تأثیر شاخص های رقابت پذیری و اقتصاد دانش بنیان بر تاب آوری اقتصاد در کشورهای منتخب گروه شانگهای

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

فرحناز پیمانه ¹ , محسن زاینده رودی ² , سیدعبدالمجید جلائی اسفندآبادی ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
2 - استادیار گروه اقتصاد ، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان ، ایران.
3 - گروه اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/03/06 تاریخ پذیرش : 1402/12/21 تاریخ انتشار : 1403/04/20

کلید واژه: رقابت پذیری, اقتصاد دانش‌بنیان, تاب‌آوری, روش اقتصادسنجی فضایی.,

چکیده مقاله :

سازمان همکاری شانگهای نمادی از زنجیره همگرایی منطقه‌ای در آسیا به شمار می‌رود که به‌واسطه موقعیت اقتصادی و یا اجتماعی کشورهای عضو و همچنین پوشش جغرافیایی این گروه در سطح جهان قابل توجه است.از سویی تفاوت‌های عدیده در زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای عضو و سطح درآمدی آن‌ها بررسی شاخص تاب‌آوری در گروه شانگهای بسیار حائز اهمیت است.در واقع شاخص تاب‌آوری به دنبال ارزیابی قابلیت سازگاری اقتصادی یک کشور و یا گروهی از کشورها در مقابل شوک‌های ایجادشده و نهایتاً پتانسیل بازگشت به سطح تعادلی مطلوب است،لذا بررسی سطح تاب‌آوری در گروه شانگهای می‌تواند دورنما و آینده این سازمان را با وضوح بیشتری نشان دهد.در این پژوهش از روش اقتصادسنجی پانل فضایی در دوره زمانی 2019-2013 استفاده شده است.لذا دو معادله بررسی و مدل SEM با روش اثرات تصادفی پذیرفته شده است و نتایج نشان می‌دهد که متغیرهای حجم تجارت و نوآوری بر سرانه تولید ناخالص داخلی، تأثیر مثبت و معناداری دارند.

چکیده انگلیسی:

چکیده: سازمان همکاری شانگهای نمادی از زنجیره همگرایی منطقه‌ای در آسیا به شمار می‌رود که به‌واسطه موقعیت اقتصادی و یا اجتماعی کشورهای عضو و همچنین پوشش جغرافیایی این گروه در سطح جهان قابل توجه است. از سویی تفاوت‌های عدیده در زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای عضو و سطح درآمدی آن‌ها، بررسی شاخص تاب‌آوری در گروه شانگهای بسیار حائز اهمیت است. در واقع شاخص تاب‌آوری به دنبال ارزیابی قابلیت سازگاری اقتصادی یک کشور و یا گروهی از کشورها در مقابل شوک‌های ایجادشده و نهایتاً پتانسیل بازگشت به سطح تعادلی مطلوب است، لذا بررسی سطح تاب‌آوری در گروه شانگهای می‌تواند دورنما و آینده این سازمان را با وضوح بیشتری نشان دهد. در این پژوهش از روش اقتصادسنجی پانل فضایی در دوره زمانی 2020-2014 استفاده شده است. لذا دو معادله بررسی و مدل SAR با روش اثرات تصادفی پذیرفته شده است و نتایج نشان می‌دهد که متغیرهای حجم تجارت و نوآوری بر شاخص تاب‌آوری، تأثیر مثبت و معناداری دارند.

منابع و مأخذ:

ابونوری، اسماعیل و لاجوردی، حسن. (1395). برآورد شاخص آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی به روش پارامتریکی: بررسی موردی کشورهای عضو اوپک، نظریه­های کاربردی اقتصاد. دوره (3)، صص 25-44.

امیری، حسین، پیرداده بیرانوند، محبوبه، نوروزی عموقین، فریبا و علیزاده، شیوه. (1397). برآورد شاخص­های آسیب­پذیری و تاب­آوری در اقتصاد ایران، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، دوره ششم، شماره 3، صص 455-434.

