انتخاب سبد دارایی سهام مبتنی بر روش‌ اقتصاد رفتاری ( مورد مطالعه بازار بورس تهران) Selection of Stock Asset Portfolio Based on Behavioral Economics Method: A Case Study of Tehran Stock Exchange

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

لیلا آسیابی ¹ , اشکان رحیم زاده ² , نعمت فلیحی ³ , یدالله رجایی ⁴

1 - گروه اقتصاد ، واحد زنجان ،دانشگاه آزاد اسلامی ،زنجان ، ایران
2 - استادیار ، دانشکده اقتصاد ، دانشگاه آزاد زنجان
3 - مدیر مسئول -فصلنامه علوم اقتصادی
4 - دانشیار ، دانشکده اقتصاد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

تاریخ دریافت : 1400/01/18 تاریخ پذیرش : 1400/03/21 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: بورس اوراق بهادار, تصمیم‌گیری, G4, بازار سهام, D91, سرمایه‌گذاران, D9, عوامل روان‌شناختی, تهران. طبقه بندی JEL : G41,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مقاله بررسی انتخاب سبد دارایی سهام مبتنی بر روش اقتصاد رفتاری در بازار بورس تهران می باشد. روش این تحقیق از نوع کاربردی و ازلحاظ زمانی جزو پژوهش‌های مقطعی است و برای آزمون فرضیه های مقاله از آزمون t تک نمونه ای و برای رتبه بندی از فریدمن استفاده شده است. جامعه آماری این مقاله بخش اول مربوط به خبرگان و مسئولان بلندپایه بورس اوراق بهادر تهران) و بخش دوم مربوط به جامعه آماری کارگزاران و سرمایه گذاران فعال در بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران می باشد. حجم نمونه در بخش اول شامل20 نفر به‌صورت غیر تصادفی انتخاب شده است. در بخش دوم با توجه اینکه تعداد جامعه آماری نامشخص می باشد تعداد حجم نمونه مورد نظر انتخاب 384 نفر انتخاب گردید. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش میدانی و پرسشنامه محقق ساخته استفاده‌ شده است. روایی صوری پرسشنامه توسط کارشناسان و خبرگان و روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده روش دلفی مورد بررسی قرار گرفت. نشان داده شد؛ اعتبار سؤالات پرسشنامه ها مورد تائید هستند. در ادامه قابلیت اعتماد (پایایی) پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت نتایج به‌دست‌آمده بیان گر این است پرسشنامه پژوهش از اعتماد لازم برخوردار می باشد و در ادامه داده های جمع‌آوری‌شده در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد؛ انتخاب سبد دارایی سهام مبتنی بر روش اقتصاد رفتاری (عوامل روان‌شناختی) زیان گریزی افراد، رفتار توده‌وار افراد، محافظه‌کاری(تعصب)، دسترس‌پذیری اطلاعات و اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد) بر تصمیم‌گیری سرمایه گذاران در بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران تأثیرگذار است. رتبه‌بندی فریدمن نشان داد در رتبه اول زیان گریزی، رتبه دوم رفتار توده‌وار افراد، رتبه سوم محافظه‌کاری(تعصب) قرار دارد.Selection of Stock Asset Portfolio Based on Behavioral Economics Method: A Case Study of Tehran Stock ExchangeLeila Asiabii AghdamAshkan RahimzadehNemat FalihiYadollah RajaeiAbstractThe main purpose of this paper is to investigate selection of stock asset portfolio based on behavioral economics method (case study: Tehran Stock Exchange). Regarding method, this research is applied and in terms of time it is cross-sectional. In order to test the research hypotheses, one-sample t-test was used and Friedman test was used for ranking. The statistical population of this research includes two classes; the first class is related to high-ranking experts and officials of Tehran Stock Exchange and the second is related to the statistical population of brokers and investors active in the stock market of Tehran Stock Exchange. The sample size in the first part was selected non-randomly including 20 people and in the second part, considering that the number of statistical population was unknown, the number of sample size selected was 384 people. Field method of research and a researcher-made questionnaire were used to collect the questionnaire data. The face validity of the questionnaire was examined by experts and the content validity of the questionnaire was assessed using the Delphi method. It was shown the validity of the questionnaire’s questions is acceptable. Then, the reliability of the questionnaire was evaluated using Cronbach's alpha coefficient. The obtained results indicated that the research questionnaire has the required reliability. Then, the collected data were analyzed in two sections of descriptive and inferential statistics. The results of one-sample t-test showed that selection of stock asset portfolio based on behavioral economics method (psychological factors), loss aversion of individuals, mass behavior of individuals, conservatism (bias), accessibility of information and excessive self-confidence affect the decision of investors in the stock market of Tehran Stock Exchange. Friedman's ranking showed that loss aversion is placed in the first place, mass behavior of individuals in the second place, and conservatism (bias) in the third place.Keywords: Psychological factors, decision making, investors, stock market, Tehran stock exchange.

