نقش تعصبات روانشناختی بر رضایت مالی سرمایه‌گذاران: شواهدی از سرمایه‏گذاران در بورس اوراق بهادار تهران

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

مهرداد نعمتی ¹ , سامان رحمانی نوروزآباد ²

1 - گروه مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
2 - گروه مدیریت مالی، شرکت کارگزاری خبرگان سهام، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/01/01 تاریخ پذیرش : 1402/03/03 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: واژه‌های کلیدی: تعصبات روانشناختی, رضایت مالی, گرایش‌های سرمایه‌گذاران. طبقه بندی JEL : G41, G53,

چکیده مقاله :

چکیده هدف پژوهش حاضر شناسایی تاثیر تعصبات روانشناختی بر رضایت مالی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این پژوهش میدانی، به منظور جمع آوری داده ها از روش میدانی و پرسشنامه ی استاندارد استفاده شده است. روایی پرسشنامه توسط خبرگان مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه قابلیت اعتماد (پایایی) پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت نتایج به‌دست‌آمده بیان گر این است پرسشنامه پژوهش از اعتماد لازم برخوردار می باشد. جامعه ی آماری این پژوهش سرمایه گذاران حقیقی در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. با توجه اینکه تعداد جامعه آماری نامحدود می باشد تعداد حجم نمونه مورد نظر 384 نفر به طور تصادفی ساده در دسترس و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردید و مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور بررسی روابط بین متغیرهای پژوهش از تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار LISREL استفاده گردیده است. نتایج شاخص های خوبی برازش مانندRMSEA ، GFI و AGFI نشان دهنده ی برازش خوب مدل و قابل استفاده بودن نتایج می باشد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که تاثیر اعتماد به نفس بیش از حد، اتکا به کارشناسان مالی، گرایش به طبقه بندی پول، گرایش به بودجه‌بندی، گرایش به انطباق، مسئولیت پذیری اجتماعی، اتکا به همسر و خود کنترلی بر رضایت مالی مثبت و معنادار است

چکیده انگلیسی:

Abstract The Purpose of This Study was to Identify the Effect of Psychological Bias on Financial Investors' Satisfaction in Tehran Stock Exchange. In this field of research, in order to collect data field method and standard questionnaire were used. The validity of questionnaire was checked by experts. In the next step, the reliability of the questionnaire was investigated using Cronbach's alpha coefficient. The results confirm that the questionnaire has the necessary reliability. The statistical population of this research is real investors in Tehran Stock Exchange. Considering that the number of the statistical population is unlimited, the desired sample size of 384 people was randomly selected using Cochran's formula and investigated. In order to Investigate the Relationship Btween the Variables of Research, Structural Equation Modeling Technique and LISREL Software have been used. Good Fitting Indicators Such as RMSEA, GFI, and AGFI Indicate Good fit of the Model and the Usability of the Results. The Results show That the Effect of Excessive Self-confidence, Reliance on Financial Experts, Tendency to Classify Money, Tendency to Budgeting, Tendency to adapt, Social Responsibility, Reliance on Spouse and Self-control on Positive Financial Satisfaction and Meaningful

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• ابراهیمی لیفشاگرد، عباس؛ پاکیزه، کامران؛ رئیسی فر، کامیار. (1398). بررسی تأثیر ویژگی‏های شخصیتی سرمایه‏گذاران بر عملکرد سرمایه‏گذاری با نقش میانجی سوگیری‏های مکاشفه‏ای. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 12(42)، 107-128.


• آسیابی اقدم، لیلا؛ رحیم‏زاده، اشکان؛ فلیحی، نعمت و رجایی، یدالله. (1400). "انتخاب سبد دارایی سهام مبتنی بر روش‌ اقتصاد رفتاری ( مورد مطالعه بازار بورس تهران)"، فصلنامه اقتصاد مالی، 15(55)، 190-155.


