بررسی عوامل مؤثر بر تأمین مالی خارجی در ایران و کشورهای منتخب: رهیافت تخمین‌زن BMA

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

سعید اکبرپور ¹ , حبیب آقاجانی ² , جعفر حقیقت ³

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد مالی پردیس بین المللی ارس، دانشگاه تبریز
2 - گروه اقتصاد،دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تبریز/ایران
3 - استادگروه اقتصاد.دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تبریز/ایران

تاریخ دریافت : 1401/05/18 تاریخ پذیرش : 1403/04/20 تاریخ انتشار : 1403/04/20

کلید واژه: تأمین مالی خارجی, بدهی خارجی, نرخ ارز, ریسک اعتباری کشوری, مدل BMA,

چکیده مقاله :

تأمین مالی خارجی یکی از منابع مهم برای تأمین منابع سرمایه‌گذاری به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه محسوب می‌شود. تأمین مالی خارجی برای هر دو کشور (وام‌دهنده و وام‌گیرنده) دارای فرصت‌ها و چالش‌هایی است که تحلیل آنها نیازمند بررسی آماری و اقتصادسنجی است. هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تأمین مالی خارجی در بین کشورهای منتخب (شامل؛ ایران، آذربایجان، پاکستان، روسیه، برزیل، چین و هند) توسط مدل میانگین‌گیری بیزی (BMA) طی بازه زمانی 2020-1995 است. مهم‌ترین نوآوری این پژوهش غلبه بر نااطمینانی انتخاب مدل بهینه و مدل‌سازی هم‌زمان تمامی متغیرهای مؤثر بر تأمین مالی خارجی توسط تخمین‌زن میانگین‌گیری بیزی (BMA) و استخراج مدل بهینه است. طبق نتایج و با تخمین 4096 مدل مختلف با 12 متغیر توضیحی (و کنترل اثرات ثابت خاص کشوری)، 8 متغیر مهم تعیین‌کننده سطح تأمین مالی خارجی به ترتیب احتمال حضور در مدل عبارت‌اند از: نرخ بیکاری، نرخ تورم، درجه باز بودن تجاری، اثربخشی (و کارایی) دولت، ثبات سیاسی، نرخ ارز، رشد اقتصادی و شاخص تشکیل سرمایه ناخالص. همچنین برای اقتصاد ایران، متغیر اثر ثابت خاص کشوری دارای ضریب منفی بوده که بیانگر اثر منفی تحریم‌های مالی و بانکی است که باعث کاهش وامدهی خارجی به اقتصاد ایران و شرکت‌های ایرانی شده است. مهمترین توصیه‌های سیاستی این پژوهش برای سیاست‌گذاران و مدیران اجرایی بحث شده است.

چکیده انگلیسی:

External financing is one of the most important sources of investment, especially in developing countries. External financing for both countries (lender and borrower) has opportunities and challenges that the analysis of which requires statistical and econometric studies. The purpose of this study is to investigate the determinants of foreign financing among selected countries (including; Iran، Azerbaijan, Pakistan, Russia ,Brazil, China and India) by the Bayesian Model Averaging (BMA) during the period 1995-2020. The contribution of this paper is overcoming the uncertainty of choosing the optimal model and simultaneously modeling all the variables affecting external financing by BMA estimator and extracting the optimal model. According to the results and estimating 4096 different models with 12 explanatory variables (and controlling country-specific fixed effects), the 8 important determinints of foreign financing are: unemployment rate، inflation rate, degree of trade openness, Government effectiveness, political stability, exchange rate, economic growth and gross capital formation index. Also for the Iranian economy, the country-specific fixed effect has a negative coefficient, which indicates the negative effect of financial and banking sanctions that have reduced foreign debt to the Iranian government and Iranian companies. The most important policy recommendations of this research for policy makers and executive managers have been discussed.

منابع و مأخذ:

اسلامی، محسن، حسین‌زاده، وحید. (1397). عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در فدراسیون روسیه. مطالعات اوراسیای مرکزی، 11(2)، 283-303.

باغداساریان، ادیک (۱۳۸۴). اصول مدیریت پروژه. تهران. صص. ۵.