چکیده انگلیسی:

The main purpose of this paper is to investigate selection of stock asset portfolio based on behavioral economics method (case study: Tehran Stock Exchange). Regarding method, this research is applied and in terms of time it is cross-sectional. In order to test the research hypotheses, one-sample t-test was used and Friedman test was used for ranking. The statistical population of this research includes two classes; the first class is related to high-ranking experts and officials of Tehran Stock Exchange and the second is related to the statistical population of brokers and investors active in the stock market of Tehran Stock Exchange. The sample size in the first part was selected non-randomly including 20 people and in the second part, considering that the number of statistical population was unknown, the number of sample size selected was 384 people. Field method of research and a researcher-made questionnaire were used to collect the questionnaire data. The face validity of the questionnaire was examined by experts and the content validity of the questionnaire was assessed using the Delphi method. It was shown the validity of the questionnaire’s questions is acceptable. Then, the reliability of the questionnaire was evaluated using Cronbach's alpha coefficient. The obtained results indicated that the research questionnaire has the required reliability. Then, the collected data were analyzed in two sections of descriptive and inferential statistics. The results of one-sample t-test showed that selection of stock asset portfolio based on behavioral economics method (psychological factors), loss aversion of individuals, mass behavior of individuals, conservatism (bias), accessibility of information and excessive self-confidence affect the decision of investors in the stock market of Tehran Stock Exchange. Friedman's ranking showed that loss aversion is placed in the first place, mass behavior of individuals in the second place, and conservatism (bias) in the third place.

منابع و مأخذ:

• اسلامی بیدگلی، غ.و شهریاری،ح. ( 1386) . مـالی رفتـاری، مرحله‌ای گذر از مالی استاندارد تـا نوروفاینـانس، فصلنامه‌ی علمـی – پژوهشـی مهندسـی مـالی و مدیریت پرتفوی، سال اول، شماره‌ی اول: 36-19.


• آقایی، م. و مختاریان، ا. (1393)." بررسی عوامل مؤثر بر تصمیم­گیری سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران"، بررسی­های حسابداری و حسابرسی، دوره 11 ،شماره 36: 25-3.


• حیدر پور، ف،. تاری وردی، ی. و محرابی م. (1392). تأثیر گرایش­های احساسی سرمایه­گذاران بر بازده سهام ، پژوهش­های دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی)،شماره17، دوره 6: 13-1.


• ستایش، م. و شمس الدینی،ک. (۱۳۹۵)، "بررسی رابطه بین گرایش احساسی سرمایه‌گذاران و قیمت سهام شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پیشرفت های حسابداری دانشگاه شیراز، شماره ۸: ۱۲۵-۱۰۳.


• سلامی، ا. اصلی­زاده، ا. و عسگری، م.(1396). اطمینان بیش‌ازحد مدیریتی، دخالت دولت و تصمیم تأمین مالی شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات اقتصاد، مدیریت مالی و حسابداری، دوره 3، شماره 2: 88-72.


• رامشه، م؛ ملانظری ،م. (1393). بیش اطمینانی مدیریت و محافظه‌کاری حسابداری، دانش حسابداری ،دوره 5، شماره ۱۶ : ۵۵ - ۷۹.


• زارعی،ع. دارابی، ر.(1397). تأثیر گرایش­های احساسی سرمایه­گذاران بر افشای اختیاری در بازار سرمایه ایران، پژوهش­های‌حسابداری‌مالی‌و‌حسابرسی، سال‌دهم ،‌شماره‌33: 157-131.


• زمانیان، غ؛ جلالی، ا ؛ کـردی تمنـدانی، ع. (1396). رهیافـت مـدل احتمـال مبادله آگاهانه در بررسی اثر عدم تقارن اطلاعات بر بازده سهام و حجم معاملات در شرکتهای منتخب بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه اقتصاد مالی، ،دوره 11 ،شـماره41 ،:66-43.