آزاد، ناصر، محمدی پور، مجتبی، نقدی، بهمن. (1397). چالش­های تجاری سازی محصولات دانش بنیان با تاکید بر بخش بازاریابی و مالی (مورد مطالعه: پارک فناوری دانشگاه تهران)، فصلنامه اقتصاد مالی، سال 12، شماره 44، صص 207-189.

پیغامی، عادل، سمیعی نسب، مصطفی، سلیمانی، یاسر. (1394). مقاوم‌سازی اقتصادی در ادبیات متعارف؛ مبادی علمی و نظری. تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، صص 260-1.

دادرس مقدم، امیر، کریم، محمدحسین و رهنما، علی. (1399). عوامل موثر بر تاب­آوری اقتصادی در مناطق آزاد تجاری ایران، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، دوره 8، شماره 2، صص 289-264.

دقیقی اصلی، علیرضا، پژویان، جمشید، حاج موسوی، ساراسادات. (1392). بررسی اثر هزینه­های تحقیق و توسعه در بخش آموزش عالی بر رشد اقتصادی کشورهای اتحادیه اروپا، فصلنامه اقتصاد مالی، سال 7، شماره 24، صص 100-73.

شاه آبادی، ابوالفضل، راغفر، حسین، گهرازه، ساناز. (1398). تأثیر مولفه های دانش و جهانی شدن بر تاب آوری اقتصادی در کشورهای منتخب در حال توسعه تولیدکننده نفت، فصلنامه علمی پژوهش های اقتصادی ایران، سال 24، شماره 80، صص 231-203.

شاه آبادی، ابوالفضل، راغفر، حسین، گهرازه، ساناز. (1399). تأثیر جهانی شدن، ریسک کشوری و رقابت پذیری بر تاب آوری اقتصادی کشورهای منتخب سند چشم انداز و گروه جی هفت، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، دوره 8، شماره 1، صص 143-120.

شقاقی شهری، وحید. (1396). ارزیابی و مقایسه وضعیت تاب آوری اقتصادی ایران با رقبای منطقه ای. فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، شماره 3، سال بیست و پنجم، صص 183-218.

قاسمی، مریم، صاحبی، شیرین و مهرگان مجد، جواد. (1399). به شناسایی راهبردهای تاب آوری معیشت در برابر مخاطره خشکسالی از دیدگاه خانوارهای روستایی (مورد مطالعه: دهستان گلمکان، شهرستان چناران). فصلنامه علوم محیطی، دوره هجدهم، شماره1، صص 136-117.

لاجوردی، حسن، پسندیده، اشرف السادات، بشارتی راد، زهره. (1394). بررسی رابطه بین تاب آوری اقتصادی و سطح دانش بنیان بودن اقتصادهای ملی، پنجمین کنفرانس بین المللی و نهمین کنفرانس ملی مدیریت فناوری، صص 12-1.

محمدی، تیمور، شاکری، عباس، سیدنورانی، سید محمدرضا، کریمی مهرآبادی، محمدصادق. (1397). نقش نهادها در افزایش تاب آوری اقتصادی با تاکید بر شرکت های دانش بنیان در یک مدل DSGE، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال بیست و یکم، شماره 79، صص 230-211.

محمودی، مقداد، دامن کشیده، مرجان، نصابیان، شهریار. (1400). اثرات شاخص اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصاد کشورهای اسلامی (مدل آزمون بارو سالای مارتین)، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 15، شماره 3، صص 241-217.

مغاری، مریم، فرید زاده، علی و خورسندی، مرتضی. (1395). اثر آسیب پذیری و تاب آوری اقتصاد بر تولید ناخالص داخلی کشورهای منتخب اوپک. فصلنامة سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا(س)، سال چهارم، شمارة 11، صص 106-77.

منصوری، سید امین، فرازمند، حسن و افقه، سید افقه. (1400). بررسی تاب­آوری اقتصادی در صنایع کوچک و متوسط استان خوزستان ناشی از همه­گیری ویروس سارس-کو2 (کرونا)، اقتصاد باثبات و توسعه پایدار، دوره 2، شماره 3، صص 30-1.

