جایگاه حقوقی مدیران در شرکت‌های سهامی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محمد رضا پاسبان ¹ ()
جواد نیک نژاد ² ()

تاریخ دریافت : 1394/04/21 تاریخ پذیرش : 1394/04/21 تاریخ انتشار : 1394/03/01

کلید واژه: مدیران, جایگاه حقوقی, شرکت, رکن بودن,

چکیده مقاله :

تبیین جایگاه حقوقی مدیران در شرکت، برای تعیین حدود اختیارات مدیران شرکتهای تجاری از اهمیت بسیاری برخوردار است. این امر علاوه بر جنبه نظری، از نقطه نظر عملی هم آثار گسترده‌ای را نه تنها بر شرکت و سهام داران بلکه بر اشخاص ثالث طرف معامله با شرکت به جای می‌گذارد. جایگاه حقوقی مدیران در شرکت سهامی‌همواره مورد اختلاف حقوقدانان بوده است. بر طبق یک نظر مدیران شرکت تجاری، وکیل آن شرکت هستند، طبق نظر دیگر مدیران شرکت، نمایندگان آن شرکت می‌باشند. برخی دیگر از حقوقدانان مدیران را مستخدم شرکت تلقی کرده‌اند. و بالاخره عده‌ای از حقوقدانان مدیران را به عنوان رکنی از ارکان شرکت محسوب کرده‌اند. در این پژوهش، با تبیین هر چهار دیدگاه، با استناد به برخی مبانی حقوقی، مواد 17، 118، 135 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت 1347، ماده588 قانون تجارت، جایگاه حقوقی مدیران به عنوان رکنی از ارکان شرکت سهامی‌ اثبات می‌گردد. در ضمن بحث و به صورت گذرا، به تحولات حقوق انگلستان در پرتو قانون شرکت‌ها و رویه‌ی قضایی نگاهی خواهیم داشت.

منابع و مأخذ:

الف ـ منابع فارسی

1- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، شرکتهای تجاری، ج دوم، انتشارات سازمان سمت، تهران، چ اول، زمستان 1377.

2- اسکینی، ربیعا، شریفی آل‌هاشم، سید الهام الدین، تحلیل اختیارات مدیران شرکت‌های سهامی‌با توجه به مبانی رابطه مدیران با شرکت در نظام‌های حقوقی ایران و انگلیس، مجله مدرس، دانشگاه تربیت مدرس، شماره 4، 1379. 

3- اصغری آقمشهدی، فخر الدین، عیسایی تفرشی، محمد، ماهیت حقوقی رابطه مدیران شرکتهای سهامی‌با شرکت، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، شماره 2، 1385.

4- باقری، محمود، نمایندگی تجاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1370.

5- پاسبان، محمد رضا، حقوق شرکت‌های تجاری، انتشارات سمت، تهران، چ اول، 1385.

6- پاسبان، محمد رضا، اهلیت شرکت‌های تجاری و حدود اختیارات مدیران شرکت‌های تجاری، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 51، 1389.

7- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات گنج دانش، ١٣٨٣.

8- جنیدی، لعیا، نوروزی، محمد، شناخت دارندگان اطلاعات نهانی شرکت‌های سهامی ‌عام، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 101، 1389.

9- حسنی، حسن، حقوق تجارت، نشر میزان، تهران، چ ششم، بهار 1387.

10- حسینی نژاد، حسنقلی، عقد وکالت، نشر حقوقدان، تهران، چ اول، 1376.

11- ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ج دوم، چ اول، نشر دادگستر، 1375.

12- صفار، محمد جواد، شخصیت حقوقی، انتشارات نیل، تهران، چاپ اول، 1373.

13- صفایی، سید حسین، قاسم زاده، سید مرتضی، حقوق مدنی، اشخاص و محجورین، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات سازمان سمت، 1387.

14- صقری، منصور، حقوق تجارت، نشر علمی، 1343.

15- عبادی، محمد علی، حقوق تجارت، انتشارات گنج دانش، تهران، چ دهم، 1373.

16- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، دوره دو جلدی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1363.

