احراز مفهوم مسلوب‌الاردگی در نظام حقوق کیفری ایران و انگلستان

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

صدرا زارعی ¹ , جواد ریاحی ² , محمد حسین رجبیه ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران
3 - استادیار گروه حقوق، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/02/15 تاریخ پذیرش : 1400/02/15 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: خواب, مسئولیت کیفری, بیهوشی, جنون, مستی, دفاع, مسلوب‌الارادگی,

چکیده مقاله :

یکی از مهم‌ترین دفاعیاتی که ممکن است در دسترس و اختیار متهمان قرار گیرد، دفاع مبتنی بر مسلوب‌الارادگی است. اولین موضوع در ارتباط با مسلوب ارلارادگی، چگونگی احراز این مفهوم و رسیدن به آن است. در حالیکه مسلوب‌الارادگی در نظام حقوقی انگلستان در مجموعه دفاعیات، مطرح می گردد، در نظام حقوقی ایران، مصادیق مبتنی بر مسلوب‌الارادگی را باید در بحث موانع مسئولیت کیفری بررسی کنیم. در حقوق انگلستان احراز مسلوب‌الارادگی یا ناشی از جنون است و یا سایر عوامل خارج از جنون. در ایران احراز مسلوب‌الارادگی را باید در عوامل درونی فرد و یا بیرون از خود فرد جستجو کرد. در مورد تشخیص جنون، قواعد مک ناتن در حقوق انگلستان، علی رغم ایراداتی که به آن وارد است، به ضوابط علمی روانپزشکی نزدیکی بیشتری دارد، در حالیکه ضابطه قانونی ارائه شده در ماده 149 قانون مجازات اسلامی ایران از آموزه‌های روان‌پزشکی مدرن، فاصله زیادی دارد و باید مورد بازنگری قرار گیرد. رسیدن به مفهوم واقعی مسلوب‌الارادگی از چالش های هر دو نظام حقوقی است که راه های متفاوتی را برای حصول و رسیدن به این مفهوم طی می کنند. تعابیر متفاوت قانونگذار و پزشکی قانونی از مسلوب‌الارادگی در ایران ، از مهمترین چالش هایی است که در حال حاضر وجود دارد و بایستی مرتفع گردد.