• دستگیر، م. میرکی، ف.؛ کاظمی نوری، س.( ۱۳۹۳). تأثیر اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران ارشد بر آشفتگی و مالی، بررسی های حسابداری ، سال اول - شماره ۲: ۳۷ - ۵ ۶.


• دهقان، ع. و کامیابی، م.(1398). چگونگی اثرگذاری متغیرهای اقتصادی بر بازدهی شرکتهای بورسی در شرایط رونق و رکود بازار سرمایه ایران،فصلنامه اقتصاد مالی. سال سیزدهم، شماره 48: 147-166.


• علی‌آبادی، ا. وکیلی فرد، ح.(1393). تبیین و ارائه الگویی برای سنجش عوامل روانشناختی و رفتاری در بازار سرمایه ایران،


• فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی شماره پانزدهم، سال 4: 21-1.


• کیا مهر، ع. جنانی،م. همت­فر،م.(1399). تبیین نقش ناهنجاریهای بازار سهام در قیمت‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، فصلنامه اقتصاد مالی، سال چهاردهم، شماره53: 193- 212/


•  


• کامیابی،ی. نورعلی، م.(1395). بررسی اثر میانجی محافظه­کاری حسابداری بر رابطه بین عدم تقارن اطلاعات و مدیریت سود در شرکت­های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی،سال هشتم، شماره 29 : 26-1.


• کمالی اردکانی،م. رجبی قیری، ع.(1394). بررسی­آثار روان‌شناختی و عوامل مؤثر بر درک سرمایه­گذاران از ریسک در بورس اوراق بهادار تهران،فصلنامه سیاستهای مالی و اقتصادی،سال سوم، شماره 10 :142-125.


• محمودآبادی، ح. و مهتری،ز. (۱۳۹۰).محافظه‌کاری حسابداری و کارایی سرمایه‌گذاری مجله پیشرفت های حسابداری دانشگاه شیراز،دوره سوم، شماره ۲: ۱۱۳-۱۶۰.


• مدرس، ا. و حصار زاده. ر.(۱۳90).کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه‌گذاری. فصلنامه بورس اوراق بهادار، ۸۵-۱۱۸.


• مشایخی، ب. و محمدپور،ف (۱۳۹۳).کیفیت گزارشگری مالی، سررسید بدهی و کارایی سرمایه‌گذاری، راهبرد مدیریت مالی، سال دوم، شماره ۷: 1-14 .


• نیک بخت،م.؛ حسین پور،م.؛ اسلامی مفیدآبادی،ح.(1395). بررسی تأثیر رفتار احساسی سرمایه‌گذاران و اطلاعات حسابداری بر قیمت سهام، فصلنامه علمی پژوهشی تجربی حسابداری، دوره 6، شماره 2 ، 22: 219-255


• نیکو مرام، ه. فریدون رهنمای رود پشتی،ف. هیبتی،ف. و یزدانی،ش. (۱۳۹۱)، "تأثیر سوگیری شناختی سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار تهران بر ارزشیابی سهام"، فصلنامه علمی پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، شماره ۱۳ : ۸۱-۶۱.


• Atif Kafayat., (2014). Interrelationship of Biases: Effect Investment Decisions Ultimately. Theoretical and Applied Economics XXI 6(595), 85-110.


• Babajide, A. A., Adetiloye, K. A., (2012). Investors’ Behavioral Biases and the Security Market: An Empirical Study of the Nigerian Security Market.Accounting and Finance Research 1(1), 219-229.


• Bashir, T., Javed, A., Ali, U., Meer, U. I., Naseem, M. M., 2013. Empirical Testing of Heuristics Interrupting the Investor’s Rational Decision Making. European Scientific Journal 9(28), 432-444.


• Balcilar, M., Demier, R., and Hammoudeh, S. (2012). Investor Herds and RegimeSwitching: Evidence from Gulf Arab Stock Markets. WORKING PAPER SERIES, 1-39.


• Bakar, S. and Chui Yi, A. (2016). The Impact of Psychological Factors on Investors’ Decision Making in Malaysian Stock Market: A Case of Klang Valley and Pahang, Procedia Economics and Finance, 35: 319-328.


• Biddle, G.C, G. Hilary and R.S. Verdi. (2009). How Does Financial Reporting Quality Improve Investment Efficiency? Journal of Accounting and Economics, forthcoming.


• Bikhchandani, S. and Sharma, S. (2000). Herd Behaviour in Financial Markets: A Review. IMF Working Paper WP/00/48.


• - Bouwman, C. (2014). Managerial Optimism and Earnings Smoothing. Journal of Banking & Finance, 41: 283-303.


• Chih-Hsiang Chang، Shih-Jia Lin (2015). The effects of national culture and behavioral pitfalls on investors’ decision-making: Herding behavior in international stock markets herding behavior in international stock markets, International Review of Economics 00and Finance 37،380–392.


• Deshmukh, S., Goel, A. and Howe, K. (2013). CEO overconfidence and dividend policy. Journal of Finance Intermediation, 22(3), 440-463.


• Fromlet, T.(2001). The Economic Emplications of Corporate Financial Reporting. Journal of Accounting and Economics 40: 3-73.


• Gitman, L.J., Joehnk, M. D., (2008). Fundamentals of Investing. 10th edn. Boston: Pearson Education Inc.


• Garsia Lara, J. M., Garsia Osma, B. and Penalva, F. (2010).Accounting conservatism and firm investment efficiency.http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1383642&http://www.google.com/search?hl=fa&q=Accounting+Conservatism+and+Firm+Investme.


• Garcia Lara, J. M., Garcia Osma, B. and penalva, F. (2016). Accounting Conservatism and Firm Investment Efficiency. Journal of Accounting and Economics, Vol. 61, Pp. 221-238.


• Hermalin, B.E., and M.S. Weisbach. (2010). Information Disclosure and Corporate Governance. Working paper, University of California.


• Hirt, Geoffrey. A., Block S. B., (2012). Fundamentals of Investment Management. 10th edn. New York: McGraw-Hill.


• Kaustia, M., Rantapuska, E. (2015). Does mood affect trading behavior? Journal of Financial Markets, 15, 41-81.


• Kengatharan, L., Kengatharan, N., (2014). The Influence of Behavioral Factors in Making Investment Decisions and Performance: Study on Investorsof Colombo Stock Exchange, Sri Lanka. Asian Journal of Finance & Accounting 6(1), 1-23.


• Johnsson, M. and Lindblom, H. and Platan, P. (2010)."Behavioural Finance and Change of Investor Behaviour During and After the Speculative at the End of the 1990s” Master’s Thesis in Finance, School of Economic and Management, LundUniversity.


• Lim, L.C., (2012). The Relationship between Psychological Biases and the Decision Making of Investor in Malaysian Share Market. Unpublished Paper International Conference on Management, Economics & Finance (ICMEF 2012) Proceeding.


• Luong, L. P., Thu Ha D. T., (2011). Behavioral Factors Influencing Individual Investors’ Decision-Making and Performance a Survey at the Ho Chi Minh Stock Exchange. Unpublished M.Sc. Thesis, Umea School of Business.


• Malmendier, U., Tate, G. and J. Yan (2011). “Overconfidence and Early‐Life Experiences: The Effect of Managerial Traits on Corporate Financial Policies”. The Journal of Finance, Volume 66, Issue 5, October, pp. 1687-1733.


• Márcia,T. Shafi, K. Hua,L. Idrees, Z.(2014).Exchange Rate volatity and Oil Prices Shocks and its Impact on Economic Sustainability. Mamagnent science letters. 5. 60-65.


• Nicholas, B. and Thaler, R. (2004) A survey of behavioral finance.” in Constantinides, Journal of Psychology andFinancial Markets , Vol. 2, No. 4, 182–189


• Nofsingera, J. R., Varmab, A., (2013). Availability, Recency and Sophistication in the Repurchasing Behavior of Retail Investors. Journal of Banking & Finance 37(7), 2572–2585.


• Pompian, M.M. (2006).Behavioral Finance and Wealth Management, translated by: Ahmad Badri, Kayhan Publishers.


• Qadri, S. U., Shabbir, M., 2014. An Empirical Study of Overconfidence and Illusion of Control Biases, Impact on Investor’s Decision Making: An Evidence from ISE. European Journal of Business and Management 6(14), 38-44.


• Venezia, R. (2008). Does Earnings Management Affect Firms’ Investment Decisions? TheAccounting Review, 83(6): 1571-1603.


• Juan, Ma. Chuanchan, Peng He. William. (2014). Investor herding behaviour of Chinese stock market. International Review of Economics and Finance.


• Wamae, J. N., (2013). Behavioural factors influencing investment decision in stock market: A survey of investment banks in Kenya. International Journal of Social Sciences and Entrepreneurship 1(6), 68-83.

 

 

یادداشت‌ها