معیار مبتنی برکارایی اقتصادی در احراز شخص متعارف

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

حجت مبین ¹ (استادیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. رایانامه: [e-mail])
سونیا مرتاض پور ² (کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail])

تاریخ دریافت : 1400/11/17 تاریخ پذیرش : 1401/02/31 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: تقصیر, مسئولیت مدنی, کارایی اقتصادی, شخص متعارف,

چکیده مقاله :

مسئولیت مدنی به واسطه تغییراتی که در زندگی انسان اتفاق می افتد همواره دچار تحولات اساسی شده است. نگرش های اقتصادی به حقوق و تحلیل اقتصادی حقوق از جمله مباحثی است که مسئولیت مدنی را تحت تاثیر خود قرارداده است. لذا در این تحقیق با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی معیار مبتنی برکارایی اقتصادی در احراز شخص متعارف پرداخته شده است. در این تحلیل مفهوم اقتصادی شخص متعارف به بررسی دو رویکرد تحققی و هنجاری در راستای نیل به کارایی اقتصادی پرداخته است که معیار اقتصادی شخص متعارف مبتنی بر سنجش منافع و هزینه ها است و بدین وسیله قادر خواهد بود تا انگیزه ی لازم را در عاملین زیان و متضررین بالقوه برای در پیش گرفتن اقدامات احتیاطی مقتضی به منظور احتراز از ایراد ضرر به خویشتن و سایرین ایجاد نماید. علاوه بر این از پیامدهای نابسامان اقتصادی پیشگیری شده و بدین ترتیب گامی موثر در کاستن از میزان هزینه ها و تحقق کارایی اقتصادی برداشته است. در واقع تحلیل اقتصادی شخص متعارف در عین این که بسیاری از ابهامات مفهوم انتزاعی و کلی انسان متعارف را برطرف می کند، در صورتی می تواند معیاری مطلوب و کارا باشد که تنها مبنا و هدف شخص متعارف نباشد و مطلوب و هدفی باشد در کنار سایر اهداف و مبانی شخص متعارف. بدین ترتیب، در رویکرد تحققی به دلیل این که تحلیل اقتصادی مبنایی است .

چکیده انگلیسی:

مسئولیت مدنی به واسطه تغییراتی که در زندگی انسان اتفاق می افتد همواره دچار تحولات اساسی شده است. نگرش های اقتصادی به حقوق و تحلیل اقتصادی حقوق از جمله مباحثی است که مسئولیت مدنی را تحت تاثیر خود قرارداده است. لذا در این تحقیق با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی معیار مبتنی برکارایی اقتصادی در احراز شخص متعارف پرداخته شده است. در این تحلیل مفهوم اقتصادی شخص متعارف به بررسی دو رویکرد تحققی و هنجاری در راستای نیل به کارایی اقتصادی پرداخته است که معیار اقتصادی شخص متعارف مبتنی بر سنجش منافع و هزینه ها است و بدین وسیله قادر خواهد بود تا انگیزه ی لازم را در عاملین زیان و متضررین بالقوه برای در پیش گرفتن اقدامات احتیاطی مقتضی به منظور احتراز از ایراد ضرر به خویشتن و سایرین ایجاد نماید. علاوه بر این از پیامدهای نابسامان اقتصادی پیشگیری شده و بدین ترتیب گامی موثر در کاستن از میزان هزینه ها و تحقق کارایی اقتصادی برداشته است. در واقع تحلیل اقتصادی شخص متعارف در عین این که بسیاری از ابهامات مفهوم انتزاعی و کلی انسان متعارف را برطرف می کند، در صورتی می تواند معیاری مطلوب و کارا باشد که تنها مبنا و هدف شخص متعارف نباشد و مطلوب و هدفی باشد در کنار سایر اهداف و مبانی شخص متعارف. بدین ترتیب، در رویکرد تحققی به دلیل این که تحلیل اقتصادی مبنایی است .

منابع و مأخذ:

- ابدالی، مهرزاد ، (1389)، "جایگاه اخلاق در تحلیل اقتصادی حقوق"، چاپ 82، نامه مفید، تهران

• ابدالی، مهرزاد، (1391)، "بررسی کارآیی بیمه اجباری وسیله نقلیه با تحلیل اقتصادی"، چاپ 94، نامه مفید، تهران


• اصغری، سید محمد، (1386) ، عدالت عقلانیت در فقه و حقوق، چاپ اول، انتشارات اطلاعات، تهران


• باریکلو، علی رضا، (1387)، مسئولیت مدنی، چاپ میزان، تهران


• بادینی، حسن، (1382)، "مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق"، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران


• بادینی، حسن، (1384)، فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ دوم، شرکت سهامی انتشار، تهران


• شهابی، مهدی، مسعودی پور، آزاده، (1393)، تحلیل اقتصادی حقوق و احیاء اندیشه تقصیردر نظام جبران خسارت، فصلنامه حقوق اقتصادی، دوره جدید، چاپ نوزدهم، شماره4