باقری، اکبر؛ رمضانی، علی؛ پورسعید، عباس. (1397). آزمون مدل تأثیرگذاری روش‌های تأمین مالی داخلی و خارجی بر بازده کل واقعی سهام. دانش سرمایه‌گذاری، 7(26)، 185-198.

بختیاری، صادق؛ شایسته، افسانه (1391). بررسی تأثیر بهبود فضای کسب‌وکار بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب با تأکید بر ایران. اقتصاد مالی، 6(19)، 175-204.

حاجیها، زهره، اخلاقی، حسن‌علی، رسائیان، امیر. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر ساختار سررسید بدهی بر اساس برخی متغیرهای کلان اقتصادی. دوفصلنامه علمی مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 9(2)، 123-146.

دیانتی نسب، ابراهیم (1392)، مفهوم و ماهیت معامله آفست، پژوهش حقوق خصوصی، 2(5)، 97-120.

راعی، رضا، فاضلیان، سید محسن. (1391). بررسی و عرضه مدل رابطه بین ریسک کشوری و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای درحال‌توسعه (با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران). اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 6(2)، 63-97.

رومر، دیوید (1985)، اقتصاد کلان پیش رفته، به ترجمه مهدی تقوی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم تحقیقات، چاپ دوم، صص 44-48.

صارمی، محمود و جمالی، احمد (1382)، کاربرد مدل چند شاخصه فازي براي انتخاب شیوه مناسب سرمایه‌گذاري خارجی در بخش بالادستی صنعت نفت جمهوري اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌هاي بازرگانی، شماره 29.

علیرضا اشرفی، احمدآباد؛ حامد فرهمند معین (1395)، درآمدی بر سرمایه‌گذاری خارجی، مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی: قابل‌دسترس در: https://www.ssor.ir.

فلاحی، فیروز، اصغرپور، حسین، احمدیان بهروز، کسری. (1398). بررسی تأثیر بدهی خارجی بر رشد اقتصادی ایران (رهیافت مارکوف - سوئیچینگ). اقتصاد مالی، 13(46)، 183-216.

فیضی چکاب، غلام نبی، تقی‌زاده، ابراهیم، فهیمی، عزیزاله، خدادادی دشتکی، خداداد. (1394). بررسی موانع و کاستی‌های تأمین مالی خارجی در حقوق ایران. پژوهش حقوق خصوصی، 3(11)، 149-178.

گرجی، ابراهیم، مدنی، شیما، (1388)، اقتصاد کلان دینامیک (نظریه‌های رشد)، انتشارات سمت، چاپ اول، صص 164-167.

مردانی، نادر؛ بهمنی، حمیده (1396). جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی پس از تحریم در حوزۀ انرژی به‌وسیلۀ عضویت در معاهدۀ منشور انرژی (باتوجه‌به عضویت ناظر ایران). مطالعات حقوق انرژی، 3(2)، 371-404.

مشایخ، شهناز؛ شاهرخی، سیده سمانه (1394). نظام رتبه‌بندی اعتباری شرکت‌ها در دنیا، پژوهش حسابداری، 5 (1)، 131- 147.

مکیان، سید نظام‌الدین؛ خاتمی، سمانه. (۱۳۹۸). بررسی همگرایی اقتصادی کشورهای منطقه منا (۲۰۰۸-۱۹۸۰). پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، ۱۱(۳)، ۱۳۵-۱۵۷.

موسوی، فرید، (۱۳۸۵)، روش‌های تأمین منابع مالی خارجی پروژه‌های زیر بنائی و صنعتی کشور، اولین کنفرانس ملی توسعه نظام پیمانکاری در ساختار صنعتی کشور، تهران، دانشگاه صنعتی شریف، سالن اجلاس سران.

مولایی، محمد، گلخندان، ابوالقاسم. (1393). اثر بدهی‌های خارجی دولت بر رشد اقتصادی ایران. پژوهش‌نامه اقتصادی، 14(53)، 83-108.

نجارزاده، رضا، شقاقی شهری، وحید. (1383). رتبه‌بندی OIC کشورهای بر اساس عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، 1(2)، 138-157.

نعمتی، علی؛ کریمی، مجتبی، وحیدی مولوی، رؤیا. (1395). بررسی روش‌های تأمین مالی با رشد سودآوری شرکت‌های صنایع داروئی در ایران. اقتصاد مالی، 10(36)، 51-72.

