وضعیت حقوقی فرزند خواندگی در حقوق ایران ، مقررات بین‌المللی و تعارض قوانین

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

بهشید ارفع نیا ¹ , هادی جرفی ²

1 - دانشیار و دکترای حقوق بین الملل خصوصی ، عضو هیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی.(نویسنده اصلی)
2 - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.(مسئول مکاتبات)

تاریخ دریافت : 1394/01/15 تاریخ پذیرش : 1394/02/08 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: فرزند خوانده- سرپرستی- تعارض قوانین- فرزندخواندگی کامل- کنوانسیون حقوق کودک,

چکیده مقاله :

چکیده بحث پیرامون فرزند خواندگی سابقه‌ای بس طولانی دارد، اما هدف از این نوشته بررسی فرزند خواندگی ورای یک دوره مشخص و خصوصیات مکانی و زمانی خاص است. مقاله حاضر درصدد مطالعه فرزند خواندگی از دیدگاه تعارض قوانین و مطالعه مقررات و قوانین بین المللی در رابطه با فرزند خواندگی است. موضوع مذکور از این لحاظ دارای اهمیت است که کشور ایران به دلیل نابسامانی وضع همسایگان خود سالانه پذیرای هزاران مهاجر به خصوص از عراق و افغانستان است. از جنبه تئوری نیز این سوال مطرح است که آیا دو مفهوم سرپرستی که مورد قبول کشورمان و فرزندخواندگی که مورد پذیرش اغلب کشور‌های غربی است قابل جمع‌اند؟ مضاف بر این اهداف خیرخوا‌هانه و کارکرد‌های اجتماعی مثبت فرزند خواندگی از حیث دستگیری از کودکان آسیب‌پذیر و محروم از حمایت خانوادگی، بر ضرورت بحث می‌افزاید. در اغلب کشور‌های غربی فرزند خواندگی کامل مورد پذیرش واقع شده است به این معنا که فرزند خوانده به عنوان فرزند واقعی فرزند پذیران صاحب حق می‌گردد و این متفاوت با حقوق کشور‌های اسلامی‌‌است که نهاد فرزندخواندگی را نپذیرفته‌اند. اتباع ایرانی صرفاً می‌توانند خود را مشمول قواعد سرپرستی قراردهند گرچه ایرانیان پیرو مذهب‌‌های مسیحی، یهودی و زرتشتی از این حیث تابع مذهب خود هستند.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ

الف) منابع فارسی

1. آذرنوش، آذرتابش، فرهنگ معاصر غربی و فارسی، نشرنی، تهران، چاپ هشتم، 1386.

2. ارفع نیا، بهشید، حقوق بین الملل خصوصی، جلد دوم، انتشارات بهتاب، چاپ سوم، 1379.

3. امامی، اسدالله، حقوق نسب در حقوق ایران و فرانسه، پایان نامه تحصیلی دوره دکتری حقوق رشته قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، 1349.

4. توریان، علی، بررسی ابعاد حقوقی فرزندخواندگی و تحویل اطفال به دیگری، نشریه پیام آموزش، شماره 35و36.

5. توسلی نائینی، منوچهر، فرزندخواندگی در کنوانسیون حقوق کودک1989 و مقایسه آن با حقوق ایران، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، ش4،1388.

6. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، جلد هفتم، نشر دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران، 1377.

7. شریعتی نسب، صادق، فرزندخواندگی، انتشارات شهردانش، چاپ اول، 1390.

8. صفایی حسین و امامی‌اسدالله، حقوق خانواده، ج دوم، نشر دانشگاه تهران،  81.

9. عبادی، شیرین، حقوق کودک، انتشارات کانون تهران، چاپ چ‌هارم، 1375.

10. غمامی، مهدی، فرزند خواندگی در خانواده رومی- ژرمنی، مجله کانون، ماهنامه علوم انسانی وحقوقی سردفتران، شماره57،1383.

11. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیرقمی، جلد دوم، دارالکتاب، قم، چاپ چ‌هارم،1367.

12. مهدوی، سلیمان، تعارض قوانین در حقوق ایران با تأکید بر احوال شخصیه، نشرطرح نوین‌اندیشه، تهران، چاپ اول،1385.

13. متولی، سیدمحمد، قانون حاکم بر فرزندخواندگی، از نظرمقررات داخلی و حقوق بین الملل خصوصی ایران سایت قوانین، شماره170، 1379.

14. واحدی، مصطفی حقوق خانواده در سوئد، گنج دانش، تهران، چاپ اول،1387.

ب)منابع لاتین

1. Bartholet,Elizabeth ,beyond  Biology: the politics Of Adoption & Reproduction , Duke, journal of gender law& policy Vol .2:5,1995.

2. Bartholet,Elizabeth , Taking Adoption Seriously: Radical Revolution or Modest Revisionism,Vol.28,No.1,1999.

3. Deleve, Gene A, Adoption-The Status of Equitable Adoption in Missouri, University of Kansas City Law Review Vol .20,1951-1952

4. Howe, Arlene W, Adoption and practices in 2000:serving whose interests?Family Law Quarterly ,Vol33,No .3 , 1994.

5. Matevosyan,Lucy, Parental consent To Adoption of peggyV.state , Journal of Juvenile law,Vol24 2003-2004

6. Overview of English Adoption Law , available at www.ssrn.com

7. Spitko ,E.Gray ,Open Adoption,Inheritance , And the "UNCLEING" principle ,Santa Clare law review,Vol.48,2008.