موارد غیرقابل انجام شدن تعهدات در قراردادها

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

حمید رشیدی ¹ , محمود قیوم زاده ² , حسین خسروی ³

1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی،خمین، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران. رایانامه: [e-mail]
3 - گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی،خمین، ایران. رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/03/21 تاریخ پذیرش : 1401/06/18 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: تعهد, قرارداد, تعهدات قابل انجام, تعهد غیر قابل انجام,

چکیده مقاله :

یکی از انواع تعهدات که در خصوص مبنا و ماهیت آن، دیدگاههای متفاوتی وجود دارد، تعهدات طبیعی است؛ تعهداتی که برای متعهد ً له، قانونا حق مطالبه نمیباشد، اما اگر متعهد به میل و ارادهی خود، این تعهد را ایفا نماید، دعوای استرداد او مسموع نخواهد بود. موضوع این نوشتار، موارد غیرقابل انجام شدن تعهدات در قراردادها است. تعهد رابطه حقوقی است که به موجب آن شخصی در برابر دیگری مکلف به انتقال و تسلیم مال یا انجام کار یا خودداری از انجام کاری می‌شود. در تعهدات قراردادی، حاکمیت اراده به عنوان یک اصل پذیرفته می‌شود و در تعهدات قانونی مبنای تعهد، حاکمیت قانون و لاضرر است. غیر ممکن شدن اجرای تعهد ممکن است ناشی از قانون باشد و اگر عدم امکان اجرا امری موقتی باشد یا در فاصله بین ایجاد تعهد و زمان اجرا موجود باشد و سپس رفع گردد، موجب سقوط تعهد نمی‌گردد.

چکیده انگلیسی:

یکی از انواع تعهدات که در خصوص مبنا و ماهیت آن، دیدگاههای متفاوتی وجود دارد، تعهدات طبیعی است؛ تعهداتی که برای متعهد ً له، قانونا حق مطالبه نمیباشد، اما اگر متعهد به میل و ارادهی خود، این تعهد را ایفا نماید، دعوای استرداد او مسموع نخواهد بود. موضوع این نوشتار، موارد غیرقابل انجام شدن تعهدات در قراردادها است. تعهد رابطه حقوقی است که به موجب آن شخصی در برابر دیگری مکلف به انتقال و تسلیم مال یا انجام کار یا خودداری از انجام کاری می‌شود. در تعهدات قراردادی، حاکمیت اراده به عنوان یک اصل پذیرفته می‌شود و در تعهدات قانونی مبنای تعهد، حاکمیت قانون و «لاضرر» است. غیر ممکن شدن اجرای تعهد ممکن است ناشی از قانون باشد و اگر عدم امکان اجرا امری موقتی باشد یا در فاصله بین ایجاد تعهد و زمان اجرا موجود باشد و سپس رفع گردد، موجب سقوط تعهد نمی‌گردد. در تعهدات قراردادی، حاکمیت اراده به عنوان یک اصل پذیرفته می‌شود و در تعهدات قانونی مبنای تعهد، حاکمیت قانون و «لاضرر» است. غیر ممکن شدن اجرای تعهد ممکن است ناشی از قانون باشد و اگر عدم امکان اجرا امری موقتی باشد یا در فاصله بین ایجاد تعهد و زمان اجرا موجود باشد و سپس رفع گردد، موجب سقوط تعهد نمی‌گردد.

منابع و مأخذ:

• قاسم‌زاده، مرتضی. (1386). اصول قراردادها و تعهدات نظری و کاربردی. نشر دادگستر.


• کاتوزیان، ناصر. (1376). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها. جلد اول. چاپ چهارم. شرکت سهامی انتشار.


• جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1382). فرهنگ عناصر شناسی. انتشارات گنج دانش.


• دیوید، رنه. (1364). نظام‌های حقوقی معاصر. ترجمه صفایی، آشوری و عراقی. چاپ اول. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.


• کاتوزیان، ناصر. (1382). مقدمه علم حقوق. چاپ سی و سوم. شرکت سهامی انتشار.


• حسینی، محمدرضا. (1383). قانون مدنی در رویه قضایی. چاپ سوم. انتشارات مجد.