نیری، مجید (1396)، بررسی تأثیر روش تأمین مالی داخلی بر نرخ بازدهی واقعی شرکت­های پذیرفته شده منتخب در بازار بورس و اوراق بهادار تهران، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد دماوند.

هاشمی، سید عباس، امیری، هادی، حسن‌زاده، علی. (1396). تأثیر محافظه‌کاری شرطی بر سررسید بدهی و رشد ناشی از تأمین مالی خارجی با درنظر‌گرفتن سازوکارهای نظام راهبری شرکتی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 9(4)، 39-60.

هاشمی، سید عباس، امیری، هادی، مشتاقیان، مهنوش (1394). تأثیر جریان‎های نقدی عملیاتی بر تأمین مالی خارجی با درنظرگرفتن محدودیت مالی شرکت و تورم. پژوهش‌های حسابداری مالی، 7(4)، 19-38.

یارمحمدی، رضا، عادل، آذر، مصباحی مقدم، غلامرضا. (1396). شناسایی و اولویت‌بندی معیارهای تأمین مالی مطلوب در بازار سرمایه اسلامی از منظر اقتصاد مقاومتی. مطالعات اقتصاد اسلامی، 9(2)، 78-116.

یداله زاده طبری، ناصرعلی، نظری، فاطمه. (1394). تأثیر بدهی خارجی و شاخص‌های کلان بر رشد اقتصادی ایران. مجله علمی‌پژوهشی اقتصاد مقداری، 12(2)، 137-158.

یزدانی، مهدی؛ پیرپور، حامد (1396). ارزیابی اثر نااطمینانی نرخ ارز بر تأمین مالی بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران. پژوهش‌نامه اقتصادی، 17(67)، 35-65.

عباسی، ابراهیم؛ مصطفوی، سید ایمان (1395). بررسی روش‌های تأمین مالی پروژه‌ها در بخش بالادستی صنعت نفت ایران. اقتصاد مالی, 10(35)، 103-130.

خیری زاده، فاطمه؛ زمانی جباری پروانه (1396). بررسی اعتبارات اسنادی و اصول حاکم بر آن. کنفرانس پژوهش‌های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی. پردیس بین‌المللی دانشگاه شیراز.

جهان‌بیگلری، محمدرضا (1397). روش‌های تامین مالی خارجی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی. انتشارات جاودانه، جنگل. تهران.

سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی ایران (1392). مجموعه مقالات تامین مالی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، نهادها، ترتیبات و رویه‌ها. انتشارات ماهواره. تهران.

Gandolfo، Giancarlo (2002). International Finance and Open-Economy Macroeconomics. Berlin، Germany: Springer.

Pilbeam، K. (2006). International Finance، 3rd Edition. New York، NY: Palgrave Macmillan.

Feenstra، R.، & Taylor، A. (2008). International Macroeconomics. New York، NY: Worth Publishers. ISBN 978-1-4292-0691-4

Chen، T. Y (1999)، Critical Success Factors for Various Strategies in the Banking Industry”، Journal of Bank Marketing، 17(2)، 83-92.

Haidar، J. I. (2017). Sanctions and export deflection: evidence from Iran. Economic Policy، 32(90)، 319-355.‏

Ianchovichina، E.، Devarajan، S.، & Lakatos، C. (2016). Lifting economic sanctions on Iran: global effects and strategic responses. The World Bank.‏

Nasre Esfahani، M.، & Rasoulinezhad، E. (2017). Iran’s trade policy of Asianization and de-Europeanization under sanctions. Journal of Economic Studies، 44(4)، 552-567.‏

Kammer، M. A.، Norat، M. M.، Pinon، M.M.، Prasad، A.، Towe، M. C. M.، & Zeidane، M. Z. (2015، April)، Islamic Finance: Opportunities، Challenges، And Policy Options (IMF Staff Discussion Note No. 15/05)، Washington، DC: International Monetary Fund

Nakamoto، S. (2008). Bitcoin: A peer-to-peer electronic cash system.

Peters، G. W.، & Panayi، E. (2016). Understanding modern banking ledgers through blockchain technologies: Future of transaction processing and smart contracts on the internet of money. In Banking Beyond Banks and Money (pp. 239-278). Springer International Publishing.

