بررسی تطبیقی مولفه‌های رمانتیسم در سروده‌های «احمد شاملو» و «نزار قبانی»

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

شیما صادقی بنیس ¹ , معصومه صادقی ²

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

تاریخ دریافت : 1396/03/02 تاریخ پذیرش : 1396/06/18 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: رمانتیسم, ادبیات تطبیقی, احمد شاملو, نزار قبانی,

چکیده مقاله :

در پس کاوش های ادبی هر ملل، جدا از بازتاب شعر و ادب بر مردمان یک جامعه به طور خاص، درهم تنیدن افکار ادبی و اندیشه های شعری شاعران بر دیگر ملل جهان نیز از جمله شگفتی های ادبیات بوده که کشف این فرآیند تأثیر و تأثر و اشتراک و افتراق بر عهده ادبیات تطبیقی است. در این جستار به شیوه توصیفی- تحلیلی، بن مایه های مکتب رمانتیسم در نگاه شعری احمد شاملو شاعر معاصر ایرانی و نزار قبانی شاعر معاصر عرب، بررسی شده است. تخیل، بازگشت به طبیعت، فردگرایی، عشق و مرگ اندیشی برخی از مهم ترین مولفه های مکتب رمانتیسم است که در این جستار در شعر دو شاعر یادشده تطبیق شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد یکی از اشتراکات شعری دو شاعر تخیل سرشار و آشکارشان است که در این میان نزار در تصویرسازی و کاربست تکنیک ها و روساخت شعری موفق تر بوده و شاملو نیز در ژرف ساخت و استفاده از تخیل در بیان معانی و مضامین گوناگون بشری توانایی بیشتری داشته است. از دیگر شاخص های رمانتیسم در شعر آنان پرداختن به شعر طبیعت و تلفیق دوست داشتن با بازگشت به طبیعت است، البته دوست داشتنی که شاملو از طبیعت می آموزد دوست داشتن تمام بشریت است، اما نزار طبیعت را موجب نزدیک شدن به معشوق خویش می داند؛ به عبارت دیگر شاعرایرانی در رویارویی با طبیعت، نگاهی فراجزئی و جهان شمول و شاعر عرب نگاهی جزئی و شخصی دارد. همچنین فردگرایی و اهتمام به خویشتن و یا به نوعی کشف خویش، در سروده های این دو شاعر به وضوح دیده می شود.

چکیده انگلیسی:

Combining the literary thoughts and the poetic concepts of poets from different nations have been the wonders of literature regardless the the reflection of poem and literature on one specific nation. One of the functions of adoptive literature is to consider the effets,similarities and differences. The present research is based on analytical-descriptive method and founded on American adoptive literature. The literary motifs of Ahmad Shamlu the Persian poet, and Nazar Ghabani,the Arab poet, have been studied in this article. The most important indicators of romanticism include imaginatio,individualism,turning to nature,love and thinking to death. Thus,they have been adopted in the poems of the two poets. The findings of the research indicate that the two poets have had deep power of imagination. Nazar has been more successful to apply the poetic surface structure and poetic  techniques.While,Shamlu has been more successful to affect his imagination on the words meanings and creating different concept and the deep structure. Other indications of romanticism on their poets is returning to nature and mingling love with nature.However,the type of love that Shamlu learned by nature is to love all humans,but Nazar thinks that it makes him feel closer to his lover. On another word;Iranian poets have a vast and global look toward nature ,whereas the Arab poet has a subjective and limited look. Moreover,the two poets have considered individualism and self- exploration in their poems

منابع و مأخذ:

اسحاق، محمد.. (1379). شعر جدید فارسی. ترجمه سیروس شمیسا. چاپ اول. تهران: فردوس.

اسوار، موسی. (1382). تا سبز شوم از عشق (شعرهای عاشقانه نزار قبانی). تهران: سخن.

الهواری، صلاح الدین. (2008). المراه فی شعر نزار قبانی دارسه نقدیه. بیروت: دارالبحار.

باباچاهی، علی. (1384). عاشقانه ترین­ها. چاپ اول. تهران: ثالث.

باوره، موریس. (1386). تخیل رمانتیک (مجموعه مقالات رمانتیسم). ترجمه فرشید شیرازیان. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.

پاشایی، ع. (1378). نام همه شعرهای نو (زندگی و شعر احمد شاملو). جلد اول. تهران: ثالث.

پورنامداریان، تقی. (1390). سفر در مه (تأملی در شعر احمد شاملو). تهران: سخن.

جعفری جزی، مسعود. (1378). سیر رمانتیسم در ایران و اروپا. تهران: مرکز.

دومن، پل. (1386). تمثیل و نماد ارغنون (مجموعه مقالات رمانتیسم). ترجمه میترا رکنی. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.

روزبه، محمدرضا. (1381). ادبیات معاصر ایران (شعر). تهران: روزگار.

زرقانی، سید مهدی. (1384). چشم انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.

سلاجقه، پروین. (1384). نقد شعر معاصر: امیرزادۀ کاشی­ها (شاملو). تهران: مروارید.

شاملو، احمد. (1382). مجموعه آثار. دفتر یکم. تهران: نگاه.

شریفی، محمد. (1387). فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: نشر نو.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1380). شعر معاصر عربی. چاپ دوم. تهران: سخن.

شمس قیس، محمد بن قیس. (1373). المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: فردوسی.

فورست، لیلیان. (1387). رمانتیسم (از مجموعه مکتب­ها و اصطلاح­های ادبی و هنری). ترجمه مسعود جعفری جزی. چاپ چهارم. تهران: مرکز.

قبانی، نزار. (2007). الاعمال الشعریه الکامله. قاهره: کنوز.

همو . (1377). در بندر آبی چشمانت. ترجمه احمد پوری. تهران: چشمه.

همو. (1391). از من نپرس چرا دوستت دارم (عاشقانه­های نزار قبانی). ترجمه رضا عامری. تهران: سرزمین اهورایی.

همو . (1392). جهان ساعتش را با چشمان تو تنظیم می­کند. ترجمه سهند آقایی. تهران: جوانه طوس.

لوکاچ، گنورک و دیگران. (1386). در باب فلسفه رمانتیک زندگی ارغنون (مجموعه مقالات رمانتیسم). ترجمه مراد فرهادپور. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی