معیارهای تعیین اقسام بطلان قرارداد در حقوق ایران و فرانسه

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

سید محمد تقی کریم پور آلهاشم ¹ (گروه حقوق ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس ، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/06/07 تاریخ پذیرش : 1401/07/16 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: منافع خصوصی, نظم عمومی, بطلان نسبی, بطلان مطلق, منافع عمومی, عدم وجود قرارداد,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: کار حاضر در زمینه کشف شیوه ای علمی – کاربردی در جهت تشخیص و تعیین انواع بطلان (مطلق ، نسبی و عدم وجود) قرارداد در حقوق دو کشور ایران و فرانسه به کنکاش پرداخته است. در حقوق این دو کشور، جهت تشخیص انواع و مصادیق بطلان از سه معیار کلی "شرایط صحت عقد" ، "عدم قابلیت استناد" و "منافع عمومی در مقابل منافع خصوصی" استفاده شده و معیار اخیر به عنوان معیار اصلی انتخاب و وارد قانون مدنی جدید فرانسه نیز گردیده است. نظر به عدم کفایت معیارهای نامبرده ، هدف از تحقیق حاضر کشف روشی قاعده مند و نو برای تعیین و تشخیص انواع بطلان در حقوق این دو کشور بوده است.روش شناسی: تحقیق به شیوه توصیفی – تحلیلی صورت پذیرفته و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای صورت پذیرفته است.یافته ها و نتایج : این مقاله ضمن بررسی مفهوم و مصادیق سه معیار فوق، اولا از معیار "غیر قابل استناد بودن" به مناسبت استقلال آن در مقابل ضمانت اجرای "بطلان" رویگردان شده است ؛ ثانیا هیچکدام از معیارهای فوق را به عنوان معیار کلی جهت تشخیص نوع بطلان به رسمیت نشناخته است ؛ ثالثا به جای معیار غالب ، معیار "نظم عمومی در مقابل نفع خصوصی" را پسندیده است ؛ رابعا معیارهایی جدید همچون "قواعد آمره" ، "عقل" ، "عرف های آمره" و "عدالت" را پیشنهاد نموده است ، خامسا برای هر معیاری طبع متلون و پیچیده قائل و هیچ معیاری را به نحو مطلق نماینده نوع خاصی از بطلان ندانسته است.

چکیده انگلیسی:

Field and Aims: The present work has delved into the field of discovering a scientific-applied method to detect and determine the types of nullity (absolute, relative and non-existence) of the contract in the laws of Iran and France. In the laws of these two countries, in order to distinguish the types and examples of invalidity, three general criteria are used: "Conditions of the validity of the contract", " uninforceability " and "Public interests versus private interests" and the latter criterion is the main criterion for selection and entered into the civil law. France has also become new. Considering the inadequacy of the mentioned criteria, the purpose of the present research was to discover a regular and new method to determine and recognize the types of invalidity in the laws of these two countries.Methodology: The research was done in a descriptive-analytical way and the information was collected in a library way.Findings and Conclusions: While examining the concept and examples of the above three criteria, this article has first turned away from the criterion of " uninforceability " on the occasion of its independence against the guarantee of "Nullity" implementation; Secondly, it has not recognized any of the above criteria as a general criterion for recognizing the type of invalidity; Thirdly, instead of the dominant criterion, he liked the criterion of "public order versus private and public interest"; Fourthly, he has proposed new criteria such as "rules of commandment", "reason", "customs of commandment" and "justice";

منابع و مأخذ:

- احمدی واستانی، عبدالغنی. (1341) . نظم عمومی در حقوق خصوصی. چاپ اول. روزنامه رسمی.

- اخلاقی، بهروز. (1382). جزوه حقوق تجارت بین الملل مقطع دکتری. دانشکده حقوق دانشگاه تهران.

- الماسی، نجاد علی. (1378). تعارض قوانین. چاپ هفتم. مرکز نشر دانشگاهی.