نصرنیا، فاطمه، اشک تراب، نیلوفر، شیخ زین الدین، آذر. (1400). تعیین الگوی تاب آوری استان­های ایران، نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 10، شماره 38، صص 222-205.

Acemoglu, D., Johnson, S., & Robinson, J. A. (2002). “Reversal of Fortune: Geography and Institutions in the Making of the Modern World Income Distribution”. The Quarterly Journal of Economics, 117(4). 12311294.

Albahari, A., Barge-Gil, A., Pérez-Canto, S., & Modrego, A. (2018). The influence of science and technology park characteristics on firms’ innovation results. Papers in Regional Science, 97(2), 253– 279.

Angeon, V., & Bates, S. (2015), Reviewing composite vulnerability and resilience indexes: A sustainable approach and application, World Development, (72), 140-162.

Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D. & Kohli, H. A. (2013). The centennial resilience index: Measuring countries resilience to shock. Global Journal of Emerging Market Economies, 5 (2), 57-98.

Dadgar, Y., Nazari, R., & Fahimifar, F. (2018). The impact of Global Competitiveness Index (GCI) on Economic Growth in Iran and some selected countries. OIDA International Journal of Sustainable Development, 11(12), 53-60.

Elhorst, j paul (2011). spatial panel model, university of gorning. rr 1-24.

Gianmoena, L., & Rios, V. (2018). The Determinants of Resilience in European Regions During the Great Recession: A Bayesian Model Averaging Approach (No. 2018/235).

González-Masip, J., Martín-de Castro, G., & Hernández, A. (2019). Inter-organisational knowledge spillovers: Attracting talent in science and technology parks and corporate social responsibility practices. Journal of Knowledge Management, 23(5), 975-997.

Grossman, G.M, and Helpman, E. (1991). Innovation and growth in the global economy; Cambridge, MA and London: MIT Press.

LeSage, J. (1999). Spatial Econometrics. The Web Book of Regional Science, Regional Research Institute, West Virginia University, Morgantown.

LeSage, J. P. (2009). An introduction to spatial econometrics. Revue d'économie industrielle, (123), pp. 19-44.

Lucas, R., (1988). On the mechanics of economic development, Journal of Monetary Economics, Vol. 22, pp. 3-42.

Morales, S.N., Martínez, L.R., Gómez, J.A.H., López, R.R., & Torres-Argüelles, V. (2019). Predictors of organizational resilience by factorial analysis. International Journal of Engineering Business Management, 11(2), 1-13.

Oxford Metrica, (2016). The 2016 FM Global Resilience Index, Annuanl Report.

Pouraghaei, N., & Minford, P. (2017). Tetsing a DSGE Endogenous Growth Model of R&D Via Indirect Inference.

Rodrik. D , Subramanian, A and Trebbi,F. (2004). institution rule the primacy of institution over geography and integration in economic development , journal of economic growth ,vol9,pp 131-165.

Romer, P.M. (1986). Increasing return and long-run growth, Journal of Political Economy, Vol. 94, pp. 1002-1037.

Romer, P.M. (1990). Human capital and growth: theory and evidence, CarnegieRocheser Conference Series on Public Policy, Vol. 32, pp. 251-286.

Rose, A., & Krausmann, E. (2013). An economic framework for the development of a resilience index for business recovery. International Journal of Disaster Risk Reduction, 5, 73-83.

Rose, Adam, (2004) Defining and Measuring Economic Resilience to Disasters, Disasters Prevention and Management, Vol. 13, No.

Sabahi, S., & Parast M. M. (2020). Firm innovation and supply chain resilience: A dynamic capability perspective. International Journal of Logistics Research and Applications, 23(3), 254-269.

Sima, V. and Gheorghe I.G. (2017). A multi criterial Analysis of National Competitiveness: Evidences for a Resilient Economy. Industrial, 45(2), 45-64.

Ubeda, F., Ortiz-de-Urbina-Criado, M. & Mora-Valentín, E. (2019). Do firms located in science and technology parks enhance innovation 32-performance? The effect of absorptive capacity. Journal of Technology Transfer, 44(1), 21-48.