بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر تعرفه در ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

مسعود نونژاد ¹ , سرور اژدری ² , سیدمجتبی حسین زاده یوسف آباد ³

1 - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز گروه اقتصاد، شیراز، ایران.
2 - کارشناس ارشد اقتصاد، مدرس دانشگاه پیام نور بوشهر، هرمزگان،ایران.
3 - کارشناس ارشد اقتصاد، عضو باشگاه پژوهشگران جوان، کارشناس بانک توسعه صادرات،تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1393/04/21 تاریخ پذیرش : 1393/06/24 تاریخ انتشار : 1393/09/15

کلید واژه: تعرفه, اقتصاد سیاسی تعرفه, حمایت درونزا, سیاست های حمایتی. طبقه بندی JEL : F13, F59,

چکیده مقاله :

بحث سیاست های حمایتی و عوامل موثربر آن از موضوع مباحثات اقتصاددانان در حوزه اقتصاد سیاسی بین الملل می باشد. تعرفه ها و سایر اشکال حمایتی که ابزاری به منظور حمایت از اقتصاد داخلی به شمار می روند، نتیجه عملکرد متقابل فشار های سیاسی در میان گروه های ذینفع می باشد.از طرفی مدل های تئوری اقتصاد سیاسی تعرفه بیانگر این است که متغیر های کلان اقتصادی بر فشار برای حمایت موثر بوده و موجب تعیین نرخ تعرفه می گردد.لذا یافتن ارتباط بین فشار سیاسی تحت تاثیر متغیر های کلان اقتصادی و سطح حمایت ها به لحاظ وجود نوسان شاخص های کلان اقتصادی و تغییرات پی در پی سیاستگذاری در کشور حائز اهمیت است. در این مطالعه با استفاده از داده های سری زمانی 1357 تا 1388 و الگوی خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی (ARDL) به بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر تعرفه و همچنین آزمون درونزایی تعرفه پرداخته شده است.یافته های تحقیق حاکی از آن است که متغیر های تولید ناخالص داخلی و قیمت نسبی واردات رابطه منفی و معنا داری هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت با میانگین تعرفه داشته اند. نرخ بیکاری و تورم تنها در بلند مدت در سطح 10% معنا دار بوده اند و به ترتیب دارای رابطه مثبت و منفی با میانگین تعرفه بوده اند. تراز تجاری در کوتاه مدت و نیز بلند مدت معنا دار نبوده است. لذا میانگین تعرفه تحت تاثیر متغیر های کلان اقتصادی نشان از درونزایی تعرفه دارد.

منابع و مأخذ:

1)    آشفته افشین. 1387. ارائه روش جدید جهت محاسبه شاخص بهای کالاهای وارداتی با استفاده از اطلاعات بازرگانی گمرک. مجله دانش و توسعه  سال پانزدهم. شماره 25. زمستان 1387.

2)    بهکیش محمد مهدی .1381. اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. تهران : نی.

3)    بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.گزارش اقتصادی و ترازنامه.1357-1383.

4)    پاسبان فاطمه (1376). بررسی سیاست های حمایتی وبرآورد نرخ تعرفه موثر در بخش کشاورزی.پایان نامهکارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

5)    پور مقیم سید جواد . 1382. اقتصاد بین الملل(1). تهران: انتشارات سمت.

6)    پهلوانی مصیب و نظر دهمرده(1386) تخمین توابع تقاضای واردات و صادرات در اقتصاد ایران با استفاده از روش همگرایی ARDL فصلنامه بررسیهای اقتصادی. دوره4. شماره 3.

7)    تشکینی احمد . 1384. اقتصاد سنجی کاربردی به کمک Microfit. موسسه فرهنگی هنری دیباگران. تهران.

8)    داوری حسین.1384. بررسی عوامل موثر بر حمایت های تعرفه ای در تجارت خارجی ایران. پایان نامه دانشکده علوم اقتصادی و اداری. دانشگاه مازندران.