- ابدالی، مهرزاد و تفرشی، محمدعیسی. (1383). بررسی قراردادهای نامشروع (مغایر نظم عمومی) در حقوق فرانسه، ایران و انگلیس. مدرس علوم انسانی-پژوهش های حقوق تطبیقی،  8(37)، 22 – 1.

http://ensani.ir/fa/article/8563/

- اسدی نیان، معصومه. (1396). شرط نامشروع از نگاه علما و قانون. مطالعات علوم سیاسی، 3( 1/3 )، 53 – 42.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1287378/

- امامی، سید حسن. (1368). حقوق مدنی. جلد چهارم، چاپ چهارم. انتشارات اسلامیه.

- انصاری، شیخ مرتضی. (1382).  المکاسب. جلد سوم. چاپ دوم. مطبوعات دینی.

- پنج تنی، سیدمحسن. (1389). تئوری حاکمیت اراده در حقوق قراردادها با رویکرد وصیت.  مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، (113)، 72- 46.

https://elmnet.ir/article/751138-42412/

- جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1367). ترمینولوژی حقوق. انتشارات گنج دانش.

- جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1394). ترمینولوژی حقوق. چاپ بیست و ششم. انتشارات گنج دانش.

- جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1341). تأثیر اراده در حقوق مدنی. رساله دکتری دانشگاه تهران.

-  جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1387). تأثیر اراده در حقوق مدنی.  چاپ دوم. انتشارات گنج دانش.

- جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1370). مکتب های حقوقی در اسلام. جلد دوم. انتشارات گنج دانش.

- جنیدی، لعیا. (1376).  قانون حاکم در داوریهای تجاری بین المللی. چاپ اول. نشر دادگستر.

- جوان، موسی. (1327). مبانی حقوق. جلد دوم. چاپ رنگین.

- خمینی، حسن و داوودی، رشید. (1391). بررسی حقیقت شرعیه با رویکردی بر نظر امام خمینی (س). پژوهشنامه متین،  (57)، 60 – 19.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/958095

- خمینی، سید روح الله. (1421 ق). البیع. جلد اول. چاپ اول. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

- خمینی، سید مصطفی. (1418ق). تحریرات فی الاصول. جلد اول. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).

- درن، ایو. (1367). نظم عمومی و حقوق قابل اجرا در ماهیت دعوا در داوری بین المللی. ترجمه و تلخیص محمد اشتری. مجله حقوقی بین المللی، 8(9)، 210 – 167.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/70787/

- رئوفی فرد، حمید. (1386). بررسی تطبیقی بطلان نسبی در حقوق ایران و فرانسه. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه قم.

- روان، سولین. (1399). قانون قراردادهای جدید فرانسه. مترجم روح اله خلجی. داد باز، 31 – 1.

www.ekhtebar.com/?p=39444

- سلجوقی، محمود. (1389).  حقوق بین الملل خصوصی. جلد 2. چاپ ششم. نشر میزان.

- شهیدی، مهد. (1381).  اصول قراردادها و تعهدات. چاپ دوم. انتشارات مجد.

- صادقی، محسن. (1384). مفهوم و اعمال نظم عمومی در مراجع قضایی و شبه قضایی و جلوه های نوین آن. مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، (68)، 114 – 89.

https://www.sid.ir/paper/124743/fa

- ضرابی، میترا. (1386). قرارداد کار نامشروع. مجله کانون وکلا، (196 و 197)،  102 – 85.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/262262

- فیض، علیرضا. (1378).  مبادی فقه و اصول. چاپ نهم. انتشارات دانشگاه تهران.

- قبولی درافشان، سید محمد مهدی و محسنی، سعید. (1391). نظریه عمومی بطلان در قراردادها (مطالعه تطبیقی در نظام حقوقی ایران و فرانسه). چاپ اول. انتشارات .

- کاتوزیان، ناصر. (1381). حقوق مدنی، اعمال حقوقی (قرارداد ایقاع). چاپ هشتم. شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.

-  کاتوزیان، ناصر. (1380). حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها. جلد اول. شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.

- کاتوزیان، ناصر. (1379). حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها. جلد دوم. شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.

-  کاتوزیان، ناصر. (1377).  قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ دوم. نشر دادگستر.

- کاتوزیان، ناصر. (1394). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. چاپ یکصد و یکم. شرکت سهامی انتشار. 