• کاتوزیان، ناصر. (1377). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ دوم. نشر دادگستر.


• عبدالصمدی، راضیه. (1395). ماهیت تعهدات طبیعی و ارتباط آنها با تعهدات اخلاقی. مجله حقوقی دادگستری، 80(93).


• طباطبایی قمی، سید تقی. (1423). الانوار البهیة فی القواعد الفقهیة. چاپ اول. انتشارات محلاتی.


• موسوی بجنوردی، حسن بن آقا بزرگ. (1419) القواعد الفقهیه. جلد پنجم. چاپ اول. نشر الهادی.


• شعبانی، امید. (1389). بررسی تعذر اجرای قرارداد در فقه و حقوق ایران. پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، 3(6).


• قنواتی، جلیل. (1399). مطالعه تطبیقی تأثیر کرونا ویروس بر تعهدات. حقوق اسلامی، 17(34).


• بادینی، حسن؛ فرزان بروجنی، فرناز. (1397). نگرش تحلیلی به امکان فسخ قرارداد با وجود ممکن بودن اجرای عین تعهد در حقوق آلمان و ایران. مطالعات حقوقی، 10(1).


• نیکبخت، حمیدرضا. (1375). آثار قوة قاهره و انتفای قرارداد. مجلۀ حقوقی بین‌المللی، 15(21).


• طهماسبی، علی. (1397). مطالعۀ تطبیقی الزام به ایفای عین تعهد و فسخ قرارداد در حقوق ایران و آلمان. پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 22(1).


• شهیدی، مهدی. (1386). قوق مدنی جلد سوم: آثار قراردادها و تعهدات. چاپ سوم. انتشارات مجد.


• صفایی، سید حسین و دیگران. (1390). حقوق بیع بین‌المللی. بررسی کنوانسیون بیع بین‌المللی 1980، با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، فرانسه، انگلستان و ایالات‌متحده آمریکا. انتشارات دانشگاه تهران.


• سید مرتضی حسینی، راحله. (1399). بحران کرونا و عدم امکان اجرای معاهدات بین‌المللی از سوی دولت‌ها، تحقیقات حقوقی، -(23).


• مولوی، مهران. (1396). قاعده ربوس (تغییر بنیادین اوضاع و احوال) در حقوق بین‌الملل. مطالعات علوم اجتماعی، 3(2).


• فلسفی، هدایت الله. (1395). حقوق بین‌الملل معاهدات. نشر نو.


• پادروند، رحمن. (1401) . تاثیر فورس ماژور بر مسئولیت بین‌المللی دولت، فقه و حقوق معاصر، 7(19)، ---.


• شعبانی، اصغر؛ حاجی محمدی، اصغر. (1393). مقایسه دکترین فراستریشن و نهاد حقوقی فورس ماژور. تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، -(21).


• ابراهیمی ترکمان، ابوذر. (1395). بررسی تطبیقی تأثیر عدم امکان اجرای مفاد قرارداد بر مسئولیت متعهد و ساختار قرارداد در حقوق ایران و انگلیس. حقوق تطبیقی، -(12).


• Audit, B. (1990). Lavente inter nationalle de merchandises, G.D.J. paris.

-   Shiffrin, S. V. (2007). The Divergence of Contract and Promise, 120 Harv. L. Rev, 708, 710.‏

https://ssrn.com

• Nicholas, B. (1982). French law of contract, London, Butterworths.

-  Varul, P. (2008). Performance and Remedies for Non-performance: Comparative Analysis of the PECL and DCFR. Juridica Int'l, 14, 104.‏

https://heinonline.org/hol-cgi-bin/get_pdf.cgi?handle=hein.journals/jurdint14&section=16

 -  Zekoll, J. & Wagner, G. (Eds.). (2018). Introduction to German law. Kluwer Law International BV.

• Markesinis, B. S., Unberath, H., & Johnston, A. C. (2006). The German Law of Contract: a comparative treatise. Bloomsbury Publishing.


• Aust, A. (2010). Handbook of International Law, CUP, Cambridge.


• Dorr, O. (2012). Schmalenbach, Kirsten, Vienna Convention on the Law of Treaties a Commentary, Springer Heidelberg Dordrecht London, New York.