17- عیسایی تفرشی، محمد، مباحثی تحلیلی از حقوق شرکت‌های تجاری، ج اول، چ اول، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، 1378.

18- عیسایی تفرشی، محمد، مباحثی تحلیلی از حقوق شرکت‌های تجاری، ج دوم، چ اول، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، 1386.

19- غلامی، جهان بخش، نظریه‌ی اصیل بودن طرف قرارداد در حقوق تجارت، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 1386.

20- فروحی، حمید، حقوق تجارت، شرکت‌های سرمایه ای، جلد اول، چاپ اول، انتشارات روزبهان، تهران، 1372.

21- کاتبی، حسین قلی، حقوق تجارت، چ پنجم، انتشارات گنج دانش، 1389.

22- کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی‌ قراردادها، ج دوم، چ اول، انتشارات شرکت سهامی ‌انتشار، 1388.

23- کاشانی، سید محمود، شرکت مدنی، نشریه دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 2، 1365.

24- کاشانی، سید محمود، حقوق مدنی، قراردادهای ویژه، نشر میزان، تهران، چ اول، تابستان 1388.

25- کامیار، محمد رضا، گزیده آرای دادگاه‌های حقوقی، مجموعه سوم، نشر حقوقدان، تهران، چ اول، پاییز 1376.

26- مهاجریان، عباس، مدیران در شرکتهای سهامی، مجله کانون وکلا، ش 133، 1354.

27- نصیری، مرتضی، حقوق چند ملیتی، تهران، چ اول، نشر دانش امروز، 1370.

28- نصیری، مرتضی، حقوق تجارت بین المللی در نظام حقوق ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1383.

 

ب ـ منابع عربی

29- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، سئوال و جواب، به اهتمام سید مصطفی محقق داماد، چاپ اول، مرکز نشر علوم اسلامی، 1376.

30- محقق حلی، مختصر نافع، چاپ دوم، موسسه بعثه قم، 1416.

31- موسوی خمینی، امام، تحریر الوسیله، ج 2، چاپ دوم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان قم، 1390.

32- نجفی، سید محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام،  43جلدی، جلد 27، دار الکتب اسلامیه، 1394.

 

ج ـ منابع انگلیسی

33- Ashok k. Bagrial, Company Law, 9 Ed, 1995.

34- A.Martin, Elizabeth, " Dictionary of Law", 4^Th Ed , London, OxfordUniversity Press, 1997

35- Alan Dignam, John Lowry, Company Law, 1Ed, London, Oxford Press, 2006 University

36- Andrew Borrowdale, Duties and Responsibilities of Directors and Company Secretaries in New Zealand 2 Ed, CCH NEW ZEALAND LIMITED,2003.

37- Ann Ridley , Company Law , 2 Ed, London, OxfordUniversity Press,2007.

38- Ben Pettet , Company Law , 1 Ed , Longman , 2001.

39- Davies, paual L, Gowers Principles of Modern Company law,6^th ed., London, Sweet and Maxwell,1997.

40- Farrar , John H. The Personal Liability of Directors For Corporate Torts, BondUniversity, 1997-  http: //epublications. Bond. Edu.au /bir/vol9 / iss1/6.

41- Fridman, G.H.L, "The Law of Agency" 6^Th Ed, London, Butterworths, 1990.

42- Francis Rose, Company Law in a Nutshell, 6 Ed, London, Sweet & Maxwell, 2004.

43- Hodder, Arnold, Company Law, First Edition, Publication Data, 2008.

44- Mayson, Stephen and other, Company Law, Eleventh Edition, London, Blackston press, 1994.

45- Morse, Geoffrey, Charlesworth and Morse Company Law, Fifteenth Edition, London, Sweet and Maxwell, 1996.

46- Mayson, Stephen W. et al, Company Law,11^th ed.,London, Blackstone, 1999.

47-  Reynolds, F.M.B, "Bowstead and Reynolds Agency" , Sixteenth Ed, Sweet & Maxwell, 1996.

48- R. C. Chawla , Company Law and Auditing, 2 Ed, 2000.

49-.Sealy, L.S, Cases and Material in Company Law, Eighth Edition, New York, OxfordUniversity Press, 2008.