Szabo، N. (1997). The idea of smart contracts. Nick Szabo’s Papers and Concise Tutorials.

Barajas A، and Morales، A. R. (2003). Dollarization of Liabilities: Beyond the Usual Suspects. IMF Working Paper، no. 11.

Basso، H. S.، Calvo-Gonzalez، O.، & Jurgilas، M. (2011). Financial dollarization: The role of foreign-owned banks and interest rates. Journal of banking & finance، 35(4)، 794-806.‏

Brown، M.، Ongena، S.، & Yeşin، P. (2011). Foreign currency borrowing by small firms in the transition economies. Journal of Financial Intermediation، 20(3)، 285-302.‏

Cowan، K. (2006). Firm Level Determinants of Dollar Debt?. Central Bank of Chile، Central Bank of Chile، Working Paper.‏ Mimeo.

Cuaresma، J. C.، Fidrmuc، J.، & Hake، M. (2011). Determinants of Foreign currency Loans in ceSee countries: a meta-analysis. Focus on European Economic Integration، 4، 69-87.‏

Cuaresma، J. C.، Fidrmuc، J.، & Hake، M. (2014). Demand and supply drivers of foreign currency loans in CEECs: A meta-analysis. Economic Systems، 38(1)، 26-42.‏

Goswami، G. and Shrikhande، M.M. (2001). Economic exposure and debt financing choice. J. Mult. Fin. Manag. 11، pp.39–58.

Graham، J.R. and Harvey، C.R. (2001). The theory and practice of corporate finance. Evidence from the field. J. Finance Econ. 60، pp.187–243.

Hodrick، R. J.، & Prescott، E. C. (1997). Postwar US business cycles: an empirical investigation. Journal of Money، credit، and Banking، 1-16.

Holmstrom، B.، & Tirole، J. (1997). Financial intermediation، loanable funds، and the real sector. the Quarterly Journal of economics، 112(3)، 663-691.‏

Kamil، H. and Sutton، B. (2008). Corporate vulnerability: have firms reduced their exposure to currency risk. In: International Monetary Fund (Ed.)، Regional Economic Outlook: Western Hemisphere. International Monetary Fund، Washington، DC، pp.

Kedia، S. and Mozumdar، A. (2003). Foreign currency-denominated debt: an empirical examination. J. Bus. 76، pp.521–546.

Keloharju، M. and Niskanen، M. (2001). Why do firms raise foreign currency denominated debt? Euro. Fin. Manag. 7، pp.481–496.

Kocˇenda، E. and Maurel، M. and Schnabl، G. (2012). Short-term and Long-term Growth Effects of Exchange Rate Adjustment. Working Paper Series 4018. CESifo، Munich.

Korinek، A. (2011). Foreign currency debt، risk premia and macroeconomic volatility. European Economic Review، 55(3)، 371-385.‏

Rosenberg، C. and Tirpa´ k، M. (2009). Determinants of foreign currency borrowing in the new member states of the EU. Czech Journal of Economics and Finance 59 (3)،pp. 216–228.

Salomao، J.، & Varela، L. (2022). Exchange rate exposure and firm dynamics. The Review of Economic Studies، 89(1)، 481-514.‏

Zettelmeyer، J. and Nagy، P. and Jeffrey، S. (2010). Addressing private sector currency mismatches in Emerging Europe. EBRD Working Paper No 115.

Gungoraydinoglu، A.، Çolak، G.، & Öztekin، Ö. (2017). Political environment، financial intermediation costs، and financing patterns. Journal of Corporate Finance، 44، 167-192.‏

Lyandres، E. (2007). Costly external financing، investment timing، and investment–cash flow sensitivity. Journal of Corporate Finance، 13(5)، 959-980.‏

Cline، Preston.B. (2015). The Merging of Risk Analysis and Adventure Education. Wilderness Risk Management. 5 (1)، 43–45.

Shaw، E.S.(1973). Financial Deepening in Economic Development، Oxford University Press، New York.

Antonakakis، N.، & Tondl، G. (2015). Robust determinants of OECD FDI in developing countries: Insights from Bayesian model averaging. Cogent Economics & Finance، 3(1)، 1-25.