• جعفری، سلیل؛ گرکز، منصور؛ سعیدی، پرویز؛ معطوفی، علیرضا. (1399). بررسی نقش عوامل روانشناختی و عملکردی بر تمایل به سرمایه گذاری در بازار سهام با نقش میانجی رضایت سرمایه گذار و ریسک ادارک شده سرمایه گذاران. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 13(48)، 47-62.


• رحیم‏پور خانقاه، فاطمه؛ فضل‏زاده، علیرضا؛ نقدی، سجاد و احمدیان، وحید. (1400). "تأثیر خودکنترلی و دانش مالی بر رضایت مالی سرمایه‏گذاران بورس اوراق بهادار تهران با نقش میانجی رفتار مالی"، چشم انداز مدیریت مالی، شماره 35، 173-197.


• زینی‏وند، محمد؛ جنانی، محمدحسن؛ همت‏فر، محمود؛ ستایش، محمدرضا. (1400). سوگیری‏های رفتاری و تصمیمات سرمایه‏گذاران حقیقی و حقوقی مبتنی بر اطلاعات تکنیکال در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه اقتصاد مالی، 15(4)، 233-257.


• سعادت‏زاده حصار، بهزاد؛ عبدی، رسول؛ محمدزاده سالطه، حیدر؛ نریمانی، محمد. (1400). بررسی ارتباط سوگیری شناختی در رفتار سرمایه گذاران با واسطه نوسانات قیمت سهام، فصلنامه اقتصاد مالی، 15(56)، 320-303.


• عموزاد مهدیرجی، علی اصغر. (1393). "بررسی رابطه تصمیمات رفتاری در تصمیم­گیری سرمایه‏گذاران در بورس اوراق بهادار تهران"، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری و اقتصاد، بصورت الکترونیکی، موسسه بین­المللی عالی علوم و فناوری حکیم عرفی شیراز.


• غیور باغبانی، سید مرتضی و بهبودی، امید. (1396). "عوامل مؤثر در بروز رفتار سرمایه گذاران با رویکرد پدیدارنگاری"، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال پنجم، شماره سوم.


• کیایی، مهسا؛ محمدی، فاطمه؛ حسین‏خانی، زهرا و مطلبی، سیده آمنه. (1400). "بررسی نقش میانجی‏گری رضایت مالی در ارتباط بین سواد مالی و کیفیت زندگی در سالمندان بازنشسته شهر قزوین"، مجله سالمندی ایران، 32598/sija.2022.2778.5 .


• نیکومرام، هاشم؛ رهنمای رودپشتی، فریدون؛ هیبتی، فرشاد و یزدانی، شهره. (1391). "تاثیر سوگیری شناختی سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار تهران بر ارزشیابی سهام"، فصلنامه علمی پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، شماره سیزدهم.

• Ackert, L. F. (2014). Traditional and Behavioral Finance. In H. K. Baker, & V. Ricciardi (Eds.), Investor behavior: The psychology of financial planning and investing. Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons, Inc. 10.1002/ 9781118813454.ch 2.


• Azwadi, A., Mohd, SH., Abd, R., & Alif, B. (2015). Financial Satisfaction and the Influence of Financial Literacy in Malaysia. Social Indicators Research, 120(1), 137–156.


• Bakar, S., & ChuiYi, A. N. (2016). The Impact of Psychological Factors on Investors’ Decision Making in Malaysian Stock Market: A Case of Klang Valley and Pahang. Procedia Economics and Finance, Volume 35, 319-328.


• Baker, H. K., & Nofsinger, J. R. (2002). Psychological biases of investors. Financial Services Review, 11, 97–116.


• Bechara, A. (2011). Human emotions in decision making: Are they useful or disruptive? Neuroscience of Decision Making, 73–95.


• between knowledge and behavior. Federal Reserve Bulletin, 106(Jul), 309–322.


• Chavali, k., Ahmed, R., & Mohanraj, P. (2021). Does Financial Behavior Influence Financial Well-being? Journal of Asian Finance Economics and Business, 8(2), 273-280.


