فردوسی و زُروانیه بررسی تأثیرپذیری فردوسی از آیین زُروانی
محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی
محمدعلی گذشتی
1
(دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تھران مرکزی)
حمیدرضا اردستانی رستمی
2
(دانش آموخته مقطع دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسمی واحد تھران مرکزی)
کلید واژه: شاهنامه, فردوسی, زن, زُروانیه, شرّ, جبر, شاهی و دین,
چکیده مقاله :
فردوسی و شاهنامة او را می توان حاصل دو فرهنگ یا آبشخور فکری دانست؛ یک سوی فرهنگِ ایرانی و دیگر سوی فرهنگ اسلامی . هنگامی که او آهنگ سرودن شاهنامه را در سر می پرورانده، نزدیک به چهارصد سال از ورود اسلام به ایران گذشته است و بی گمان اندیشه های اسلامی بر او تأثیر و نفوذ داشته است. به جز تفکرات اسلامی، باورهای ادیان کهن و آدابِ باستانی، قطعاً بر فردوسی و اثر او تأثیر گذاشته است. در این فرصت تلاش بر آن است که نفوذِ کیش زُروانی از ادیان باستانی را بر فردوسی و شاهنامه پیش کشیم و تصویرهای زروانی در شاهنامه و ناخودآگاه ذهنِ شاعر را به نمایش گذاریم. می توان گفت: مسایلی چون اعتقاد به حاکمیت دراز مدتِ شرّ در هستی، تقدیرگرایی فردوسی، ستیزه گری با زنان و نوع ارتباط دین و شاهی در شاهنامه، از تأثیر زروانیه بر بخش ناهشیار یا احتمالاً هشیار ذهن شاعر برخاسته است.