- کریم پورآلهاشم، محمدتقی. (1395). بطلان نسبی قرارداد در حقوق ایران (مقایسه تطبیقی با حقوق فرانسه). رساله دکتری تخصصی رشته حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

- کریم پورآلهاشم، سید محمدتقی؛ علوی، سید محمدتقی؛ مسعودی، ناصر و مظهری، محمد. (1397). موجبات بطلان نسبی در حقوق فرانسه و ایران و امکان سنجی آن در فقه امامیه. پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، 14(51)، 168 – 137.

https://journals.iau.ir/article_540071.html?lang=en

- کریم پورآلهاشم، سید محمدتقی؛ علوی، سید محمدتقی؛ مسعودی، ناصر و مظهری، محمد. (1398). نظریه عدم پیدایش قرارداد در حقوق ایران و فرانسه. مجله پژوهش حقوق خصوصی، 7(27)، 138 – 115.

https://jplr.atu.ac.ir/article_10172.html

- کیانوری، کمال الدین. (1395). بطلان و عدم نفوذ و آثار هر یک از آنها در قراردادها از نظر قانون مدنی و فقه اسلامی. چاپ اول. چاپ جواهری. 

- لواسانی، محمود. (1343).  انواع بطلان در حقوق مدنی فرانسه. مجله کانون وکلا، 16(92)، 76 – 64.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25906/70/text

-  لویی برول، هانری. (1353). جامعه شناسی حقوق. ترجمه ابوالفضل قاضی. انتشارات دانشگاه تهران.

-  محمدزاده. رضا. (1377). نظم عمومی در حقوق کیفری. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

- مدنیان، غلامرضا؛ رحمت الهی، حسین و خالقی دامغانی،  احمد. (1390). امکان یا امتناع تبیین مفهوم نظم عمومی در حقوق (مطالعه در حقوق کشورهای ایران، انگلیس و فرانسه). پژوهش های حقوق تطبیقی، (3)، 152 – 133.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/47540/146/text

- مرسلی، یدالله. (1380). نظم عمومی در اعمال حقوقی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

- نقره کار، محمدصالح. (1397). نظم عمومی و مقتضای حکومت قانون. قابل دسترسی در:

http://hamidgholamilawyer.blogfa.com/post/224

- نوری یوشانلوئی، جعفر و شاهین، ابوالفضل. (1397). نوآوری های حقوق قراردادهای جدید فرانسه و تطبیق آن با نظام حقوقی ایران. فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، 6 (24)، 232 – 201.

https://jplr.atu.ac.ir/article_9010.html

- نوین، پرویز. (1388). تعریف و قلمرو حقوق عمومی. مجله قضاوت، 6(60)، 16 – 12.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/828218/

 

-Carbonnier, J. (1988).  Droit Civil. T 4. Paris PUF.

-Colin, A; Capitant, H. & Léon, J. (1966). De La Morandiére, Précise de Droit Civil. T2. 3éd. Paris Daloz.

-Cornu, G. (1990).  Vocabulaire Juridique.  T 2. Paris PUF.

-Cheshire & North. (1974). Private International Law. 9^th ed.  London Butterworth.

-Crigerra,V. H. (1986).  A  Public Policy and International Commercial Arbitration.  Journal of International Arbitration, 3(2), 7 – 27.

https://digitalcommons.wcl.american.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2708&context=facsch_lawrev

-Dicey & Morris. (1987).  Conflict of Laws. vol 1. London  Steren and sons Ltd.

-Flour, J.; Aubert, J. L. & Savaux, E. (2002). les obligations, L' acte Juridique. T 2. paris, Armand, Colin et Delta.

-Marty, G. & Raynaud, P. (1988).  Droit Civil; les obligations. Paris Sirey.

-Mazeauds, H. L. & Chabas, F. (1985).  Leçons de droit civil.  T2.7 éd. Paris Montchrestin.

-Mosconi, Franco. (1989).  Exception on the Operation of Choice of Law Rules. Volume 217. in: Collected Courses of the Hague Academy of International Law.

-Veaux, D. (1996). Jurisclasseur Civil.  Paris fasicule.

-Williams, D. (1997). Law of contract. London Butterworth.