بررسی آثار اندازه دولت بر رشد اقتصادی در ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

اکبر کمیجانی ¹ , هادی حق شناس ²

1 - استاد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دانش آموخته اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1393/04/02 تاریخ پذیرش : 1393/06/04 تاریخ انتشار : 1393/09/15

کلید واژه: روش ARDL, رشد اقتصادی, O26, اندازه دولت, الگوی تصحیح خطا. طبقه بندی JEL : E58,

چکیده مقاله :

دولت‌ها به واسطه نقش و وظایفی که در اقتصاد دارند، به ناچار متحمل هزینه‌هایی می‌شوند. لیکن چگونگی تاثیرگذاری افزایش مخارج دولت و در نتیجه اندازه دولت بر رشد اقتصادی در یک کشور چندان روشن نیست. در این راستا، در این مقاله بررسی اندازه دولت (نسبت کل مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی) بر رشد اقتصادی در ایران مدنظر قرار گرفته است. برای این منظور، یک تابع کاب داگلاس که تابعی از اندازه دولت، سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی است با استفاده از روش ARDL و اطلاعات سال‌های 1368 الی 1391 برآورد شده است و ضریب تاثیرگذاری اندازه دولت در دوره کوتاه مدت و بلندمدت استخراج شده است. نتایج حاکی از آن است که بزرگ شدن دولت در دو دوره مذکور اثر مثبتی بر رشد اقتصادی ایران دارد، لیکن این تاثیرگذاری در دوره بلندمدت بیشتر است. بنابراین، اندازه دولت همانند سرمایه انسانی ابزاری برای برنامه‌ریزی افزایش رشد اقتصادی در بلندمدت است. ضریب تصحیح خطای برآوردی نیز نشان می‌دهد انحرافات و عدم تعادل‌ها در تولید سرانه اقتصاد ایران با سرعت کمی به سمت تعادل بلندمدت حرکت می‌کند.

منابع و مأخذ:

1)    ابونوری، اسماعیل و دیگران (1387)، اثر سیاست مالی بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران: رهیافتی از روش خود رگرسیون برداری، پژوهشنامه اقتصادی، سال دهم، شمارۀ 38.

2)    تشکینی، احمد(1384)، اقتصادسنجی کاربردی به کمک مایکروفیت، موسسه فرهنگی دیباگران، تهران. 

3)    پروین، سهیلا ، جاوید بهرامی، سحر وحیدی (1391)، تاثیر شوک مالی بر تولید و سطح قیمت درایران با استفاده از الگوی خودرگرسیو برداری ساختاری، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال ششم، شماره 4،  صص 21- 39

4)    حسینی، شمس الدین و همکاران(1392)، نقش و جایگاه دولت در اقتصاد از نظریه تا عمل، معاونت امور اقتصادی و دارایی.

5)    حیدری، حسن و همکاران(1389) رابطه بین اندازه دولت و رشد اقتصادی: مطالعه موردی کشورهای عضو اوپک حاشیه خلیج فارس، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 7، شماره 3.

6)    رفیعی، هادی و منصور زیبایی(1382)، اندازه دولت، رشد اقتصادی و بهره‌وری نیروی کار در بخش کشاورزی، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره پیاپی 44-43.

7)    رنگریز، حسن و غلامحسین خورشیدی (1385)، مالیه عمومی و تنظیم خط مشی  مالی دولت، تهران: چاپ و نشر بازرگانی.

8)    زائر، آیت و الهام غلامی (1386)، بررسی اثر سیاست‌های مالی بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از الگوی VAR، فصلنامه مالیات و توسعه، شمارۀ 5.

9)    رهبر، فرهاد و مصطفی سرگلزایی (1390)، بررسی آثار سیاستهای مالی بر رشد اقتصادی و فقر طی دوره 1363 الی 1386، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 46، شماره 96. 

