمد، حرفه شغلی و اشتغال می باشد و بنابراین امتیاز شاخص‎های اقتصادی- اجتماعی برای تمامی استان‎ها در سرشماری سال 1390 با استفاده از روش تحلیل مولفه‎های اصلی محاسبه گردیده است. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که در سرشماری 1390 استان تهران در تمامی شاخص‎های اقتصادی- اجتماعی به عنوان برخوردارترین استان محسوب می شود و استان سیستان و بلوچستان در شاخص محرومیت اقتصادی – اجتماعی نسبی و شاخص مزیت و محرومیت اقتصادی- اجتماعی نسبی به عنوان محروم‎ترین استان شناخته شد و همچنین محروم‎ترین استان در شاخص منابع اقتصادی، استان چهار محال بختیاری می باشد و استان کردستان نیز از نظر شاخص آموزش و حرفه شغلی به عنوان محروم ترین استان معرفی شد. In the recent years, many efforts have been done to improve socioeconomic indices. Recently researchers use compound socioeconomic indexes rather than single indexes. The purpose of this study was to assess socioeconomic status of the provinces from the education, income, housing, occupation and employment dimension, therefore scores of socioeconomic indices has been calculated for all the provinces in the 2011 census by using the principal component analysis. The results indicate that in 2011 census Tehran is the most advantageous province in all socio-economic indices. Sistan and Baluchestan in the Index of Relative Socio-Economic Disadvantage and Index of Relative Socio-Economic Advantage and Disadvantage is the most disadvantaged province in the census of 2011. The most disadvantaged province in the Index of Economic Resources is Chahar Mahal and Bakhtiari in the census and Kurdistan is considered as the most disadvantaged province in the Index of Education and Occupation in the 2011 census. Keywords: socio-economic indexes, PCA, advantage, disadvantage JEL classification: A13

منابع و مأخذ:

1)     شویک‌لو، امیررضا (1397). آنالیز و تفسیر داده های حسی با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی. مجله علوم و صنایع غذایی، 80، 15، 361-377.

2)     شیخ الاسلامی، عبدالرضا، باقری خلیلی و محمودآبادی (1391). کاهش متغیرهای ورودی در فرایند مدل سازی تصادفات آزاد راه ها با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی. نشریه مهندسی حمل و نقل ، 3(4)، 325-338.

3)     محدث، فخری (1389). روش تحلیل مولفه های اصلی و بررسی عوامل، مطالعه موردی : استخراج شاخص قیمت دارایی ها و بررسی اثر آن بر تورم. مجموعه پژوهش های اقتصادی، 41.

4)     مرکز آمار ایران، نتایج آمارگیری از هزینه – درآمد خانوار، 1390.

5)     مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1390.

6)      منصورفر، کریم (1388). "روش های پیشرفته آماری همراه با برنامه های کاربردی"، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

7)     خداداد کاشی ، فرهاد (1377). اندازه گیری فقر در ایران بر حسب خصوصیات اجتماعی و اقتصادی خانوارها: کاربرد شاخص سن در ایران. پژوهش نامه بازرگانی، 8، 61-84.

8)      Blakemore, T., Gibbings, J., Strazdins, L. (2006). Measuring the socio-economic position of families in HILDA & LSAC. ACSPRI Social Science Methodology Conference, University of Sydney.

9)      Blau, P., Duncan, OD. (1967). The American occupational structure. New York: Wiley.

10)   De Vos, S. (2004). Indicating Socio-Economic Status among Elderly People in Developing Societies: An example from Brazil. Social Indicators Research, 73, 87 –108.

11)   Festus, M.O., Adekola, O.M. (2015). Adult education for meaningful socio-economic development in Nigeria. Journal of Social Science Studies, 2(2), 199-213.

12)   Filmer, D., Pritchett, L. (2001). Estimating wealth effects without Expenditure data—or Tears: AN application to educational enrollments in states of India.  Journal of Demography, 38, 115–132.

13)   Green, L.w. (1970).Manual for scoring socioeconomic status for research on health behavior. Public Health Reports, 85.

14)   Higgs, N. (2002). Measuring Socio–Economic status: A discussion and comparison of methods or letting the Gini out of the Bottle plus Some thoughts on well-being. Research Surveys (Pty) Ltd, School of Economic and Business science, University of the Witwatersrand.

15)   Hollingshed. (1957). Two factor index of social position. New Haven: Department of Sociology, Yale University.

16)   Kolenikov, S., Angeles, G. (2004). The Use of Discrete Data in PCA: Theory, Simulations, and Applications to Socioeconomic Indices. Measure Evaluation.

17)   Kolenikov, S., Angeles, G. (2008). Socio-Economic status measurement with discrete proxyvariables: IS principal component analysis a reliable answer? Review of Income and Wealth, 55, 128-165.

18)   Kuppuswamy, B. (1981). Manual of socioeconomic status (Urban). New Delhi: Manasayan, 28.

19)   Lancee, B. (2010). The economic returns of immigrant’s bonding and bridging social capital: The case of the Netherlands. International Migration Review, 44(1), 202-226.

20)   Lease, S.H., Dahlbeek, D.T. (2009). Parental influences, career decision-making attributions, and self-efficacy: Differences for men and women? Journal of Career Development, 36, 95-113.

21)   McMillan, J., Jones, F., Beavis, A. (2008). Introducing the Australian Socioeconomic Index 2006 (AUSEI06). TASA conference, Policy Analysis and Program Evaluation Program, The Australian Council for Educational Research.

22)   Oakesa, J.M., & Rossib, P.H. (2003). The measurement of SES in health research: current practice and steps toward a new approach. Social Science & Medicine, 56, 769-784.

23)   Pink, B. (2006). Socio-Economic Indexes for Areas (SEIFA).  Australian Bureau of Statistics.

24)   Pink, B. (2011).  Socio-Economic Indexes for Areas (SEIFA).  Australian Bureau of Statistics.

25)   Pink, B. (2016).  Socio-Economic Indexes for Areas (SEIFA).  Australian Bureau of Statistics.

26)   Tiwari, S.C., Kumar, A., & Kumar, A. (2005). Development and standardization of a scale to measure socioeconomic status in urban and rural communities in India. Indian J Med Res, 122, 309-314.

27)   Vivek Kumar Pandey, Pradeep Aggarwal, &, Rakesh Kakkar. (2019). Modified BG Prasad Socio-economic Classification, Update -2019. INDIAN JOURNAL OF COMMUNITY HEALTH, 31.

28)   Vyas, S., Kumaranayake, L. (2006). Constructing socioeconomic status indices: How to use principal components analysis. Oxford University Press.

29)   Warner. (1949). Social class in America. Chicago: Science Research Associates.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یادداشت‌ها