Blonigen، B. A.، & Piger، J. (2014). Determinants of foreign direct investment. Canadian Journal of Economics/Revue canadienne d'économique، 47(3)، 775-812.‏

Camarero، M.، Montolio، L.، & Tamarit، C. (2019). What drives German foreign direct investment? New evidence using Bayesian statistical techniques. Economic Modelling. In Press، Corrected Proof.

Charles Lindsey، 2014. "VSELECT: Stata module to perform linear regression variable selection،" Statistical Software Components S457808، Boston College Department of Economics، revised 15 Dec 2014.

De Luca، G.، & Magnus، J. R. (2011). Bayesian model averaging and weighted average least squares: equivariance، stability، and numerical issues. Stability، and Numerical Issues.‏

Draper، D (1995). “Assessment and Propagation of Model Uncertainty (with Discussion)”. Journal of the Royal Statistical Society، 57(1)، 45-97.

Draper، D (1995). “Assessment and Propagation of Model Uncertainty (with Discussion)”. Journal of the Royal Statistical Society، 57(1)، 45-97.

Fabricius، M. (1997). What Can Economic Security Tell Us About Deposits and Investment?. Washington، DC: International Monetary Fund.‏

Güzel، S. (2020). The Efficiency of Corporate Tax Incentives in Developing Countries Based on Foreign Direct Investments. In International Trade Policies in the Era of Globalization (pp. 228-258). IGI Global.‏ In Press.

Jordan، A.، & Lenkoski، A. (2012). Tobit Bayesian model averaging and the determinants of foreign direct investment. arXiv preprint arXiv:1205.2501.‏

Koop، G. (2003). Bayesian Econometrics. England، John Wiley & Sons Ltd.

KOOP، Gary.(2003). Bayesian Econometrics، Wiley-Interscience; 1 edition (July 9، 2003).

Koop، G. (2003). Bayesian Econometrics. England، John Wiley & Sons Ltd.

Lindsey، C. & Sheather، S. (2010). “Variable Selection in Linear Regression”. The Stata Journal، 10(4)، 650–669.

Lindsey، C.، & Sheather، S. (2010). Variable selection in linear regression. Stata Journal، 10(4)، 650.‏

Magnus، J. R. Powell، O.، & Prüfer، P. (2010). A Comparison of Two Model Averaging Techniques with an Application to Growth Empirics. Journal of Econometrics، 154، 139-153.

Magnus، J. R. Powell، O.، & Prüfer، P. (2010). A Comparison of Two Model Averaging Techniques with an Application to Growth Empirics. Journal of Econometrics، 154، 139-153.

Masanjala، W. H.، and C. Papageorgiou. 2008. Rough and lonely road to prosperity: A reexamination of the sources of growth in Africa using Bayesian model averaging. Journal of Applied Econometrics، 23، 671–682.

Mehrara، M.، & Rezaei، S. (2015). The Determinants of Economic Growth in Iran Based on Bayesian Model Averaging. International Letters of Social and Humanistic Sciences، 49، 1-11.

Mitchell، T. J.، & Beauchamp، J. J. (1988). Bayesian variable selection in linear regression. Journal of the American Statistical Association، 83(404)، 1023-1032.‏

Odebunmi، I. (2017). Model Uncertainty in Foreign Direct Investment: Greenfield versus Mergers and Acquisitions (Doctoral dissertation، University of Calgary).

Poirson، M. H. (1998). Economic security، private investment، and growth in developing countries. International Monetary Fund.‏

Raftery، A. E. 1995. Bayesian model selection in social research. Sociological Method- logy 25: 111–163.

van Oijen، M.، Reyer، C.، Bohn، F.، Cameron، D.، Deckmyn، G.، Flechsig، M.، et al. (2013). Bayesian calibration، comparison and averaging of six forest models، using data from Scots pine stands across Europe. Forest Ecology and Management، 289، 255-268.

Zellner، A. (1986). Bayesian estimation and prediction using asymmetric loss functions. Journal of the American Statistical Association، 81(394)، 446-451.‏

Beck، T.، & Maksimovic، V. (2002). Financing patterns around the world: the role of institutions (Vol. 2905). World Bank Publications.

Bertheau, P., & Lindner, R. (2022). Financing sustainable development? The role of foreign aid in Southeast Asia's energy transition. Sustainable Development, 30(1), 96-109.‏