• Cummins, R. A., & Nistico, H. (2002). Maintaining life satisfaction. The role of positive cognitive bias. Journal of Happiness Studies, 3, 37–69.


• Decision-Making, Financial Risk Tolerance, and Financial Personality. International Journal of Financial Research, 7(2), 171–182.


• Dowling, N. A., Corney, T., & Hoiles, L. (2009). Financial management practices and money attitudes as determinants of financial problems and dissatisfaction in young male Australian workers. Journal of Financial Counseling and Planning, 20(2), 5–13.


• Fischer, R., & Gerhardt, R. (2007). Investment mistakes of individual investors and the impact of financial advise. 20th Australasian Finance & Banking Conference 2007 Paper. Available at SSRN: http://ssrn.com/ abstract=1009196.


• Fischhoff, B., Nadai, A., & Fischhoff, I. (2001). Investing in Frankenfirms: Predicting socially unacceptable risks. Journal of Psychology & Financial Markets, 2(2), 100–111.


• Gino, F., & Schweitzer, M. (2008). Blinded by anger or feeling the love: How emotions influence advice taking. Journal of Applied Psychology, 93(5), 1165–1173.


• Haselton, M. G., & Buss, D. M. (2000). Error management theory: A new perspective on biases in cross‐sex mind reading. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 81–91.


• Haselton, M. G., & Nettle, D. (2006). The paranoid optimist: An integrative evolutionary model of cognitive biases. Personality and Social Psychology Review, 10(1), 47–66.


• Haselton, M. G., Bryant, G. A., Wilke, A., Frederick, D. A., Galperin, A., Frankenhuis, W. E., & Moore, T. (2009). Adaptive rationality: An evolutionary perspective on cognitive bias. Social Cognition, 27(5), 733–763.


• Hilgert, M., Hogarth, J., & Beverly, S. (2003). Household financial management: the connection


• HubertNgamaba, K., Armitage, CH., Panagioti, M., & Hodkinson, A. (2020). How closely related are financial satisfaction and subjective well-being? Systematic review and meta-analysis. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 85, 101522.


• Johnson, D. D., Blumstein, D. T., Fowler, J. H., & Haselton, M. G. (2013). The evolution of error: Error management, cognitive constraints, and adaptive decision‐making biases. Trends in Ecology & Evolution, 28(8), 474–481.


• Joo, S. (2008). Personal financial wellness. In Handbook of consumer finance research (pp. 21–33). New York: Springer.


• Joo, S., & Grable, J. E. (2004). An exploratory framework of the determinants of financial satisfaction. Journal of Family and Economic Issues, 25, 25–50.


• Kahneman, D., & Krueger, A. B. (2006). Developments in the measurement of subjective well‐being. Journal of Economic Perspectives, 20, 3–24.


• Kartini K., Nahda K., (2021). Behavioral Biases on Investment Decision: A Case Study in Indonesia, Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8 (3), 1231–1240.


• Keller, C., & Siegrist, M. (2006). Money attitude typology and stock investment. The Journal of Behavioural Finance, 7(2), 88–96.


• Khawaja, H., Khan, J. A. and Jamali, N. M. (2021). An Exploratory Inquiry into the Psychological Biases in Financial Investment Behavior Evidence from Pakistani Financial Markets. Journal of Accounting and Finance in Emerging Economies, 7 (3), 739-748.


• Kubilay, B., & Bayrakdaroglu, A. (2016). An Empirical Research on Investor Biases in Financial


• Lyons, A., Neelakantan, U., & Scherpf, E. (2008). Gender and marital differences in wealth and investment decisions. Journal of Personal Finance, 6(4), 57–76.


• MacDonald, G. J. (2008). Maybe SRI investors should settle for lower returns—And more satisfaction. The Christian Science Monitor. (January 28) Retrieved on 24th September 2009 from http://www.csmonitor. com/Money/2008/0128/p13s01‐wmgn.html.