10) زیبایی، منصور و زهرا مظاهری (1388)، اندازه دولت و رشد اقتصادی در ایران با تاکید بر رشد بخش کشاورزی:رهیافت رگرسیون آستانه‌ای، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی(علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 23، شمارۀ 1.

11)   شفیعی، افسانه و همکاران(1383)، آزمون تاثیر سیاستهای مالی بر رشد اقتصادی، پژوهش نامه اقتصادی، شماره 11.

12)   صفدری، مهدی و فرشید پورشهابی(1388)، اثر کسری بودجه دولت بر کسری تجاری در اقتصاد ایران، مجله اقتصادی - ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره 93.

13)   صیاد زاده، علی و دیگران(1386) بررسی رابطه بین اندازه دولت و رشد اقتصادی در ایران: برآورد منحنی آرمی، پیک نور، سال پنجم، شماره چهارم.

14)   غلامی، الهام (1388)، بررسی شوک‌های قیمتی درآمدهای نفتی بر درآمدهای مالیاتی در ایران، پژوهشکده امور اقتصادی و دارایی، طرح پژوهشی.

15)   غلامی، الهام (1392)، بررسی کارآیی برنامه‌های محرک مالی در ایران با استفاده از مدلهای TVAR و DSGE، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده مدیریت و اقتصاد.

16)   طاهری، حامد و میلاد صارم صفاری(1390)، بررسی رابطه بین نرخ ارز و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران: با استفاده از رویکرد ARDL، فصلنامه روند پژوهش‌های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره ٦٠.

17)   فولادی، معصومه (1379)، تاثیر مخارج عمرانی دولت بر رشد اقتصادی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران.

18)   قطمیری، محمد علی و همکاران (1385)، بررسی تاثیر مخارج دولتی و تامین مالی آن بر تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی: مورد ایران (82-1346)،  فصلنامه بررسی های اقتصادی، دوره 2، شماره 2.

19)   کمیجانی، اکبر و روح الله نظری (1388)، بررسی اندازه دولت بر رشد اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال نهم، شماره 3.

20)   گزارش اندازه دولت و رشد اقتصادی، دفتر بهبود تشکیلات و برنامه ریزی نیروی انسانی ، معاونت امور مدیریت و منابع انسانی، اردیبهشت 1382.

21)   نوفرستی، محمد (1378)، ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی، موسسه خدمات فرهنگی رسا.

22)   Anne Mette Kjar (2004), Governance, key concepts, pp:1-2.

23)   Baradarane Shoraka, H. and Maleko Sadati, H. (1387), The Effect of Good Governance on Economic Growth in Selected Countries, Rahbord Journal,49, pp.29-52.

24)   Cooray,A(2009) Government expenditure, governance and economic growth-Comparative Economic Studies, No.51,Vol.3.

25)   Doessel, D.P. & A. Valadkhani.(2003),The Effects of Government on Economic Growth in Fiji, Singapore Economic Review, Vol.48,No. 1.

26)   Guseh, J.S. (1997). Government Size and Economic Growth in Developing Countries: A Political-conomy Framework. Journal of Macroeconomics,Vol.19,No.1.

27)   Easterly, W and Rebelo, S (1993), Fiscal Policy and Economic Growth: An Empirical Investigation, Journal of Monetary Economics, No.32.

28)   Musai,Maysam and Mehrara, Mohsen(2011),Investigating the Government Size and Quality’s Contribution to Long-Run Economic Growth, American Journal of Scientific Research, ISSN 1450-223X, Issue 29, pp:104-112.

29)   Heitger, B (2001) “The Scope of Government and Its Impact on Economic Growth in OECD Countries; Kiel Working Paper No.1034. Kiel: Institute of World Economics.

30)   Ram, Rati (1986) Government Size and Economic Growth: a new framework  and some evidence of cross section and time series data; American Economic Review,Vol 76, No.1, March, pp. 191-203.

31)   Yasin Mesghena (2001) Public Spending and Economic Growth: Empirical Investigation of Sub-Shahran Africa; Southwestern Economic Review, 30