9)    رازینی ابراهیم علی و عباس رحیمی. 1374. سیاست های حمایتی با تاکید بر سیاست های بازرگانی. موسسه مطالعات و پژوهش های  بازرگانی. چاپ اول. اردیبهشت ماه.

10)   رازینی ابراهیم علی. 1381. سیاست های حمایتی و پیامد های آن در ایران. موسسه مطالعات و پژوهش هایبازرگانی. چاپ دوم. اردیبهشت ماه.

11)   رازینی ابراهیم علی. 1378. روش های منطقی کردن تعرفه ها در اقتصاد ایران. موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی. چاپ اول آبان ماه .

12)   راسخی سعید،خسرو پیرایی، حسین داوری. 1385. اقتصادسیاسی حمایت در نظام های تجاری. پژوهش نامه علوم انسانی و اجتماعی.شماره 20.

13)   ژیان کارلو گاندولفو .1380. تجارت بین الملل. ترجمه:مهدی تقوی و تیمور رحمانی.تهران:پژوهشکده اموراقتصادی.

14)   فریدمن میلتون و رز.1367. آزادی و انتخاب. ترجمه حسین حکیم زاده. انتشارات فاروس.

15)   فیض آبادی یاسر ،رضا مقدسی. 1386. برآورد معادله تعرفه ومحاسبه میزان بهینه حمایت تعرفه ای در بخشکشاورزی. علوم کشاورزی.شماره13.

16)   کمیجانی اکبر. 1374. سازمان تجارت جهانی و آثار اقتصادی الحاق ایران به آن. تهران: معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی.

17)   کوردن دبلیو.ام.1371. تئوری حمایت. ترجمه احمد شاه رکنی. تهران: دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی.

18)   متوسلی محمود.1379. سیاست های تجاری و توسعه اقتصادی. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی.

19)   مرکز آمار ایران. سالنامه آماری.1357-1383.

20)   معماری فرج اله . 1374. بررسی عوامل تعیین کننده مالیات بر واردات در ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.

21)   نوفرستی محمد.1378. ریشه واحد و هم جمعی در اقتصاد سنجی. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.                           

22)   نونژاد مسعود .1383. تجارت بین الملل ج دوم. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی شیراز.

23)   Bohara,AD.Kaempfer.WH.1991a.A test of tariff endogeneity in the United States.American Economic Review 81,952-961.  

24)   Bohara,AD. Kaempfer.WH.1991b.Testing the endogeneity of tariff policy in the  US:Further evidence.Economics Letters 35,311-315.

25)   Das,S.Das.1994.Quantitive assessment of tariff endogeneity :Interwar vs.postwar.Economics Letter44,139-146.

26)   Ederington,Jash and Minier,Jenny(2005).Why tariff not subsidies? Social Sience Research Network,Electronic Publishing Presents,from     University of Kentucky.Department of Economics

27)   Flavia Terribile & John Torenton,2000.The endogeneity of tariffs in Italy.Applied Journal of Economics letters.7,517-520.

28)   Irwin.DA.1998. Changes in U.S. Tariffs:The role of import prices and commercial policies.The American Economic Review.88.1015-1026.

29)   Krol. R. 1996. Testingtariff endogeneity in Japan :A copmparison of pre and post-war.periods.Economic Letters 50,399-406.

30)   Magee.SP.Brock.WA.1989.Black hole tariffs and edogenous policy theory :Political Economy in General Equilibrium.Cambridge University Press,Cambridge.

31)   Nelson Douglas.1988.Endogenous tariff theory : A Critical Survey.American Journal  of  Political Science,32,NO.3.

32)   Pesaran .MH.and Pesaran. B.( 1996). Working with Microfit 4.0: Interactive Econometric Analysis, Oxford: Oxford University Press.

33)   Sherman Richard (2002).Import prices and political economy of tariffs:evidence from Germany,Japan,and united states,1954_1994.Journal of Economics letters.76,11-17.

34)   William. A.Brock & SP. Magee (1984).Edogenous tariff theory :A Survey Published  in Neoclassical Political Economy.