• صانعی دره بیدی، منوچهر، (1377)، فلسفه اخلاق و مبانی رفتار، چاپ اول، انتشارات سروش، تهران


• صفایی، سید حسین، (1393)، الزامات خارج از قرارداد، چاپ هفتم، انتشارات سمت، تهران


• قاسم زاده، سید مرتضی،( 1378)، مبانی مسئولیت مدنی، چاپ اول، نشر دادگستر، تهران


• کاتوزیان، ناصر، (1382)، الزام های خارج از قرارداد، جلد اول و دوم، چاپ ششم، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران


• کاتوزیان، ناصر، (1388)، تحول مفهوم تقصیر در مسئولیت مدنی، فصلنامه حقوق، دوره 39، شماره1، مجله حقوق و علوم سیاسی تهران


• Calabresi, Guido. (1961). Some thoughts on risk distribution and the law oftorts. The Yale Law Jurnal, 70(4), 499-553.

http://fs2.american.edu/dfagel/www/Class%20Readings/Calabresi/Some%20Thoughts%20on%20Risk%20Distributions%20and%20the%20Law%20of%20Torts.pdf

• Coase, Ronald. (1960). The problem of social costs. Journal of Law and Economics, 3, 1 – 44.

https://www.jstor.org/stable/724810

• Coleman, Jules L. (1988). Markets, Morals and the Law. Oxford University Press.


• Cooter, Robert & Ulen, Thomas. (1988). Law and Economics. Scott Foreman.


• Daniel A. Farber. (2003). What (If Anything) Can Economics Say About Equity?.Michigan Law Review, 101(6), 1791 – 1823.

https://repository.law.umich.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1854&context=mlr

• Emons, Winand. (1993). An introduction to the legal and economic theories of torts. Swiss Journal of Economics and Statistics, 129(5), 625 – 642.

https://ideas.repec.org/a/ses/arsjes/1993-iv-3.html

• Epstein, Richard A. (1990). Cases and Materials on Torts. Little, Brown.


• Fuller, Lon L. (1969). The Morality of Law. Yale UniversityPress.


• (2003). Twentieth-Century Tort Theory. GEO, 1 – 92.

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=347340

• Grady, Mark F. (1983). A new positive economic theory of negligence. TheYale Law Journal, 92(5), 799-800.

https://www.jstor.org/stable/796145

• Guido, Calabresi. (1984). First party, third party, and product liability systems: Caneconomic Analysis of Law tell us anything about them?. ECONOMIC ANAL YSIS OF LAW,69, 833 - 851

https://openyls.law.yale.edu/handle/20.500.13051/1303?show=full

• Hart, Herbert L. (1968). Punishment and Responsibility: Essays in the Philosophy of Law. Oxford Oxford University Press.


• Johnston, Jason Scott. (1990). Law, Economics, and Post-Realist Explanation. Law & Society Review, 24(5), 1217-1254.

 https://www.jstor.org/stable/3053667

• Klick, Jonathan & Parisi, Francesco. (1978). Social Sciences and Law: The Relevance of Economic Theories.


• Coleman, Jules L. (1980). Efficiency, Utility and Wealth Maximization. Hofstra Law Review, 8(3), 1 – 44.

https://scholarlycommons.law.hofstra.edu/hlr/vol8/iss3/3/

• Keating, Gregory C. (1995-1996). Reasonableness and rationality innegligence theory. Stanford Law Review, 48, 10 – 94.

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=6131

• Kyle D. Logue. (1994). Solving the Judgment-Proof Problem. TEX Low REV, 72(6), 75 – 94.

 https://repository.law.umich.edu/articles/1741/

• Mark A. Sargen. (2005). Utility, the Good, and Civic Happiness: A Catholic Critique of Law and Economics. Journal of Catholic Legal Studies, 44(1), 34 – 56.

https://scholarship.law.stjohns.edu/jcls/vol44/iss1/5/

• Morton J. Horwitz. (1980). Law and Economics: Science or Politics. Hofstra Law Review, 8(4), 905 – 912. https://scholarlycommons.law.hofstra.edu/hlr/vol8/iss4/2/


• Nicholas Mercuro and Steven G. (2003).Medema, The Jurisprudential Niche of Law and Economics. Legal Studies Research Paper Series Research Paper, 3(20), 1 – 80.

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=889641

• Richard A. Posner. (1979). Utilitarianism, Economics, and Legal Theory. Legal Studies, 30(3), 307-332. https://www.jstor.org/stable/825489


• Schmalbeck, Richard. (1983). The justice of economics: an analysis of wealth Maximization as a normative goal. Columbia Law Rev, 83(2), 488-4522.

 https://www.jstor.org/stable/1122106

• Shavell, Steven. (1987). Economic Analysis of Accident Law. Harvard University Press.


• Thomas S. Ulen. (1989). Law and Economics: Settled issues and open questions. Law and Economics.


• Viner, Jacob. (1927). Adam Smith and Laissez Faire. Journal of PoliticalEconomy, 35(2), 198 – 232.

 https://www.jstor.org/stable/i331669