• Mogilner, C., Rudnick, T., & Iyengar, S. S. (2008). The mere categorization effect: How the presence of categories increases choosers' perceptions of assortment variety and outcome satisfaction. Journal of Consumer Research, 35, 202–215.


• Newman, C., Delaney, L., & Nolan, B. (2008). A dynamic model of the relationship between income and financial satisfaction: Evidence from The Economic and Social Review, 39(2), 105–130.


• Nilsson, J. (2008). Investment with a conscience: Examining the impact of pro‐social attitudes and perceived financial performance on socially responsible investment behaviour. Journal of Business Ethics, 83(2), 307–325.


• Noh, M. (2022). Effect of parental financial teaching on college students’ financial attitude and behavior: The mediating role of self-esteem. Journal of Business Research, 143, 298-304.


• Olsen, R., A. (2007). Investors' predisposition for annuities: A psychological Journal of Financial Service Professionals, 61(5), 51–57.


• Pompian, M. M. (2006). Behavioural finance and wealth management: How to build optimal portfolios that account for investor biases. New York: John Wiley & Sons, Inc.


• Rosch, E. (1978). Principles of categorization. In E. Rosch, & B. B. Lloyd (Eds.), Cognition and categorization. (pp. 27–48). Hillsdale, NJ: Lawrence


• Sahi, S. K. (2009). Financial literacy education for the Indian consumer: the road to economic development. International Journal of Indian Culture and Business Management, 2(5), 493–518.


• Sahi, S. K., Arora, A. P., & Dhameja, N. (2013). An exploratory inquiry into the psychological biases in financial investment behavior. Journal of behavioral finance, 14(2), 94–103.


• Samal A., & Mohapatra K., (2020). IMPACT OF BEHAVIORAL BIASES ON INVESTMENT DECISIONS: A STUDY ON SELECTED RISK AVERSE INVESTORS IN INDIA, International Journal of Advanced Science and Technology, 29 (6), 2408-2425.


• Sek´sci´nska, K., Rudzinska-Wojciechowska, J., & Jaworska, D. (2021). Self-control and financial risk taking. Journal of Economic Psychology, 85, 102386.


• Shefrin, H. M., & Thaler, R. H. (1988). The behavioural life‐cycle hypothesis. Economic Inquiry, 26(4), 609–643.


• Soros, G. (2003). The alchemy of finance. New Jersey, NY: Wiley.


• Strömbäck, C., Skagerlund, K., DanielVästfjäll, D., & Tinghög, G. (2020). Subjective self-control but not objective measures of executive functions predicts financial behavior and well-being. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27, 100339.


• Taffler, R. J., & Tuckett, D. A. (2010). Emotional finance: The role of the unconscious in financial decisions. In Behavioral finance: Investors, corporations, andmarkets. New Jersey: John Wiley and Sons; 95–112.


• Tharpa, D. T., Seay, M., Carswell, A. T., & MacDonald, M. (2020). Big Five personality traits, dispositional affect, and financial satisfaction among older adults. Personality and Individual Differences, 166, 110211.


• Titus, P. M., Fanslow, A. M., & Hira, T. K. (1989). Net worth and financial satisfaction as a function of household money managers' competence. Home Economics Research Journal, 17(4), 309–318.


• Webley, P., Lewis, A., & Mackenzie, C. (2001). Commitment among ethical investors: An experimental approach. Journal of Economic Psychology, 22(1), 27–42.


• Williams, G. (2007). Some determinants of the socially responsible investment decision: A cross‐country study. Journal of Behavioural Finance, 8(1), 43–57.


• Xiao, J. J., Sorhaindo, B., & Garman, E. T. (2006). Financial behaviours of consumers in credit counseling. International Journal of Consumer Studies, 30, 108–121.


• Xiaoa, X., Li,, & Zhou, Y. (2022). Financial literacy overconfidence and investment fraud victimization. Economics Letters, 212, 110308.