نقش صندوق توسعه ملی در کاهش نوسانات اقتصادی ایران رویکرد (DSGE)

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

سید مجتبی حسین زاده یوسف‌آباد ¹ , محسن مهرآرا ² , حسین توکلیان ³

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد، پردیس بین‌المللی ارس دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران. تهران، ایران
3 - استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/07/02 تاریخ پذیرش : 1396/09/04 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: O13, E62, F38, : درآمد مالیاتی, درآمد نفتی, صندوق توسعه ملی, نوسانات اقتصادی, تعادل عمومی پویای تصادفی. طبقه بندی JEL : C61,

چکیده مقاله :

چالش جدی پیش ‌روی سیاست‌گذاران در کشورهای وابسته به نفت، امکان‌پذیر نبودن تعیین دقیق درآمدهای نفتی و بودجه‌ریزی بر مبنای درآمدهای نفتی به دلیل عوامل مختلف اقتصادی، سیاست خارجی و برون‌زا بودن آن نسبت به اقتصاد داخل است. چنین چالشی موجب شد تا سیاست‌گذاران اقتصادی به دنبال راهی برای کم‌رنگ کردن نوسانات اقتصادی منفی مبتلابه باشند. به این مقصود، در این مقاله، نقش صندوق توسعه ملی به‌عنوان یکی از راهکارهای تمهید شده در کاهش نوسانات اقتصادی ایران را در سه سناریو و در دوره زمانی 1395-1368 با استفاده از روش تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) بررسی نمودیم. در سناریو اول فرض شده است که دولت تنها از درآمدهای نفتی استفاده می‌کند و هیچ بخشی از درآمدهای نفتی را در صندوق توسعه ملی واریز نمی‌کند. در سناریو دوم فرض بر استفاده دولت از درآمدهای نفتی و مالیاتی و واریز بخشی از درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت در صندوق توسعه ملی است. سناریو سوم دال بر استفاده صرف دولت از درآمدهای مالیاتی و واریز درآمد ناشی از فروش نفت در صندوق توسعه ملی است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از اثرگذاری معنی‌دار درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی و مصرف در سناریوهای سه‌گانه دارد. اتکا بر درآمدهای مالیاتی در سناریو دوم و سوم در کوتاه‌مدت منجر به کاهش در مصرف، رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری شده است اما در بلندمدت تأثیر آن بر متغیرهای ذکرشده مثبت می‌باشد. نتایج حاصل‌شده از سناریو سوم بیانگر آن بود که اتکا دولت به درآمدهای مالیاتی و عوارض گمرکی و سرمایه‌گذاری از طریق منابع ارزی صندوق توسعه ملی منجر به افزایش در رشد اقتصادی، مصرف و سرمایه‌گذاری شده است. Abstract The serious challenge which policy-makers in oil-dependent countries have to confront to is that, due to different economic factors, foreign policy and being exogenous in relation to internal economy, it is not feasible to determine the exact amount of oil revenues and budgeting. Such challenge has forced economic policy-makers to seek a remedy to lessen negative economic fluctuations. In this article, we examine the role of National Development Fund (NDF) as one of the applied solutions in reducing Iran’s economic fluctuations in three scenarios and within period of 1989 to 2016 by adopting Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE) approach. In the first scenario, we assume the government uses only oil revenues and deposits none of the oil revenues in NDF. In the second scenario, we assume the government uses oil and tax revenues and deposits part of earnings of oil sales in NDF. In the third scenario, we assume the government uses only tax revenues and deposits all oil revenues in NDF. Results show that oil revenues have significant impact on economic growth and consumption in the scenarios above. In the second and third scenarios, tax revenue dependency causes reduction in consumption, economic growth and investment in the short run; but in the long run, it has a positive impact on the mentioned variables. Results from the third scenario show that dependency of government on customs duty and tax revenues and investment by exploiting foreign sources of NDF result in increase in economic growth, consumption and investment.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

1)     بهرامی، جاوید و سمیرا نصیری (1390)، شوک نفتی و بیماری هلندی: بررسی موردی ایران، پژوهش­های اقتصادی ایران، صفحات 54-25.

2)     توکلیان، حسین (1393)، برآورد درجه سلطه مالی و هزینه‌های رفاهی آن، یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی، فصلنامه پژوهش‌های پولی – بانکی، شماره 21، صفحات 329-359.

3)     پرویز رستم زاده، یزدان گودرزی فراهانی (1396)، جایگزینی درآمد دولت از طریق درآمدهای مالیاتی با طراحی یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE)، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، شماره 4، دوره 17، صفحه 121-145.

4)     زمان زاده، حمید و جلالی نائینی (1392)، مکانیسم انتشار بیماری هلندی در اقتصاد ایران رویکرد تعادل عمومی تصادفی پویا، همایش سیاست‌های پولی و ارزی، تهران.

5)     رهبر، فرهاد، سلیمی، احسان. (1394). نقش انضباط مالی دولت و صندوق توسعه ملی در کاهش بیماری هلندی در اقتصاد ایران. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شماره 4(14)، صفحات 219-243.

6)      سلیمی، احسان و رهبر، فرهاد (1394)، نقش سیاست‌های پولی و مالی و صندوق توسعه ملی در کاهش اثرات بیماری هلندی در اقتصاد ایران: با رویکرد DSGE، فصلنامه مطالعات کاربردی اقتصاد ایران.

7)     شاهمرادی و ابراهیمی (1389)، ارزیابی اثرات سیاست­های پولی در اقتصاد ایران در قالب یک مدل پویای تصادفی نیوکینزی، مجله پول و اقتصاد، سال دوم، شماره 3.

8)     شهرستانی، حمید و فرزین اربابی (1388)، الگوی تعادل عمومی پویا برای ادوار تجاری اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، پژوهشکده امور اقتصادی، سال نهم، شماره اول، صص 66-43.

9)     کاوند، حسین (1388)، تبیین آثار درآمدهای نفتی و سیاست‌های پولی در قالب یک الگوی ادوار تجاری واقعی برای اقتصاد ایران، رساله دکتری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران.

10) کمیجانی، اکبر و توکلیان، حسین (1391)؛ "سیاست‌گذاری پولی تحت سلطه مالی و تورم هدف ضمنی در قالب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران"، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 8، 87-118.

11) متوسلی، محمود و ایلناز ابراهیمی و اصغر شاهمرادی و اکبر کمیجانی (1389). طراحی یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده نفت، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال دهم، شماره چهارم، زمستان 1389، صص 116-87.

12)   Auty R. M. (2001) Resource Abundance and Economic Development, Oxford University Press, Oxford.

13)   Baldwin, Robert E., (1966). "Economic Growth and Structure, Selected Essays. By Simon Kuznets. New York: W. W.

14)    Berument M. H., Ceylan N. B. and Doğan N. (2010), “The Impact of Oil Price Shocks on the Economic Growth of Selected MENA Countries” The Energy Journal, Vol. 31, No. 1, 150-176.

15)   Cologni A. and Manera M. (2013). “Exogenous oil shocks, fiscal policies and sector reallocations in oil producing countries” Energy Economics, Vol 35.

16)   Gylfason, T. (2001). “Nature, power and growth”, The Scottish Journal of Political Economy. Vol 48 No 5. November.

17)   Ireland. P (2003). Endogenous Money or Sticky Prices?. Journal of Monetary Economics 50: 1623.48.Hirschman, A. (1958): The Strategy of Economic Development, New Haven, Yale University.

18)   Medinan Juan Pablo and Soto, Claudio, (2007). "The Chilean Business Cycles Through the Lens of a Stochastic General Equilibrium Model," Working Papers Central Bank of Chile 457, Central Bank of Chile.

19)   Neary, J. P. and S. J. G. vanWijnbergen (1986). Natural Resources and the macroeconomic. MIT Press, Cambridge, MA.

20)   Pieschacon A. (2012). “The value of fiscal discipline for oil-exporting countries”, Journal of Monetary Economics, Vol.59, pp.  250–268.

21)   Prebisch, R., (1950). The Economic Development of Latin America and Its Principal Problems. Economic Bulletin for Latin America, 7, 1-12.

22)   Senbeta, Sisay Regassa. (2011). A Small Open Economy New Keynesian DSGE model for a foreign exchange constrained economy. Department of Economics Research Paper.

23)   Senbeta, Sisay, 2011. "How applicable are the new keynesian DSGE models to a typical low-income economy?," MPRA Paper 30931, University Library of Munich, Germany.

24)   Walsh, C. E. (2010); "Monetary Theory and Policy, the MIT Press, " Third Edition, London.

25)   Walsh, C.,(2003), "Labour Market Search and Monetary Shoks", Dynamic Macroeconomic Analysis, S. Altuĝ, J. Chadha, and C. Nolan, Cambridge University Press, 451-486.

26)   Wright, G. and C zelutsa, J. (2002). “Resource-based economic growth, past and present”, Stanford University

 

 

 

 

 

 

 

یادداشت‌ها